Poniedziałek, 20 czerwca 2022 r.

Poniedziałek, 20 czerwca 2022 r.

1.czytanie (2 Krl 17, 5-8. 13-15a. 18)

Zdobycie Samarii przez Asyryjczyków

Czytanie z Drugiej Księgi Królewskiej

Król asyryjski Salmanassar najechał cały kraj, dotarł do Samarii i oblegał ją przez trzy lata. W dziewiątym roku panowania Ozeasza król asyryjski zdobył Samarię i uprowadził Izraelitów na wygnanie do Asyrii. Osiedlił ich w Chalach, nad Chabor, rzeką Gozanu, i w miastach Medii.

Stało się tak, bo Izraelici zgrzeszyli przeciwko Panu, Bogu swemu, który ich wyprowadził z Egiptu, spod ręki faraona, króla egipskiego. Czcili oni cudzych bogów i naśladowali obyczaje ludów, które Pan wypędził przed Izraelitami, oraz królów izraelskich, których wybrali.

Pan jednak ciągle ostrzegał Izraela i Judę przez wszystkich swoich proroków i wszystkich „widzących”, mówiąc: «Zawróćcie z waszych dróg grzesznych i przestrzegajcie moich przykazań i postanowień moich, według całego Prawa, które nadałem waszym przodkom i które przekazałem wam przez sługi moje, proroków». Lecz oni nie słuchali i twardym uczynili swój kark, jak ich przodkowie, którzy nie zawierzyli Panu, Bogu swojemu. Odrzucili przykazania Jego i przymierze, które zawarł z przodkami, oraz prawa, które im nadał.

Wtedy Pan zapłonął gwałtownym gniewem przeciw Izraelowi i odrzucił go sprzed swego oblicza. Pozostało tylko samo pokolenie Judy.

Komentarz

O Księdze:

1. Początkowo Pierwsza i Druga Księga Królewska stanowiły jedno dzieło, a ich podział, dokonany nieco sztucznie i arbitralnie pod wpływem przekładów greckich i łacińskich, przerywa bieg opisywanych w nich zdarzeń. W całości Księgi Królewskie stanowią dobrze przemyślaną i starannie zaplanowaną kompozycję. W historię rządów poszczególnych królów umiejętnie wpleciono wystąpienia proroków. Dzięki temu historia polityczna Izraela na każdym etapie została poddana religijnej ocenie prorockiego słowa. W wyborze i prezentacji poszczególnych wydarzeń znajduje wyraz głębokie przekonanie, że bieg historii zależy od posłuszeństwa lub nieposłuszeństwa Bogu Izraela i Jego przykazaniom. A ponieważ większość władców okazała się niewierna, nieszczęścia, które spotkały naród wybrany, były nieuniknione. Jedynym władcą zasługującym na miano króla, który rządził zgodnie z wolą Bożą, był Dawid. To według wzoru jego postępowania oceniano później rządy pozostałych królów (np. 1 Krl 3,14).
2. Przedstawiany przez autorów krytyczny obraz historii Izraela, oprócz przytoczonych faktów, zawiera także bardzo wyraźne elementy dydaktyczne. Obejmują one pouczenia skierowane do czytelników, aby nie powtarzali błędów przodków i starali się budować swoją przyszłość na wierności Bogu i Jego Prawu.
3. Pierwsza i Druga Księga Królewska opowiadają o tym okresie historii narodu wybranego, w którym istniał on jako zjednoczona, a później podzielona monarchia. Zjednoczone królestwo osiąga w X w. przed Chr. wspaniały rozkwit gospodarczy i kulturalny pod rządami Salomona (1Krl 1–11). Błędna polityka jego syna, Roboama, doprowadza do podziału na Królestwo Północne (Izrael) oraz Królestwo Południowe (Juda). Dzieje obydwu królestw, aż do upadku Izraela w 722 r. przed Chr., opowiedziano w równoległej relacji (1 Krl 12–2 Krl 17). Opis panowania każdego władcy zawsze ocenia się z perspektywy jego stosunku do kultu Boga Izraela. Królowie Izraela, bez wyjątku, ukazani zostają jako kontynuatorzy grzechu Jeroboama (1 Krl 12,25-33). Królów judzkich przedstawia się zawsze w odniesieniu do wzorca, jakim był król Dawid.
4. Po zdobyciu Królestwa Północnego przez Asyrię w 722 r. przed Chr. (2 Krl 17) Królestwo Judy istnieje jeszcze przez niecałe 150 lat, do momentu zburzenia Jerozolimy przez Babilończyków w 586 r. przed Chr. (2 Krl 18–25). W tym czasie ma miejsce wydarzenie ogromnej wagi. W okresie panowania króla Jozjasza w świątyni jerozolimskiej odnaleziono księgę Prawa (2 Krl 22,3-10), co dało początek gruntownej reformie religijnej przeprowadzonej w całym kraju (2 Krl 23,1-25). Działania reformatorskie nie zapobiegły jednak ostatecznemu upadkowi Królestwa Południowego (2 Krl 23,26n).
5. Księgi Królewskie nie są zwykłą kroniką rejestrującą imiona poszczególnych władców i najważniejsze wydarzenia z okresu ich panowania. Niektórym postaciom poświęcono więcej uwagi, inne potraktowano krótko i zdawkowo. Najobszerniej autor opisuje władców, którzy odegrali decydujące role w historii monarchii izraelskiej: Salomona na początku (1 Krl 3–11) i Jozjasza przy końcu (2 Krl 22–23). Pierwszy zostaje ukazany jako uosobienie mądrości (1 Krl 3,4-15), drugi jako ten, który wypełnił słowa zapisane w księdze Prawa (2 Krl 23,24). Pomiędzy nimi centralne miejsce zajmuje cykl opowiadań poświęcony prorokom: Eliaszowi (1Krl 17–19;21;2 Krl 1) i Elizeuszowi (2 Krl 2–9;13,14-20).
6. Historia opowiedziana w Księgach Królewskich niesie przede wszystkim ważne przesłanie religijne. W opisie działalności Salomona podkreśla się jego mądrość, która w późniejszej tradycji stała się przysłowiowa i uczyniła go najważniejszym w Biblii symbolem mądrości (Prz 1,1; 10,1;Mt 12,42;Łk 11,31). Przejawem tej mądrości była nie tylko umiejętność wydawania sprawiedliwych wyroków (1 Krl 3,16-28) i splendor jego władzy królewskiej (1 Krl 4,1-58;9,10-28;10,14-29), ale także wspaniałość wzniesionej przez niego świątyni i sprawowanego w niej kultu (1Krl 6–8). Jednak ostatnie lata życia Salomona, jak również rządy większości późniejszych królów, to dzieje odstępstwa od wiary w jedynego Boga Izraela, który ciągle upominał swój naród, niestrudzenie posyłając mu proroków.
7. Wymagania dotyczące wiary w Boga jedynego oraz jedności kultu i świątyni stały się programem szeroko zakrojonej reformy religijnej, podjętej dopiero pod koniec epoki monarchii przez króla Jozjasza (2 Krl 22n). Odnawiając przymierze z Bogiem, zobowiązał się on wraz z całym ludem wprowadzić w życie wszystkie zalecenia, zawarte w odnalezionej przez kapłana Chilkiasza księdze Prawa (2 Krl 23,3). Prawdopodobnie była to Księga Powtórzonego Prawa, według której jedynym miejscem, gdzie można było oddawać cześć Bogu, była świątynia jerozolimska. Jej centralną rolę podkreślają nie tylko szczegółowe opisy, dotyczące jej budowy i wyposażenia (1 Krl 6 – 8), ale przede wszystkim podejmowane przez niektórych królów judzkich reformy religijne, polegające na usunięciu elementów pogańskiego kultu sprawowanego w wielu przygodnych miejscach (1 Krl 15,11-13; 2 Krl 18,3-6). W ich świetle całą historię Izraela należy widzieć z perspektywy posłuszeństwa pierwszemu przykazaniu Dekalogu, nakazującemu oddawanie czci wyłącznie Bogu Izraela (Pwt 5,7).

O czytaniu:

2 Krl 16,

¹W siedemnastym roku rządów Pekacha, syna Remaliasza, Achaz, syn Jotama, został królem Judy.²Achaz miał dwadzieścia lat, kiedy wstąpił na tron i przez szesnaście lat panował w Jerozolimie. Nie czynił tego, co podoba się Panu, jego Bogu, jak jego praojciec, Dawid.³Szedł raczej drogą królów izraelskich i nawet swojego syna spalił w ofierze, naśladując niegodziwe praktyki narodów pogańskich, które Pan wypędził przed Izraelitami.⁴Składał ofiary krwawe i kadzielne na wyżynach, na pagórkach i pod każdym zielonym drzewem.⁵Wtedy wyruszył na Jerozolimę Resin, król Aramu, wraz z Pekachem, synem Remaliasza, królem izraelskim. Oblegali Achaza, lecz nie mogli go pokonać.⁶W tym samym czasie król Edomu odzyskał Elat i wypędził z niego Judejczyków. Wówczas do Elatu przybyli Edomici i mieszkają w nim aż do dnia dzisiejszego.

