Sobota, 18 czerwca 2022 r.

1.czytanie (2 Krn 24, 17-25)

Ukamienowanie kapłana Zachariasza

Czytanie z Drugiej Księgi Kronik

Po śmierci Jojady przybyli naczelnicy judzcy i oddali pokłon królowi. Król ich wtedy usłuchał. Opuścili więc świątynię Pana, Boga swego, i zaczęli czcić aszery oraz posągi. Wskutek ich winy zapłonął gniew Boży nad Judą i nad Jerozolimą. Posyłał więc Pan do nich proroków, aby ich nawrócili do Pana i napominali, oni jednak ich nie słuchali.

Wtedy duch Boży zstąpił na Zachariasza, syna kapłana Jojady, który stanął przed ludem i rzekł: «Tak mówi Bóg: Dlaczego przekraczacie przykazania Pańskie? Dlatego się wam nie wiedzie! Ponieważ opuściliście Pana, i On was opuści».

Lecz oni sprzysięgli się przeciw niemu i ukamienowali go z rozkazu króla na dziedzińcu świątyni Pańskiej. Król Joasz zapomniał już o dobrodziejstwie, jakie wyświadczył mu ojciec Zachariasza, Jojada, i zabił jego syna. Kiedy zaś ten umierał, zawołał: «Oby Pan to widział i pomścił, i zażądał zdania z tego sprawy!»

I oto jeszcze w ciągu tego roku wyruszyło przeciw niemu wojsko Aramu. Wkroczywszy do Judy i do Jerozolimy, wytracili z ludu wszystkich jego naczelników, a całą swą zdobycz wysłali do króla Damaszku.

Choć wojsko Aramu weszło z małą liczbą żołnierzy, Pan jednak oddał mu w ręce wielkie mnóstwo wojska, ponieważ mieszkańcy Judy opuścili Pana, Boga swych ojców. I tak wykonało ono wyrok na Joaszu.

Kiedy się od niego oddalili, pozostawiając go ciężko chorym, słudzy jego uknuli spisek przeciw niemu, aby pomścić krew syna kapłana Jojady. I zabili go na jego łóżku. Zmarł i został pochowany w Mieście Dawidowym, ale nie złożono go w grobach królewskich.

Komentarz

O Księdze:

