23 stycznia 2022 r. – III NIEDZIELA ZWYKŁA W CIĄGU ROKU

23 stycznia 2022 r.

III NIEDZIELA ZWYKŁA W CIĄGU ROKU

1.czytanie (Ne 8, 2-4a. 5-6. 8-10)

Czytanie Prawa Bożego

Czytanie z Księgi Nehemiasza

Kapłan Ezdrasz przyniósł Prawo przed zgromadzenie, w którym uczestniczyli przede wszystkim mężczyźni, lecz także kobiety oraz wszyscy inni, którzy byli zdolni słuchać. I czytał z tej księgi, zwrócony do placu znajdującego się przed Bramą Wodną, od rana aż do południa przed mężczyznami, kobietami i tymi, którzy mogli rozumieć; a uszy całego ludu były zwrócone ku księdze Prawa.

Pisarz Ezdrasz stanął na drewnianym podwyższeniu, które zrobiono w tym celu. Ezdrasz otworzył księgę na oczach całego ludu – znajdował się bowiem wyżej niż cały lud; a gdy ją otworzył, cały lud powstał. I Ezdrasz błogosławił Pana, wielkiego Boga, a cały lud, podniósłszy ręce, odpowiedział: «Amen! Amen!» Potem oddali pokłon i padli przed Panem na kolana, twarzą ku ziemi.

Czytano więc z tej księgi, księgi Prawa Bożego, dobitnie, z dodaniem objaśnienia, tak że lud rozumiał czytanie. Wtedy Nehemiasz, to jest namiestnik, oraz kapłan-pisarz Ezdrasz, jak i lewici, którzy pouczali lud, rzekli do całego ludu: «Ten dzień jest poświęcony Panu, Bogu waszemu. Nie bądźcie smutni i nie płaczcie!» Cały lud bowiem płakał, gdy usłyszał te słowa Prawa. I rzekł im Nehemiasz: «Idźcie, spożywajcie potrawy świąteczne i pijcie słodkie napoje, poślijcie też porcje temu, który nic gotowego nie ma: albowiem poświęcony jest ten dzień Bogu naszemu. A nie bądźcie przygnębieni, gdyż radość w Panu jest waszą ostoją».

Komentarz

O Księdze:

1. Księga Ezdrasza i Nehemiasza stanowiły początkowo jedno dzieło. Ich treścią jest ponad stuletni okres dziejów Żydów po powrocie z wygnania babilońskiego. Działalność obydwu tytułowych postaci nie jest wspomniana nigdzie więcej w Starym Testamencie. Bez tych dwu ksiąg byłoby wręcz niemożliwe poznanie początków judaizmu.
2. Przyjmuje się, że jeden autor natchniony, nieznany nam z imienia, zredagował obszerną syntezę historyczną, zawartą w Księgach Kronik, Ezdrasza i Nehemiasza. Księga Ezdrasza i Nehemiasza powstały w okresie od koniec IV w. do połowy III w. przed Chr.
3. Poszczególne części obu ksiąg można łatwo wyodrębnić. Rozdziały Ezd 1 – 6 mówią o powrocie z przesiedlenia do Babilonii pierwszej fali repatriantów, co mogło nastąpić dzięki edyktowi króla Cyrusa (538 r. przed. Chr.). Odbudowali oni ołtarz w świątyni jerozolimskiej, aby na nim składać ofiary dla Boga. Jednak z powodu poważnych przeszkód ze strony władz lokalnych, świątynia została poświęcona dopiero za rządów Dariusza w 515 r. przed Chr. W rozdziałach Ezd 7 – 10 opisano misję kapłana i pisarza Ezdrasza, który na polecenie Artakserksesa podjął radykalną reformę życia religijnego w Judzie. Księga Nehemiasza dzieli się na trzy części. Początkowe rozdziały (Ne 1 – 7) opowiadają szczegółowo, w jaki sposób Nehemiasz, wysoki urzędnik na dworze perskim, otrzymał pozwolenie na odbudowę Jerozolimy. Prace te miały rozpocząć się od rekonstrukcji murów obronnych. Rozdziały Ne 8 – 9 ukazują ponownie Ezdrasza w świątecznej celebracji zgodnej z Prawem Mojżesza. Trzecia część księgi (Ne 10 – 13) zawiera przekaz o uroczystym odnowieniu przymierza i poświęceniu murów Jerozolimy, co było wspólnym dziełem obu reformatorów.
4. Kanoniczne księgi Ezdrasza i Nehemiasza akcentują trzy tematy, istotne dla teologii wczesnego judaizmu: świątynia, miasto Jeruzalem i wspólnota ludu Bożego. Odbudowa świątyni jest głównym zadaniem ludu wracającego z niewoli. Dom Boży jest widzialnym znakiem obecności Boga pośród swego ludu, miejscem sprawowania kultu; stąd wielkie znaczenie kapłanów i lewitów. Stąd też troska Nehemiasza o Jeruzalem jako o miasto święte i stolicę judaizmu. Odbudowa murów miasta przy współpracy całej ludności (Ne 2 – 6) to misja religijna, którą Bóg powierzył Nehemiaszowi wraz z troską o ponowne zaludnienie spustoszonego miasta. Społeczność ludu Bożego, ocalona z niewoli, winna opierać się na posłuszeństwie Prawu Bożemu. Na tym polega znaczenie dzieła Ezdrasza i Nehemiasza. Mimo utraty niepodległości narodowej, Żydzi stanowią nadal wspólnotę religijną, gdyż łączą dawną tradycję z wymogami obecnej sytuacji. Dzieło odnowy religijnej przejawia się głównie w dziedzinie kultu. Uroczysta lektura Prawa i jego wyjaśnienie ludowi przed Świętem Namiotów (Ne 8 – 9) stanie się podstawą późniejszej liturgii synagogalnej. Posłuszni Prawu Bożemu obaj reformatorzy wprowadzili surowe przepisy kultowe, a zwłaszcza surowy zakaz zawierania małżeństw mieszanych (Ezd 10; Ne 13,23-29). Pomimo tych wymagań nie ma jeszcze w tekście Ezdrasza – Nehemiasza śladu ciasnego legalizmu, który zaważy na judaizmie epoki Nowego Testamentu. Prawo jest tu nadal wartością żywą i świętą, z której lud może czerpać w spontanicznej modlitwie i żarliwym kulcie. Obie wielkie modlitwy (Ezd 9 i Ne 9) zawierają już istotne elementy późniejszej liturgii żydowskiej: pokuta, wyznanie win, prośba o przebaczenie win obecnych i dawnych, zawierzenie Bogu Izraela. Teksty te świadczą o tym, że nauczanie dawnych proroków przyniosło owoce w życiu wierzących Żydów. Innym aspektem życia religijnego Żydów tej epoki jest polemika z religijnością „otwartą”, prowadzącą do kompromisu z pogaństwem. Mamy tu już zapowiedź konfliktu między Żydami a Samarytanami, co doprowadzi wkrótce (ok. 328 r. przed Chr.) do schizmy religijnej.
5. Księgi Ezdrasza – Nehemiasza akcentują zwłaszcza osobowość obydwu przywódców, tak różnych, a jednak ożywianych tym samym pragnieniem odnowy życia religijnego w narodzie. Ezdrasz, kapłan i nauczyciel Pisma, zainspirował odnowę kultu; Nehemiasz, niezłomny i bezkompromisowy reformator świecki, dopełnił tej odnowy w dziedzinie życia wspólnotowego. Obydwu połączyła ta sama moc modlitwy i wiary. Kiedy wypełnili misję powierzoną im przez Boga, cicho zniknęli ze sceny dziejowej. To także charakterystyczna cecha życia religijnego judaizmu tamtej epoki.

