8 maja – Zapomniany Dekalog

Zapomniany Dekalog

8 maja

W Ewangelii św. Mateusza młodzieniec wychodzi naprzeciw Jezusa i pyta, co ma czynić, aby otrzymać życie wieczne? Zanim Nauczyciel odpowie na pytanie, przypomina najpierw , aby uznać jedynie Boga za źródło wszelkiego Dobra. Poznać Boga – dużo o Nim wiedzieć – i na podstawie tej wiedzy zaufać Mu, umiłować Go oraz oddać za Niego i Jego naukę prowadzącą do życia wiecznego, swoje życie. To zadanie każdego ucznia Pana. Źródłem prawdy o Bogu, jest Ten, który powiedział: „Nikt nigdy Boga nie widział, Jednorodzony Syn, który jest w łonie Ojca o Nim pouczył” (J 1,18). Bez Bożego Słowa, bez Pisma Świętego, bez Biblii nie jesteśmy w stanie wznieść się na wyżyny wiary, nadziei i miłości oraz poznać, co należy czynić, aby osiągnąć życie wieczne. Jezus zaś mówi do młodzieńca: „Jeśli chcesz osiągnąć życie, zachowuj przykazania”(Mt 19, 16-19). A potem „Jeśli chcesz być doskonały, idź, sprzedaj, co posiadasz, i rozdaj ubogim, a będziesz miał skarb w niebie. Potem przyjdź i chodź za Mną!” (Mt 19, 21). Pójście za Jezusem Chrystusem obejmuje wypełnianie przykazań. Dzięki znajomości tego Prawa Bożego człowiek może odnaleźć Jezusa Chrystusa, który jest doskonałym wypełnieniem Prawa.

Jezus przejął dziesięć przykazań. W nich ukazał moc działającego Ducha Świętego i nadał im najgłębsze rozumienie. Sprawiedliwość Dekalogu wyjaśnił w świetle przykazania miłości Boga i bliźniego. „Będziesz miłował Pana Boga swego całym swoim sercem, całą swoją duszą i całym swoim umysłem. To jest największe i pierwsze przykazanie. Drugie podobne jest do niego: Będziesz miłował swego bliźniego jak siebie samego. Na tych dwóch przykazaniach opiera się całe Prawo i Prorocy” (Mt 22, 37-40). Bo „miłość jest doskonałym wypełnieniem Prawa” (Rz 13, 10).

Słowo „Dekalog” znaczy dosłownie „dziesięć słów”, które objawił Bóg swojemu ludowi na świętej górze (Wj 31, 18; Pwt 5, 22). I chociaż przykazania zostały nam przekazane w Starym Testamencie, dopiero w Nowym Przymierzu, w Jezusie Chrystusie, nabrały pełnego sensu. Przykazania bowiem są drogą życia dla człowieka wierzącego: „Ja dziś nakazuję ci miłować Pana, Boga twego, i chodzić Jego drogami, pełniąc Jego polecenia, prawa i nakazy, abyś żył” (Pwt 30, 16). „Dziesięć słów” streszcza i ogłasza prawo Boże oraz jest darem samego Boga dla człowieka, który chce poznać wolę Boga. Dekalog jest nieodłączny od zawartego Przymierza z Bogiem. Nie ma więc miłości i czci Boga bez wypełnienia przykazań.

Pierwsze słowa Dekalogu pokazują, że Bóg najpierw umiłował swój lud i postanowił wyzwolić człowieka z niewoli grzechu, bo przez grzech człowiek stracił bezpośredni kontakt z Bogiem. „Ja jestem Pan, twój Bóg, który cię wywiódł z ziemi egipskiej, z domu niewoli” (Wj 20, 2; Pwt 5, 6). Naturalną konsekwencją tego daru wolności są wymagania Boga. Jeśli człowiek chce utrzymać łaskawość Boga i wolność, którą Bóg mu ofiaruje – ma powinność zachować Boże przykazania. Życie moralne jest więc odpowiedzią na miłość Pana. Jest wyrazem wdzięczności, hołdem składanym Bogu i dziękczynieniem.

Przykazania nierozerwalnie związane są z Przymierzem i dialogiem między Bogiem a człowiekiem. Świadczy o tym fakt, że wszystkie są wyrażone w pierwszej osobie („Ja jestem Pan…”) i skierowane do pojedynczej osoby („ty”). Bóg daje poznać swoją wolę całemu ludowi, a zarazem każdemu z osobna: (Pan) nakazywał miłość względem Boga i uczył sprawiedliwości w stosunku do bliźniego, by człowiek był sprawiedliwy i godny Boga. Przez Dekalog przygotowywał człowieka do przyjaźni ze sobą i do zgody z bliźnim… Prawdy te trwają niezmiennie również i w naszych czasach, bo przyjście Boga w ciele wypełniło przykazania i rozwinęło ich rozumienie, ale nic w nich nie zmieniło się.

Kościół, będąc wierny Pismu świętemu oraz idąc za przykładem Jezusa, zawsze widział w nauce Dekalogu pierwszorzędną rolę i znaczenie. „Dziesięć przykazań” to fundament katechezy przyszłych ochrzczonych oraz wszystkich wiernych. W XV wieku ustalił się zwyczaj wyrażania przykazań Dekalogu w formułach rymowanych i łatwych do zapamiętania, ale podział i numeracja przykazań ulegały zmianom w ciągu wieków. Dziesięć przykazań, które znamy już od pierwszych lat dziecięcych, zostało ustalone przez św. Augustyna w V wieku. Taki sam został przyjęty przez Kościoły luterańskie. Nieco inny zaś podział zachował się w Kościołach prawosławnych i we wspólnotach kalwińskich.

Dekalog wyraża wymagania jakie należy spełnić względem miłości Boga i bliźniego. Trzy pierwsze przykazania odnoszą się bardziej do miłości Boga, a siedem pozostałych do miłości bliźniego. Ale Dekalog stanowi organiczną całość. Każde jego „słowo” odsyła do każdego z pozostałych i do wszystkich razem; wszystkie wzajemnie się warunkują. Przekroczenie jednego przykazania jest naruszeniem wszystkich pozostałych. Nie można okazywać czci drugiemu człowiekowi i zarazem nie czcić Boga, jego Stwórcy. Nie da się wielbić Boga, nie miłując wszystkich ludzi. Przykazania podkreślają główne obowiązki, a więc pośrednio także podstawowe prawa, właściwe naturze osoby ludzkiej. Przykazania poznajemy za pośrednictwem Objawienia Bożego, które przekazuje nam Kościół, oraz za pośrednictwem głosu sumienia moralnego.