Pierwotnie Pierwsza i Druga Księga Kronik stanowiły jedno dzieło i nosiły tytuł, który można tłumaczyć jako „wydarzenia dni”, „roczniki” czy „kroniki”. Dzieło to umieszczono na końcu żydowskiego zbioru Pism prawdopodobnie dlatego, że uważano je za powtórzenie opisu wydarzeń przedstawionych obszernie w Księgach Samuela i Księgach Królewskich. Stosowany dziś tytuł Księgi Kronik pochodzi od św. Hieronima, który nazwał je Kroniką całej historii Bożej.
Autor ksiąg był gorliwym Żydem, bardzo dobrze znającym historię Izraela, a także tradycję prorocką i mądrościową. Kronikarz, komponując swoje dzieło, korzystał z wielu dokumentów. Do źródeł, o których pochodzeniu nic nie mówi, a które z pewnością wykorzystał, należą kanoniczne księgi: Rodzaju, Wyjścia, Liczb, Jozuego i Rut. Najważniejszymi dokumentami były dla niego księgi Samuela i Królewskie. W dziele kronikarskim nie brak również śladów biblijnej tradycji prorockiej (księgi: Izajasza, Jeremiasza, Ezechiela, Zachariasza i Aggeusza), a także nawiązań do Księgi Psalmów. Ważnym źródłem dla autora Ksiąg Kronik były także dzieła pozabiblijne, szczególnie historyczne. Kronikarz korzystał również z dokumentów sporządzanych na dworze królewskim, a także z tradycji ustnej przekazywanej przez Izraelitów, którzy powrócili z wygnania babilońskiego (538 r. przed Chr.). Autor Ksiąg Kronik nie był jednak niewolniczo przywiązany do dostępnych mu źródeł, lecz korzystając z nich w dość dowolny sposób, przedstawił własną wizję i interpretację dziejów, którą podporządkował omawianym przez siebie tematom teologicznym.
Księgi Kronik powstały IV i III w. przed Chr. Przedstawiają one bardzo długi okres historii zbawienia od jej początku do momentu przesiedlenia Izraelitów do Babilonii. Dzieło to ze względu na opisane w nim wydarzenia historyczne można podzielić na cztery zasadnicze części: 1) prehistoria dynastii Dawida (1Krn 1 – 9), czyli okres od stworzenia do czasów panowania pierwszego króla Izraela Saula; 2) czasy panowania króla Dawida (1Krn 10 – 29); 3) okres panowania króla Salomona (2Krn 1 – 9); 4) czasy rządów królów Judy, od Roboama do Sedecjasza, którego panowanie zakończyło się przesiedleniem babilońskim (2Krn 10 – 36).
Księgi Kronik są owocem pogłębionej refleksji autora nad długim okresem historii zbawienia. Miał on na uwadze cel praktyczny i duszpasterski: umocnienie wiary i nadziei narodu w czasie, gdy Izrael był jedną z perskich prowincji. Nauczał, że przesiedlenie babilońskie było karą, ale nie unicestwieniem obietnic i przymierza zawartego z Dawidem. Chociaż po okresie wygnania na tronie w Jerozolimie nie zasiadał już monarcha, pozostały jeszcze inne ważne filary społeczności: wspólnota ludu Bożego, Prawo, świątynia, legalny kult oraz jego szafarze. Były one gwarancją aktualności przymierza i obietnic oraz przekonania, że Bóg realizuje plan zbawienia.
Bogate i głębokie nauczanie teologiczne zawarte w Księgach Kronik jest syntezą wiary narodu izraelskiego i pokazuje, jak wiara ta była przeżywana na przełomie IV i III w. przed Chr. Bóg według Ksiąg Kronik mieszka w niebie, a na ziemi, w świątyni jerozolimskiej, obecne jest Jego imię. Bóg jest jedyny, poza Nim nie ma innych bogów, Jego wiedza obejmuje wszystko, On nad wszystkim panuje, dlatego aktywnie włącza się w wydarzenia dziejące się na ziemi. W swoim kontakcie z ludźmi posługuje się pośrednikami. Jest On Bogiem ojców, dochowującym obietnic, wiernym przymierzu i wspierającym Izraelitów w czasie ucisku. Jest sprawiedliwy i już tu, na ziemi, wynagradza za dobre postępowanie, a za złe karze. Kara jednak nie jest ostatnim słowem Boga, gdyż jest On Bogiem miłosierdzia. Jeżeli lud się upokorzy, będzie błagał o przebaczenie i powróci do Boga, wtedy On mu przebaczy.
W Księgach Kronik nie znajdziemy tak wyraźnych tekstów mesjańskich jak w pismach proroków czy psalmach. Autor skupia uwagę na osobach Dawida i Salomona, których przedstawia nie tyle jako władców politycznych czy przodków Mesjasza, lecz jako narzędzia, którymi Bóg posłużył się przy budowie świątyni i organizacji kultu w niej sprawowanego. Kładąc akcent na wieczne przymierze zawarte przez Boga z Dawidem i jego potomkami, podtrzymuje nadzieję trwałości dynastii Dawida oraz objawienia się Tego, który zapewni zbawienie ludowi Bożemu, to jest Chrystusa. Mesjanizm tych ksiąg jest więc dyskretny, ukryty, jednak zawsze obecny.

O czytaniu:

Zmienne koleje życia dwóch królów, Joasza i Amazjasza —zapisane w 2 Krl 12-16 — zostały podjęte i uzupełnione pod względem teologicznym w Drugiej Księdze Kronik. Jeżeli chodzi o okres zwykły, to jedyne czytanie zaczerpnięte z tej księgi. Dodajmy i to, że los tych władców zapowiadał upadek Jerozolimy, o czym autor Księgi Królewskiej nie omieszkał wspomnieć.
W dzisiejszym tekście po śmierci kapłana Jojady, niezłomnego obrońcy religii judaistycznej, król Joasz — który został przez Jojadę namaszczony — skłania się ku religijnemu synkretyzmowi i zaczyna popełniać czyny bałwochwalcze (synkretyzm religijny to łączenie w jedną całość różnych, często sprzecznych, koncepcji lub idei religijnych). Próżne okazało się nawet wystąpienie proroka Zachariasza, syna Jojady, którego w odwecie zabito. I to wydarzenie stało się przyczynkiem Bożej kary — zgodnie z obowiązującą zasadą odpłaty — której wy-razem była inwazja aramejska i spisek na życie króla.