O czytaniu:

6. Lud słuchający księgi Prawa i przyjmujący jej słowa głęboko do swojego serca jest wzorem zasłuchania w Słowo Boże. Nauka płynąca ze Słowa staje się przyczyną głębokiego poruszenia, w którym poczucie lęku miesza się z doświadczeniem radości. Gest zwrócenia uszu ku księdze Prawa oraz modlitwa na kolanach twarzą ku ziemi wskazują na szczere i pełne ufności zasłuchanie w Słowo Boga. Lud potrafi głębiej to Słowo zrozumieć, gdyż jest mu ono objaśniane. Scenę tę można głębiej zrozumieć w świetle epizodu ewangelicznego, gdzie Jezus rozpoczyna swą publiczną działalność od czytania w synagodze w Kafarnaum słów Pisma Świętego, które odnoszą się do Jego osoby (Łk 4, 14- 21). Ten fragment usłyszymy w dzisiejszej Ewangelii. Jezus przychodzi do rodzinnego miasta – Nazaretu, aby pomiędzy swymi naj-bliższymi rozpocząć swoją misję. W czasach Jezusa w szabat w synagodze śpiewano Psalmy, recytowano Szema Izrael i Modlitwę Osiemnastu Błogosławieństw, czytano urywki z Tory Mojżeszowej, po czym następowało drugie czytanie, tzw. Haftara (podsumowanie), które składało się z tekstów pochodzących z Proroków i Pism. Po czytaniach słuchano pouczeń na temat przeczytanych fragmentów oraz przyjmowano błogosławieństwo. Jezus udaje się do synagogi w szabat, aby tam powstać i czytać. Powstaje, aby czytać zwój proroka Izajasza. Za pozwoleniem przełożonego synagogi każdy dorosły Żyd mógł w sposób publiczny czytać teksty święte. Jezus rozwija zwój zawierający tekst z proroka Izajasza. Jest tym, który nie tylko przekazuje Słowo Boże do słuchaczy, lecz także je doskonale wypełnia. Jezus cytuje słowa pochodzące z księgi proroka Izajasza (Iz 61, 1-2), pomijając końcowe wyrażenie w. 2 – „dzień pomsty naszego Boga”. Tekst Izajaszowy jest opisem radości Izraelitów z powodu uwolnienia z niewoli babilońskiej. Fragment cytowany przez Jezusa zawiera obietnicę ogłaszającą rok łaski od Pana – rok jubileuszowy. Taki rok następował co pięćdziesiąt lat. W czasie jego trwania znoszone były długi, niewolnicy odzyskiwali wolność, a pracownicy najemni mogli powracać do swoich domów. Tekst Izajaszowy w odniesieniu do Jezusa stanowi swoisty program, który znajduje realizację w dalszej działalności Nauczyciela z Nazaretu. Przez pryzmat tego fragmentu można zobaczyć Jezusa, który przychodzi do ludzkości jako kochający Zbawiciel. Po skończonej lekturze Jezus zwija zwój i oddaje go słudze. Spojrzenie wszystkich skierowane ku osobie Jezusa wyraża oczekiwanie ze strony słuchaczy na wyjaśnienie przeczytanych słów lub ukazanie nadzwyczajnej potęgi. Jezus odpowiada na to oczekiwanie słuchaczy, mówiąc, że „dziś” wypełniło się Słowo, które słuchacze