⁷Achaz wysłał więc posłańców do Tiglat-Pilesera, króla asyryjskiego, z prośbą: „Jestem twoim sługą i twoim synem. Przybądź i wybaw mnie z ręki króla Aramu i króla Izraela, którzy mnie oblegają”.⁸Achaz wziął srebro i złoto, które znalazł w domu Pana oraz w skarbcach pałacu królewskiego i przesłał jako dar królowi asyryjskiemu.⁹Król asyryjski go wysłuchał i wyruszył na Damaszek. Zdobył go, jego mieszkańców przesiedlił do Kir, a Resina kazał stracić.¹⁰Kiedy król Achaz udał się na spotkanie z Tiglat-Pileserem, królem Asyrii, do Damaszku, zobaczył tam ołtarz. Król Achaz polecił zaraz przesłać kapłanowi Uriaszowi wzór ołtarza i szczegółowe plany jego wykonania.¹¹Kapłan Uriasz zbudował ołtarz zgodnie ze wszystkimi szczegółami, które mu przesłał król Achaz z Damaszku, i zdołał go ukończyć przed jego powrotem.¹²Kiedy król powrócił z Damaszku i zobaczył ołtarz, podszedł do niego ¹³i złożył ofiarę całopalną, ofiarę pokarmową oraz ofiarę płynną, a krwią z ofiar wspólnotowych pokropił ołtarz.¹⁴Ołtarz zaś z brązu, który stał przed Panem, kazał usunąć sprzed świątyni, z miejsca między nowym ołtarzem a domem Pana, i postawić po północnej stronie nowego ołtarza.¹⁵Następnie król Achaz wydał polecenie kapłanowi Uriaszowi: „Poranną ofiarę całopalną będziesz składał na wielkim ołtarzu, jak również wieczorną ofiarę pokarmową, a także ofiarę całopalną króla i jego ofiarę pokarmową oraz ofiarę całopalną całego narodu, jego ofiary pokarmowe i płynne. Będziesz również wylewać na niego całą krew całopaleń i ofiar wspólnotowych. Natomiast co do ołtarza z brązu, to się zastanowię”.¹⁶Kapłan Uriasz postąpił zgodnie ze wszystkimi zaleceniami króla Achaza.

¹⁷Król Achaz kazał oderwać listwy z bocznych ścian wózków i wyjąć z nich misy, a „morze” polecił zdjąć z wołów z brązu, na których było wsparte, i postawić na kamiennej posadzce.

¹⁸Kazał także, ze względu na króla asyryjskiego, usunąć zbudowany w domu Pana krużganek szabatowy oraz zewnętrzne wejście królewskie do domu Pana.¹⁹Pozostałe wydarzenia związane z panowaniem Achaza, obejmujące to, czego dokonał, są opisane w kronikach królów Judy.²⁰Achaz spoczął przy swoich przodkach i pochowano go z jego przodkami w Mieście Dawida, a jego syn, Ezechiasz, został po nim królem.

2 Krl 17,

¹W dwunastym roku rządów Achaza, króla Judy, Ozeasz, syn Eli, został królem Izraela w Samarii i panował przez dziewięć lat. ²Czynił to, co nie podobało się Panu, ale nie aż tak, jak królowie Izraela, którzy byli przed nim.³Wyruszył przeciw niemu Salmanassar, król asyryjski, i Ozeasz stał się jego poddanym, płacąc mu daninę.⁴Kiedy jednak król asyryjski wykrył spisek Ozeasza, który nie tylko wysłał posłańców do króla egipskiego So, ale również przestał płacić królowi asyryjskiemu coroczną daninę, schwytał go i zamknął w więzieniu.⁵Król asyryjski najechał wówczas na cały kraj, a gdy dotarł do Samarii, oblegał ją przez trzy lata.⁶W dziewiątym roku rządów Ozeasza król asyryjski zdobył Samarię. Izraelitów zesłał na wygnanie do Asyrii i przesiedlił ich do Chalach, nad Chabor – rzekę Gozanu, oraz do miast Medów.