2 Krn 23,

¹W siódmym roku Jojada odważył się zawrzeć układ z dowódcami wojska: Azariaszem synem Jerochama, Izmaelem synem Jochanana, Azariaszem synem Obeda, Maasejaszem synem Adajasza i Elisafatem synem Zikriego.²Przemierzyli oni Judę, zgromadzili lewitówze wszystkich miast Judy oraz przywódców rodów izraelskich i przyszli z nimi do Jerozolimy.³Kiedy całe zgromadzenie zawarło przymierze z królem w domu Bożym, Jojada oświadczył: „Oto syn królewski! Niech panuje zgodnie ze słowem Pana dotyczącym potomków Dawida!⁴Macie wykonać takie zadanie: jedna trzecia z was, kapłanów i lewitów, pełniących służbę w szabat, zabezpieczy wejścia,⁵jedna trzecia obsadzi pałac królewski i jedna trzecia Bramę Fundamentów. Cały lud natomiast zajmie dziedzińce domu Pana.⁶Nikt nie może wejść do domu Pana prócz kapłanów i lewitów, którzy mogą wejść, ponieważ są poświęceni. A cały lud niechaj przestrzega nakazów Pana.⁷Lewici niech staną wokół króla, każdy z bronią w ręku. Ktokolwiek będzie próbował wejść do domu, niech zginie! Nie odstępujcie króla nawet na krok!”.⁸Lewici i cała Juda spełnili dokładnie rozkazy kapłana Jojady. Każdy wziął swoich ludzi, zarówno tych, którzy podejmowali służbę w szabat, jak i tych, którzy ją kończyli, gdyż Jojada nie pozwolił im wracać do domów. ⁹Następnie kapłan Jojada wydał setnikom włócznie, tarcze i puklerze króla Dawida, znajdujące się w domu Bożym.¹⁰Rozstawił cały lud z bronią w ręku od południowego narożnika świątyni aż do północnego, przed ołtarzem i przed domem, aby otoczyć króla.¹¹Wtedy wyprowadzili syna królewskiego, nałożyli mu diadem, wręczyli dokument przymierza i ogłosili królem. Jojada i jego synowie namaścili go i zawołali: „Niech żyje król!”.

¹²Kiedy Atalia usłyszała wrzawę tłumu gromadzącego się i wiwatującego na cześć króla, wyszła do ludu zebranego w domu Pana.¹³Wtedy zobaczyła króla stojącego przy kolumnie u wejścia, otoczonego przez dowódców i trębaczy oraz cały lud kraju, rozradowany i dmący w trąby, a także śpiewaków z instrumentami, którzy intonowali śpiewy pochwalne. Atalia rozdarła swoje szaty i zawołała: „Zdrada! Zdrada!”.¹⁴Wtedy kapłan Jojada rozkazał setnikom stojącym na czele wojska: „Wyprowadźcie ją z domu, poza szeregi. Każdy, kto pójdzie za nią, niech umrze od miecza!”. I dodał jeszcze: „Nie powinna ginąć w domu Pana”.¹⁵Pochwycono ją więc, gdy doszła do bramy pałacowej dla koni, i tam została zabita.

¹⁶Jojada zawarł przymierze ze sobą, z ludem i z królem, że będą ludem Pana.¹⁷Wtedy cały lud udał się do świątyni Baala i ją zburzył. Rozwalono doszczętnie także jej ołtarze i posągi, a Mattana, kapłana Baala, zabito przed ołtarzami.¹⁸Następnie Jojada ustanowił nad domem Pana straż z kapłanów i lewitów, których Dawid wyznaczył dla domu Pana, aby zgodnie z zapisami Prawa Mojżeszowego składali Panu ofiary całopalne wśród radosnych śpiewów i uwielbienia, według zaleceń Dawida.¹⁹Ustanowił także strażników dla bram domu Pana, żeby nikt skalany czymkolwiek tam nie wchodził.²⁰Następnie wziął ze sobą dowódców wojskowych, dostojników, przełożonych ludu oraz cały lud kraju i wyprowadził króla z domu Pana. Przez Bramę Górną weszli do pałacu królewskiego i posadzili go na królewskim tronie.²¹Cały lud kraju przeżywał radość, a w mieście po tym, jak Atalię zabito mieczem, panował spokój.