słyszeli na własne uszy. Widać tu wyraźne nawiązanie do aktualnego okresu wypełnienia, które realizuje się z misją Jezusa Chrystusa. Słowa proroka Izajasza znajdują swoje wypełnienie w osobie Jezusa Chrystusa. Objaśnianie Prawa ludowi zgromadzonemu przed Bramą Wodną można lepiej zrozumieć w świetle perykopy opisującej drogę uczniów do Emaus, podczas której Jezus objaśnia im Pisma (Łk 24, 13-35). Jezus, rozpoczynając od Tory Mojżeszowej poprzez Proroków i Pisma, tłumaczy swym uczniom proroctwa mesjańskie, które odnoszą się do Niego („I zaczynając od Mojżesza poprzez wszystkich proroków wykładał im, co we wszystkich Pismach odnosiło się do Niego”). Jezus wyjaśniający Pisma jawi się jako największy Nauczyciel, który objawia ludzkości sposób dochodzenia do wiary żywej, dojrzałej i głębokiej. Znak czytanego i wyjaśnianego Słowa w aspekcie historiozbawczym otwiera uczniom oczy na obecność Zmartwychwstałego Pana. W optyce Bożego Słowa i żywej wiary mogą odpowiedzieć sobie w głębi swoich serc na pytanie swego Mistrza: „Czyż Mesjasz nie miał tego cierpieć, aby wejść do swej chwały?” (Łk 24, 26). Jezus przed ich oczyma stawia krzyż jako narzędzie chwalebnej męki i zbawienia ludzkości. Niezrozumiałe po ludzku cierpienie Boga staje się źródłem prawdziwej mocy i chwały. W świetle poranka wielkanocnego krzyż staje się kluczem do interpretacji Pisma, a Pismo – najlepszym komentarzem do wyrażenia prawdy o chwalebnym krzyżu. Słowa Jezusa tak bardzo trafiają do serc uczniów, że gdy dochodzą do Emaus wówczas nie chcą, aby od nich odchodził. Przykładem zasłuchania w słowo Pana jest także Maryja, która uczy każdego z nas, jak skutecznie i owocnie Słowo Pana realizować w swoim życiu. Na Boże powołanie do uczestnictwa w wielkim dziele zbawienia Miriam z pełną ufnością i otwartością wypowiada słowa: „Oto Ja służebnica Pańska, niech Mi się stanie według twego słowa!” (Łk 1, 38). Jej postawa służby i dyspozycyjności jest wynikiem wiary i wsłuchania się w Boże Słowo, które staje się ciałem w Jej wnętrzu i przenika całe Jej jestestwo. Zasłuchana Służebnica Pańska nie tylko teoretycznie przyjmuje orędzie dane Jej przez Boga, ale z entuzjazmem i zapałem realizuje je w codziennej egzystencji. Widzialnym znakiem tej gotowości jest wyprawa do górzystej krainy w Judei, do swojej krewnej Elżbiety, która jest w stanie błogosławionym i potrzebuje pomocy (Łk 1, 39-40). Służba Miriam wynika z kontemplacji Bożego Słowa. Nie jest ona zwykłą służącą wykonującą jakąś pracę dla zarobku, ale jest „Służebnicą zasłuchaną w Bogu”, która służy, bo jest świadoma, że służba drugiemu człowiekowi jest realizacją Bożego przykazania miłości.