⁷Wszystko to stało się dlatego, że Izraelici zgrzeszyli przeciw Panu, swojemu Bogu, który wyprowadził ich z ziemi egipskiej i uwolnił spod władzy faraona, króla Egiptu. Oddawali cześć innym bogom,⁸naśladując zwyczaje narodów, które Pan wypędził przed Izraelitami, i obyczaje wprowadzone przez królów izraelskich.⁹Izraelici przypisali Panu, Bogu swojemu, to co było nieprawdą, budując sobie wzniesienia kultyczne we wszystkich miejscach zamieszkania: od wieży strażniczej aż do miasta warownego.¹⁰Na każdym wysokim pagórku, pod każdym zielonym drzewem ustawiali sobie stele i aszery.¹¹Na wszystkich wzniesieniach kultycznych składali ofiary z kadzidła, podobnie jak narody, które Panwygnał przed nimi. Doprowadzili Pana do gniewu, popełniając niegodziwe rzeczy.¹²Służyli bożkom, choć Pan ostrzegał ich: „Nie czyńcie tego!”.¹³Pan upominał ciągle Izraela i Judę przez wszystkich swoich proroków i widzących: „Zawróćcie z waszych złych dróg! Zachowujcie moje przykazania i polecenia, zgodnie z Prawem, do którego zobowiązałem waszych przodków, a które przekazałem wam przez moje sługi, proroków”.¹⁴Lecz oni nie słuchali, buntując się, podobnie jak ich przodkowie, którzy nie uwierzyli w Pana, Boga swojego.¹⁵Odrzucili Jego polecenia i przymierze, które zawarł z ich przodkami oraz upomnienia, które im dawał. Poszli za nicością i stali się nicością, naśladując narody wokół siebie, co do których ostrzegał ich Pan, żeby nie postępowali jak one.¹⁶Lecz oni porzucili wszystkie przykazania Pana, Boga swojego, i wykonali sobie dwa cielce oraz aszerę. Oddawali pokłon wszystkim gwiazdom na niebie i służyli Baalowi.¹⁷Spalali w ofierze swoich synów i córki. Uprawiali wróżbiarstwo i czary i zaprzedali się całkowicie, aby czynić to, co nie podobało się Panu, doprowadzając Go do gniewu.¹⁸Pan rozgniewał się bardzo na Izraela i odrzucił go od siebie. Pozostało tylko samo plemię Judy.¹⁹Ale również Juda nie zachowywał przykazań Pana, swojego Boga, i postępował według zwyczajów, wprowadzonych w Izraelu.²⁰Pan więc odrzucił całe potomstwo Izraela. Poniżył ich i wydał ich grabieżcom, aż wreszcie odrzucił ich od siebie.²¹Kiedy bowiem oderwał Izraela od domu Dawida, wybrali sobie na króla Jeroboama, syna Nebata. Jeroboam zaś odwiódł Izraela od służenia Panu, co stało się wielkim grzechem.²²Izraelici zatem naśladowali wszystkie grzechy Jeroboama, nie odstępując od nich, ²³aż wreszcie Pan odrzucił Izraela od siebie, jak zapowiadał przez wszystkie swoje sługi, proroków. Izrael więc został wysiedlony z własnej ziemi i poszedł na wygnanie do Asyrii, gdzie pozostaje aż do dnia dzisiejszego.