2 Krn 24,

¹Joasz miał siedem lat, gdy został królem i przez czterdzieści lat panował w Jerozolimie. Jego matka miała na imię Sibia i pochodziła z Beer-Szeby.²Przez całe życie kapłana Jojady Joasz czynił to, co podobało się Panu.³Jojada postarał się dla niego o dwie żony, które urodziły mu wielu synów i córki.

⁴Po jakimś czasie Joasz postanowił odnowić dom Pana.⁵Zgromadził kapłanów oraz lewitów i nakazał im: „Idźcie do miast judzkich i zbierzcie od całego Izraela coroczny podatek na utrzymanie domu Bożego. Zróbcie to szybko!”. Lewici jednak się nie spieszyli. ⁶Król wezwał więc ich zwierzchnika Jojadę i powiedział mu: „Dlaczego nie nakazałeś lewitom, aby pobrali od Judy i Jerozolimy podatek na Namiot Świadectwa, nałożony przez Mojżesza, sługę Pana, oraz przez zgromadzenie Izraela?⁷Przecież bezbożna Atalia i jej synowie wdarli się do domu Bożego i wszystko, co się znajdowało w domu Pana, oddali Baalom”.⁸Król więc polecił: „Zróbcie skarbonę i postawcie ją na zewnątrz bramy domu Pana”.⁹Następnie ogłosili w całej Judzie i Jerozolimie, że należy opłacać na rzecz Pana podatek zgodnie z nakazem Mojżesza, sługi Bożego, wydanym jeszcze na pustyni.¹⁰Wszyscy przywódcy oraz cały lud ucieszyli się z tego, przynosili więc i składali należności w skarbonie, aż cała się wypełniła. ¹¹Gdy była już pełna, lewici wynosili ją pod nadzorem urzędników królewskich. W obecności sekretarza królewskiego i przedstawiciela najwyższego kapłana opróżniali ją i odnosili na miejsce. Czyniąc tak codziennie, zebrali bardzo dużo pieniędzy.¹²Król i Jojada przekazywali je odpowiedzialnym za prace przy domu Pana. Zatrudniono więc murarzy i cieśli, aby odnowili dom Pana, a także kowali i brązowników, aby umocnili dom Pana.¹³Robotnicy przystąpili do pracy i naprawa postępowała szybko. Odnowiono dom Boży zgodnie z pierwotnym planem i wzmocniono jego mury.¹⁴Kiedy prace zostały zakończone, przyniesiono resztę pieniędzy królowi i Jojadzie. Wykonano za nie sprzęty dla domu Pana: naczynia do służby Bożej i składania ofiar, czasze i inne naczynia ze złota i srebra. Za życia Jojady w domu Pana codziennie składano ofiary całopalne.

¹⁵Tymczasem Jojada zestarzał się i zmarł w bardzo podeszłym wieku. Gdy umierał, miał sto trzydzieści lat. ¹⁶Pochowano go w Mieście Dawida obok królów, ponieważ uczynił wiele dobra dla Izraela, a także dla Boga i Jego domu.

¹⁷Po śmierci Jojady przed królem stawili się przywódcy Judy i oddali mu pokłon. On zaś ich wysłuchał.¹⁸Ponownie opuścili dom Pana, Boga swoich przodków, oddawali cześć aszerom i posągom. Z powodu tej winy zapłonął Boży gniew przeciwko Judzie i Jerozolimie.¹⁹Pan wysłał więc do nich proroków, aby ich skłonili do powrotu do Niego. Prorocy ich napominali, lecz oni nie dawali posłuchu.²⁰Wtedy duch Boży ogarnął Zachariasza, syna kapłana Jojady, który stanął przed ludem i przemówił: „Tak mówi Bóg: «Dlaczego przekraczacie przykazania Pana? Nie szczęści się wam, bo opuściliście Pana, więc On pozostawił was samych!»”.²¹Oni jednak uknuli spisek przeciwko niemu i na rozkaz króla ukamienowali go na dziedzińcu domu Pana.²²Król Joasz nie pamiętał zasług jego ojca Jojady i rozkazał go zabić. Zachariasz, umierając, zawołał: „Pan to widzi i ukarze”.