8. Państwo Południowe – Juda. Autor Ksiąg Królewskich bardzo syntetycznie przedstawił historię królów Izraela i Judy, a od rozdziału 16. skupia uwagę na Achazie. Pomimo grzechów Izraelitów Bóg pozostał wierny swojej obietnicy, według której władza w Judzie miała pozostać w rękach potomków Dawida. Achaz, kolejny władca z dynastii Dawida, nie odpowiadał jednak Bogu podobną lojalnością. Powtarzał grzechy swoich przodków, stosował praktyki typowe dla kultu bóstw pogańskich, a nawet wzniósł w świątyni jerozolimskiej ołtarz wzorowany na ołtarzu czczonego w Damaszku boga Rimmona. Gest ten był potwierdzeniem tak politycznego, jak i religijnego poddania się władzy Asyrii (2 Krl 16, 18). Sam Achaz, składając ofiary na nowym ołtarzu, przywłaszczył sobie prawo do sprawowania kultu, należące tylko i wyłącznie do kapłanów. Od tej pory zmieniła się w Izraelu pozycja kapłanów, którzy bardziej musieli liczyć się ze zdaniem króla niż z wolą Bożą zawartą w Prawie. Rządy Achaza zaowocowały osłabieniem pozycji Judy i w konsekwencji stały się kolejnym ogniwem prowadzącym do upadku jego królestwa.
9. Państwo Pólnocne – Izrael. Długie i pomyślne panowanie Jeroboama II, przedostatniego króla z dynastii Jehu, zostało odczytane jako znak ostatniej szansy na nawrócenie, dany Izraelowi przez Boga (2Krl 14,23-29). Rządy jego następców kończyły się zwykle zamachami stanu, które zapowiadały powolne, lecz nieuchronne nadejście narodowej katastrofy. Bezpośrednią przyczyną upadku Królestwa Północnego była inwazja asyryjska i trzyletnie oblężenie Samarii. W zimie 722/721 r. przed Chr. król asyryjski Salmanassar zdobył w końcu miasto i przesiedlił Izraelitów do różnych miast swojego imperium. Królestwo Izraela na zawsze zniknęło z powierzchni ziemi, a rozproszeni Izraelici nigdy nie powrócili do swojego kraju.
10. Analizując przyczyny upadku Królestwa Północnego, autor abstrahuje od zewnętrznych okoliczności politycznych i przegranej wojny z Asyrią. To, co się wydarzyło, ocenia z perspektywy historii zbawienia. Historia Izraela jest tu przedstawiona jako historia grzechu. Największą winą Izraelitów była cześć, jaką oddawali bóstwom pogańskim. Bóg, dając Prawo i upominając lud przez proroków, wielokrotnie podejmował próby mające skłonić Izraelitów do nawrócenia. Ponieważ działania te nie przyniosły żadnych długotrwałych owoców, spada na nich zasłużona kara. Królestwo Północne przestaje istnieć, ludzie zostają wygnani ze swojej ziemi i rozproszeni po różnych częściach imperium asyryjskiego. Praktycznie Izrael przestaje istnieć jako naród, jako jedna społeczność. To, co stało się z Izraelem, jest wyraźnym i mocnym ostrzeżeniem dla Judy.

 

 

Psalm (Ps 60 (59), 3-4. 5 i 12. 13-14 (R.: por. 7b))

Usłysz nas, Panie, wspomóż Twą prawicą

Odrzuciłeś nas i złamałeś, Boże, *
rozgniewałeś się, lecz powróć do nas!
Wstrząsnąłeś i rozdarłeś ziemię, *
ulecz jej rozdarcia, albowiem się chwieje.

Usłysz nas, Panie, wspomóż Twą prawicą

Ludowi Twemu zgotowałeś los twardy, *
napoiłeś nas winem, które moc odbiera.
Czyż nie Ty, Boże, który nas odrzuciłeś *
i już nie wychodzisz z naszymi wojskami?

Usłysz nas, Panie, wspomóż Twą prawicą

Daj nam pomoc przeciw nieprzyjacielowi, *
bo ludzkie wsparcie jest zawodne.
Dokonamy w Bogu czynów pełnych mocy, *
a On podepcze naszych nieprzyjaciół.

Usłysz nas, Panie, wspomóż Twą prawicą

Komentarz

Ps 60,

¹Dyrygentowi: na melodię „Szuszan edut”. Poemat Dawida, celem pouczenia. ²Gdy walczył przeciw Aramejczykom z Mezopotamii i Aramejczykom z Soby i gdy Joab, wracając, pobił dwanaście tysięcy Edomitów w Dolinie Soli.

³Boże, odrzuciłeś nas i zniszczyłeś; rozgniewałeś się, lecz powróć do nas!

⁴Wstrząsnąłeś ziemią i rozdarłeś. Ulecz jej pęknięcia, bo się chwieje.

⁵Twardo się obszedłeś z Twoim ludem, napoiłeś nas winem odurzającym.

⁶Dałeś znak bojącym się Ciebie, aby mogli uciec przed łukiem.

Sela

⁷Aby ocaleli Twoi umiłowani, wysłuchaj mnie i zbaw swą prawą ręką!

⁸Bóg przemówił w swej świątyni: „Rozraduję się i rozdzielę Sychem, a Dolinę Sukkot wymierzę!

⁹Mój jest Galaad i mój Manasses, Efraim hełmem moim, Juda moim berłem.

¹⁰Moab jest moją misą do mycia, na Edom rzucę mój sandał, nad Filisteą wzniosę okrzyk radosny”.

¹¹Kto wprowadzi mnie do miasta warownego, kto mnie zawiedzie aż do Edomu?

¹²Czyż Ty odrzuciłeś nas, Boże? Czy już nie wyruszysz, Boże, z naszymi wojskami?

¹³Udziel nam pomocy w utrapieniu, bo złudne jest ludzkie wsparcie.

¹⁴Mocą Boga odniesiemy zwycięstwo. On podepcze nieprzyjaciół naszych.