²³Tego samego roku wojska Aramu wyruszyły przeciwko Joaszowi. Kiedy wkroczyły do Judy i Jerozolimy, wytraciły wszystkich przywódców narodu, a zdobycz wojenną odesłały do króla Damaszku. ²⁴Choć wojsko Aramu nie było zbyt liczne, Pan oddał w ich ręce potężną armię judzką, ponieważ opuścili Pana, Boga swoich przodków. Równocześnie dokonał się sąd nad Joaszem.²⁵Aramejczycy odeszli, pozostawiając go w ciężkim stanie. Wtedy jego słudzy uknuli spisek przeciwko niemu i zabijając go w jego własnym łóżku, pomścili krew syna kapłana Jojady. Zmarłego pochowali w Mieście Dawida, lecz nie w grobach królewskich. ²⁶Zamachu na niego dokonali: Zabad, syn Ammonitki Szimeat, i Jozabad, syn Moabitki Szimrit.²⁷Dokładniej o jego synach, o wysokości podatku, o odbudowie domu napisano w Komentarzu do Ksiąg Królewskich. Władzę królewską objął po nim jego syn Amazjasz.

Po siedmiu latach rządów Atalii w Jerozolimie doszło do zamachu stanu. Inicjatorem buntu było środowisko kapłanów, którzy w odsunięciu Atalii od władzy widzieli jedyny sposób na powstrzymanie szerzącego się w Judzie pogańskiego kultu i kontynuację dynastii Dawida. Starannie przygotowany przewrót dokonał się na terenie świątyni. Kapłan Jojada, który wcześniej zawarł porozumienie z wojskiem, zwołał lud do Jerozolimy i ogłosił, że królem Judy jest siedmioletni Joasz, najmłodszy syn Ochozjasza, ukrywany przez sześć lat przed Atalią. Pierwszym skutkiem obalenia Atalii była reforma religijna polegająca na walce z szerzonym przez królową kultem Baala, a także uroczyste odnowienie przymierza z Bogiem i zobowiązanie ludu do zachowania wierności Panu. Pomysłodawcą i wykonawcą odnowy religijnej był organizator przewrotu, kapłan Jojada, który opiekował się małoletnim królem i do czasu jego usamodzielnienia się to on faktycznie sprawował władzę w Judzie.
Zbudowana sto pięćdziesiąt lat wcześniej świątynia była zaniedbana i wymagała solidnego remontu. Na ten cel potrzebne były spore środki, dlatego król zarządził pobranie specjalnego podatku. Zadanie to zostało powierzone lewitom, którzy jednak nie przejawiali wielkiej gorliwości w jego realizacji, a nawet pojawiła się wątpliwość, czy zebrane pieniądze faktycznie przeznaczane były na remont. Dlatego ustawiono w świątyni specjalną skarbonę, którą otwierano w obecności sekretarza królewskiego i delegata najwyższego kapłana. Zebrane pieniądze przekazywano nadzorcom robót, którzy opłacali poszczególnych rzemieślników. Pozostałe kwoty przekazywano królowi i Jojadzie, a ci przeznaczali je na uzupełnienie skradzionych ze świątyni przedmiotów potrzebnych do sprawowania liturgii.
Po śmierci kapłana Jojady, którego w uznaniu jego zasług pochowano w miejscu spoczynku królów, w życiu Joasza nastąpił swoisty przełom. Ulegał radom ludzi, którzy za wszelką cenę chcieli zniszczyć wypracowaną przez Jojadę pozycję kapłanów w państwie i przejąć ich wpływy na dworze. Skutkiem tej współpracy był powrót do praktyk bałwochwalczych w Judzie. Na domiar złego zamordowano Zachariasza, syna Jojady, który ogarnięty duchem prorockim wzywał do nawrócenia. Wydarzenie to tłumaczy powód najazdu Aramejczyków – autor widzi w nim karę za morderstwo, jakiego Joasz dopuścił się na synu swojego dobrodzieja, dzięki któremu przecież zasiadł na tronie królewskim.
Kara zapowiedziana przez umierającego Zachariasza szybko spada na Joasza. W czasie najazdu Aramejczyków giną wszyscy doradcy Joasza, a on sam zostaje zamordowany w wyniku spisku zawiązanego wśród jego dworzan. Pomimo wielu dobrych rzeczy, jakie działy się w Judzie za jego panowania, kiedy współpracował z kapłanem Jojadą, Joaszowi odmówiono nawet pochówku w grobach królewskich.