Trzyczęściowa lamentacja wspólnoty (ww. 3-7.8-10.11-14). Centrum stanowi wyrocznia zbawcza, która jest obramowana prośbą o zbawienie. Bóg opuścił swój lud, ale tylko On może udzielić mu zwycięstwa. Dramatyzm psalmu oraz obraz rozdartej ziemi odzwierciedla sytuację polityczną narodu. Chociaż czas próby się wydłuża, psalmista jest pewny, że zostanie wysłuchany. Tę pewność opiera na obietnicy Boga, który uroczyście przemawia ze świątyni (ww. 9n). On opiekuje się plemionami Izraelitów, odrzuca natomiast wrogie im narody pogańskie. Dziś można ten psalm odnieść do podobnych wydarzeń. Naród i Kościół w zagrożeniu mogą się karmić słowami Psalmu 60, aby utwierdzać się w nadziei. Osoby żyjące w wolności politycznej mogą korzystać z tej modlitwy dla wyrażenia solidarności z uciśnionymi. Na płaszczyźnie moralnej wrogiem człowieka jest szatan, którego łuk miota „zatrute strzały”. W historii świata Bóg na różne sposoby stawiał stopę na karku Złego. Okrzyk radości w poranek Zmartwychwstania Chrystusa świadczy o zbliżającym się ostatecznym tryumfie. Znak (w. 6) dany nam za sztandar i symbol uzdrowienia to krzyż Chrystusa (J 3,14). Wersety 7-14 spotykamy jeszcze raz w Psałterzu, gdyż wraz z Ps 57,8-12 tworzą Psalm 108.

 

Ewangelia (Mt 7, 1-5)

Usuń najpierw belkę ze swego oka

Słowa Ewangelii według Świętego Mateusza

Jezus powiedział do swoich uczniów:

«Nie sądźcie, abyście nie byli sądzeni. Bo takim sądem, jakim sądzicie, i was osądzą; i taką miarą, jaką wy mierzycie, wam odmierzą.

Czemu to widzisz drzazgę w oku swego brata, a nie dostrzegasz belki we własnym oku? Albo jak możesz mówić swemu bratu: Pozwól, że usunę drzazgę z twego oka, podczas gdy belka tkwi w twoim oku? Obłudniku, usuń najpierw belkę ze swego oka, a wtedy przejrzysz, ażeby usunąć drzazgę z oka twego brata».

Komentarz

O księdze:

1. Sam tekst Ewangelii według św. Mateusza nie podaje imienia jej autora. Najstarsza tradycja( około I połowy II w.) przypisuje ją apostołowi Mateuszowi, który był poborcą podatkowym w Kafarnaum (Mt 9,9; 10,3; Mk 2,14; Łk 5,27.29). O profesji autora świadczą fachowe określenia dotyczące podatków oraz systemu monetarnego (Mt 17,24; 22,19). Ponadto w mowach Jezusa pojawiają się liczne wypowiedzi przeciwko faryzeuszom i nauczycielom Pisma. Dawny poborca podatkowy, którym gardzili faryzeusze, nie przez przypadek akcentuje ten aspekt nauki Chrystusa.
2. Uważa się, że pierwotnie Ewangelia została zredagowana w języku aramejskim lub hebrajskim. Powszechnie przyjmuje się, że powstała w Syrii (Antiochia), gdzie żyło wielu Żydów. Została ona napisana między 80 a 90 r.
3. Ewangelia ta powstała z myślą o wierzących, którzy wywodzili się z judaizmu. Jej tekst odzwierciedla tradycje aramejskie lub hebrajskie. Potwierdzeniem tego jest obecność wyrażeń (Mt 16,19; 18,18) i słów typowo semickich (mamona, hosanna), które autor rzadko tłumaczy na język grecki. Wspominając również zwyczaje żydowskie, zakłada ich znajomość u czytelników i w przeciwieństwie do ewangelistów Marka i Łukasza, nie uważa za konieczne, aby je wyjaśniać (Mt 15,1-3; por. Mk 7,3n).
4. W Ewangelii według św. Mateusza dostrzega się pięć wielkich przemówień Jezusa, które stanowią odniesienie do Pięcioksięgu Mojżeszowego. Ewangelia ta jest więc swego rodzaju Pięcioksięgiem chrześcijańskim, który zawiera Prawo nowego Izraela, czyli Kościoła. Prawodawcą nowego ludu Bożego jest Chrystus – nowy Mojżesz. Tematem przewodnim tych wypowiedzi jest królestwo Boże, jednak każda z nich podkreśla inny, szczególny jego aspekt: 1) Mowa programowa, kreśląca obraz doskonałego ucznia. Jezus ogłasza w niej nadejście królestwa Bożego (Mt 5 – 7); 2) Mowa misyjna, dotycząca głoszenia królestwa. Jezus zapowiada w niej także prześladowania (Mt 10); 3) Zbiór przypowieści o tajemnicy królestwa (Mt 13); 4) Mowa eklezjalna, w której Jezus określa reguły, na których powinny opierać się wzajemne relacje uczniów we wspólnocie (Mt 18); 5) Mowa eschatologiczna traktująca o czasach ostatecznych i o udoskonaleniu królestwa (Mt 24–25).
5. Autor Ewangelii, posługując się tytułami mesjańskimi odnoszonymi do Jezusa, kreśli Jego bardzo wyraźny portret. Od początku wykazuje, że Jezus jest Chrystusem (Mesjaszem), Synem Dawida oraz Synem samego Boga. Ewangelista z wielką troską stara się uzasadnić, że w Jezusie wypełniły się obietnice i zapowiedzi Starego Testamentu. Mocno akcentuje mesjańską godność Jezusa, z którą bardzo ściśle łączy się tytuł Syn Dawida. Odnosząc go do Jezusa, potwierdza, że to On jest oczekiwanym przez Żydów Mesjaszem. Tytuł Syn Boży podkreśla Boską naturę Jezusa, choć nie w każdym wypadku w sensie ścisłym oznacza on bóstwo Mistrza z Nazaretu. W tytule Syn Człowieczy zawiera się natomiast prawda, że Jezus jest kimś więcej niż zwykłym człowiekiem i żaden król ziemski nie może się z Nim równać. Tytuł ten łączy osobę Jezusa z cierpiącym Sługą Pana, znanym z pieśni Izajasza (autor dwukrotnie cytuje Pieśń o Słudze Pana: Iz 42,1 w Mt 3,17 oraz Iz 53,4 w Mt 8,17). Istotnym jest również odniesione do Chrystusa określenie Pan (greckie: Kyrios, stąd: Kyrie elejson), które potwierdza Jego Boską godność i wynikającą z niej zwierzchność nad całym światem.
6. Ewangelista, zestawiając życie Chrystusa z działalnością Mojżesza, chce pokazać, że Chrystus jest nowym Mojżeszem, ale znacznie potężniejszym od niego. Mojżesz wyprowadził lud z niewoli egipskiej – ziemskiej, politycznej. Chrystus natomiast wyprowadza ludzi z niewoli grzechu (Mt 1,21). Na kanwie porównania Chrystusa z Mojżeszem oparta jest polemika prowadzona przez autora ze starym ludem Bożym – Izraelem. Temat ten przedstawia w dwóch ujęciach: polemizuje z niewiernym ludem, krytykując jego partykularyzm, skrajny legalizm, przesadną dumę narodową i pewność siebie, oraz wskazuje, że miejsce niewiernego ludu zajmuje teraz nowy Izrael – Kościół Jezusa, czyli nowy lud Boży.
7. Cała Ewangelia według św. Mateusza koncentruje się wokół idei królestwa Bożego, które bierze swój początek w Chrystusie. Chronologicznie istnienie tego królestwa, czyli panowania Boga, dzieli się na trzy etapy: 1) jego inauguracja w osobie, słowach i czynach Chrystusa; 2) czas rozpoczynający się wraz ze Śmiercią i Zmartwychwstaniem Jezusa, a trwający do końca świata; 3) królestwo eschatologiczne w pełnym tego słowa znaczeniu. Idąc dalej, autor ukazuje związek, jaki istnieje pomiędzy tym królestwem a Kościołem, który jest wspólnotą nowego ludu Bożego.
8. Kościół jest wspólnotą Boga Ojca, Jezusa – Syna Bożego oraz braterską wspólnotą jego członków. W ujęciu Mateusza członkowie Kościoła nie stanowią jedności absolutnie równej. Dla wszystkich jednak celem jest spotkanie z Chrystusem, sprawiedliwym Sędzią, i wejście do królestwa niebieskiego. Z woli Chrystusa istnieje istotna różnica między Kolegium Dwunastu a resztą uczniów Jezusa. Osobiście i imiennie powołał On każdego z grupy Dwunastu (Mt 10,2-4), nauczał ich na osobności, im tylko powierzał niektóre tajemnice królestwa Bożego (Mt 13,10n) i objawiał swoje posłannictwo (Mt 17,1-9.19-21). Ustanowił ich fundamentem przyszłej wspólnoty Kościoła oraz przekazał swoje pełnomocnictwa. Ewangelista podkreśla również fakt, że szczególną rolę w Kolegium Dwunastu i w Kościele Jezus powierzył Szymonowi Piotrowi. Przytacza trzy (pomijane w innych Ewangeliach) wydarzenia, które potwierdzają przewodnią rolę Piotra w gronie apostołów: chodzenie po jeziorze (Mt 14,28-31), obietnica prymatu (Mt 16,17-19) i wpłacenie podatku przez Szymona za siebie i za Jezusa (Mt 17,24-27). Chrystus, nazywając go Piotrem, czyli Skałą (Mt 16,18), uczynił go swoim zastępcą i ustanowił fundamentem Kościoła.

O czytaniu:

9. Jezus podaje dwa uzasadnienia tego, że należy unikać osądzania bliźnich. Po pierwsze, ten, kto osądza innych, sam będzie kiedyś skazany przez Boga. Kto na ziemi nie będzie osądzał brata, lecz wspaniałomyślnie mu wybaczy, kiedyś, zamiast sądu według prawa i sprawiedliwości, doświadczy Bożego miłosierdzia. Drugie uzasadnienie dotyczy sytuacji, gdy obłudnik chce korygować błędy innych. Wydaje w ten sposób osąd o bliźnim, że jest on kimś gorszym. Uczeń Jezusa musi najpierw uznać prawdę o sobie, aby upomnienia kierowane do innych były uprawnione i odniosły pożądany skutek. Nie można przymykać oczu na błędy bliźniego, ale też nie należy skąpić mu cierpliwości, wyrozumiałości i przebaczenia (Mt 18,23-35).
10. Wartość osoby ludzkiej. Jezusowe: Nie sądźcie… nadaje walor osobie ludzkiej. Oznacza, że nie można osoby ludzkiej identyfikować z jej czynami, z zewnętrznym obrazem jej egzystencji. Jezusowy zakaz wzywa do uszanowania misterium każdej osoby, której tajemnice zna tylko Bóg. Zrozumieniu słów Jezusa najlepiej służy spojrzenie na Jego postawę wobec innych. Jezus nie patrzy, aby sądzić i potępiać. Jego spojrzenie wyzwala i odnawia. Dzieje się tak, ponieważ Jego spojrzenie jest spojrzeniem miłości. Miłość nie jest równoznaczna z obojętnością permisywizmu, którą na dodatek nazywa się tolerancją (permisywizm oznacza tendencję do bezgranicznej tolerancji wobec zachowań innych osób. Permisywizm zakłada, że zakazy obyczajowe są niepotrzebne lub szkodliwe, a działania jednostek nie powinny być oceniane pod kątem obyczajności czy norm społecznych.). Miłość oznacza jasny osąd tego, co zostało dokonane bez miłości. Miłość odróżnia zło od tego, który je popełnił. Zakaz osądzania zwraca się przeciwko takim sądom, które potępiają człowieka wraz z jego czynem. Tymczasem należy bezkompromisowo potępiać zło, nie niszcząc tym samym człowieka. Zarysowany model relacji pomiędzy członkami wspólnoty wierzących odpowiada etyce miłości jako streszczeniu prawa i proroków (7, 12; 22, 39-40). Jakkolwiek uczeń Chrystusa nie może ominąć w ogóle osądu (por. 18, 15-18), jego sąd ma być dokonywany w miłości. Osądzanie należy rozpocząć od siebie i każdy, kto będzie uważny w osądzaniu samego siebie, okaże wiele wielkoduszności i zrozumienia w osądzaniu innych. Te same bowiem zasady, według których osądzamy innych, należy zastosować do siebie.
11. Drzazgi i belki. Hiperbola drzazgi i belki ukazuje absurdalność wielu sądów ludzkich, a zarazem prawdziwe zamiłowanie człowieka do wydawania sądów. Wielu zajmuje się wyszukiwaniem błędów, które inni popełnili albo przynajmniej prawdopodobnie popełnili, i to przez całe życie. Czynność ta jest atrakcyjna zapewne dlatego, że poszukiwanie drzazgi pozwala na spokojne pozostawienie belki we własnym oku. Pozwala na odgrywanie przedstawienia wobec świata, pozwala na obłudę. Obłuda bowiem polega na tym, że z daleka obchodzi się krytykę siebie samego poprzez krytykę innych. Ileż potrzeba krytyki innych, aby nie musieć pa-trzeć na zło własnego serca!