 

 

Psalm (Ps 19 (18), 8-9. 10 i 15 (R.: por. J 6, 63c))

Słowa Twe, Panie, są duchem i życiem

Prawo Pańskie jest doskonałe i pokrzepia duszę, *
świadectwo Pana jest pewne, nierozważnego uczy mądrości.
Jego słuszne nakazy radują serce, *
jaśnieje przykazanie Pana i olśniewa oczy.

Słowa Twe, Panie, są duchem i życiem

Bojaźń Pana jest szczera i trwa na wieki, *
sądy Pana prawdziwe, wszystkie razem słuszne.
Niech znajdą uznanie przed Tobą †
słowa ust moich i myśli mego serca, *
Panie, moja Opoko i mój Zbawicielu.

Słowa Twe, Panie, są duchem i życiem

Komentarz

Cały Psalm 19. to połączenie dwóch hymnów w jeden utwór daje zwartą syntezę teologiczną: Bóg Stwórca jest zarazem Prawodawcą. Wychodząc od uznania mądrości i chwały Boga, psalmista przechodzi do modlitwy o nieskazitelność i odporność na wpływy grzeszników. W Nowym Testamencie Jezus nie zniósł Prawa Bożego, ale udoskonalił jego interpretację (Mt 5).

 

2.czytanie (1 Kor 12, 12-30)

Mistyczne Ciało Chrystusa

Czytanie z Pierwszego Listu Świętego Pawła Apostoła do Koryntian

Bracia:

Podobnie jak jedno jest ciało, choć składa się z wielu członków, a wszystkie członki ciała, mimo iż są liczne, stanowią jedno ciało, tak też jest i z Chrystusem. Wszyscy bowiem w jednym Duchu zostaliśmy ochrzczeni, aby stanowić jedno Ciało: czy to Żydzi, czy Grecy, czy to niewolnicy, czy wolni. Wszyscy też zostaliśmy napojeni jednym Duchem. Ciało bowiem to nie jeden członek, lecz liczne członki. Jeśliby noga powiedziała: «Ponieważ nie jestem ręką, nie należę do ciała» – czy wskutek tego rzeczywiście nie należy do ciała? Lub jeśliby ucho powiedziało: «Ponieważ nie jestem okiem, nie należę do ciała» – czyż nie należałoby do ciała? Gdyby całe ciało było wzrokiem, gdzież byłby słuch? Lub gdyby całe było słuchem, gdzież byłoby powonienie?

Lecz Bóg, tak jak chciał, stworzył różne członki, rozmieszczając każdy z nich w ciele. Gdyby całość była jednym członkiem, gdzież byłoby ciało? Tymczasem są wprawdzie liczne członki, ale jedno ciało. Nie może więc oko powiedzieć ręce: «Nie jesteś mi potrzebna», albo głowa nogom: «Nie potrzebuję was».

Raczej nawet niezbędne bywają dla ciała te członki, które uchodzą za słabsze; a te, które uważamy za mało godne szacunku, tym większym obdarzamy poszanowaniem. Tak przeto szczególnie się troszczymy o przyzwoitość wstydliwych członków ciała, gdyż wobec tych, które nie należą do wstydliwych, nie istnieje taka potrzeba. Lecz Bóg tak ukształtował nasze ciało, że zyskały więcej szacunku członki z natury mało godne czci, by nie powstało rozdwojenie w ciele, lecz żeby poszczególne członki troszczyły się o siebie nawzajem. Tak więc, gdy cierpi jeden członek, współcierpią wszystkie inne członki; podobnie gdy jednemu członkowi okazywane jest poszanowanie, współradują się wszystkie członki.

Wy przeto jesteście Ciałem Chrystusa i poszczególnymi Jego członkami. I tak ustanowił Bóg w Kościele naprzód apostołów, po wtóre proroków, po trzecie nauczycieli, a następnie tych, co mają moc czynienia cudów, potem tych, którzy uzdrawiają, którzy wspierają pomocą, którzy rządzą, którzy przemawiają rozmaitymi językami. Czyż wszyscy są apostołami? Czy wszyscy prorokują? Czy wszyscy są nauczycielami? Czy wszyscy mają moc czynienia cudów? Czy wszyscy posiadają łaskę uzdrawiania? Czy wszyscy mówią językami? Czy wszyscy potrafią je tłumaczyć?

Komentarz

O księdze:

1. Miasto Korynt miało wyjątkowy korzystne położenie geograficzne, znajdowało się między dwoma portami, przez które można było dotrzeć do wszystkich portów ówczesnego świata. Dzięki takiemu położeniu Korynt był miastem bardzo bogatym i stał się w Grecji największym ośrodkiem handlowym. Już w I wieku pełnił funkcję stolicy prowincji i był siedzibą prokonsula. Jak każde miasto tego typu, Korynt charakteryzował się wielkimi kontrastami: obok bogatych elit żyły masy ludzi biednych. Historycy obliczają, że za czasów Pawła 2/3 ludzkości Koryntu stanowili niewolnicy. W Koryncie pierwsi nawróceni na chrześcijaństwo pochodzili zwłaszcza spośród biedoty i niewolników. Ponieważ było to ważne miasto w Cesarskie Rzymskim osiedlało się tam wielu legionistów – weteranów. Niektórzy z nich przyjęli chrześcijaństwo, czego potwierdzeniem są wymienione przez Pawła imiona łacińskie. W Koryncie była też duża liczba Żydów, którzy mieli w mieście własną synagogę. Ponadto do Koryntu chętnie przybywali mówcy i filozofowie, którzy przy okazji publicznych dysput promowali nowo powstałe prądy myślowe. Ogólnie Korynt cieszył się dobrą sławą. Używano nawet czasownika „żyć po koryncku” na określenie frywolnego życia lub uprawiania nierządu. Oprócz rozwiązłości Koryntianie słynęli również z pijaństwa.
2. Paweł po raz pierwszy przybył do Koryntu pod koniec 50. Roku. Pozostał tam około 18. miesięcy. W tym czasie nawrócił sporą liczbę pogan i Żydów oraz zorganizował życie wspólnoty chrześcijańskiej (Dz 18,1-18). Po wyjeździe Apostoła okazało się, że nową nawróceni chrześcijanie nie do końca zerwali z dawnym stylem życia. Niektórzy z nich ponownie ulegali negatywnym wpływom środowisk pogańskich, inni próbowali wracać do judaizmu. Potężnymi problemami nękającymi młodą wspólnotę były uczestnictwo w kultach pogańskich oraz pogoń za ekstatycznymi doznaniami, przypadki profanacji podczas Eucharystii, swoboda seksualna, a także przywiązanie do pogańskich filozofii, co powodowało odrzucenie prawdy o zmartwychwstaniu ciała.
3. Paweł czuł się od ojcem wspólnoty korynckiej, był z niej dumny i po opuszczeniu Koryntu utrzymywał ze wspólnotą stały kontakt. Pierwszy List został napisany około 5. lat po założeniu korynckiej wspólnoty, w czasie pobytu Pawła w Efezie. Bezpośrednią przyczyną napisania listu było pismo do Koryntian, którym zadawali Apostołowi pytania i przedstawiali swoje wątpliwości. W odpowiedzi Paweł nawiązuje także do innych informacji na temat sytuacji w Koryncie, które dotarły do niego. Rozwiązuje wszystkie problemy starając się ukazać się je w świetle tajemnicy Jezusa Chrystusa. W oparciu o wierność nauce Jezusa można właściwie zrozumieć i wyjaśnić każdą z pojawiających się trudności i wątpliwości. Paweł zapewnia, że każdy, kto zwróci się do Jezusa zostanie przez Niego oświecony i otrzyma zbawienie, teraz i wieczności.

O czytaniu:

4. W czytaniu w poprzednią niedzielę Paweł rozpoczął refleksję nad głęboką prawdą o Kościele, który jest wprawdzie jeden, jako jedno ciało, lecz zarazem bogaty i różnorodny w swych wielorakich darach czy też „charyzmatach”, udzielanych poszczególnym członkom przez Ducha Bożego. Jedno jest więc źródło, jeden jest też cel — wyznawanie wspólnej wiary oraz życie miłością, która buduje Kościół.

1 Kor 12,

⁴Różne są dary, ale Duch jest jeden. ⁵Różne są posługi, ale Pan jest jeden. ⁶Różne są działania, ale jeden jest Bóg, który sprawia wszystko we wszystkich. ⁷W każdym uwidacznia się działanie Ducha dla wspólnego dobra. ⁸Jednemu Duch daje słowo mądrości, innemu ten sam Duch daje rozumienie słowa. ⁹Jednego Duch obdarza wiarą, innemu ten sam Duch udziela daru uzdrawiania.¹⁰Jeszcze innym daje natomiast moc czynienia cudów, dar prorokowania, dar rozróżniania duchów, dar języków, dar tłumaczenia języków. ¹¹A wszystko to daje jeden i ten sam Duch, rozdzielając każdemu, jak chce.

5. Apostoł podał przykładową listę owych „charyzmatów”, jednak ich konkretne zdefiniowanie nie jest zadaniem łatwym. Mowa tu na przykład o „darze mądrości i umiejętności poznawania”, a więc byłaby to zdolność do tego, żeby najpierw zgłębić, a potem przekazywać doświadczenie chrześcijańskie. Jest też na tej liście „wiara” w znaczeniu absolutnej ufności w skuteczność i niezawodność Bożych działań; mówi się o darze wspierania braci w cierpieniach przez uzdrawianie i cuda, o „proroctwie” prowadzącym po życiowych drogach w poszukiwaniu woli Bożej, o zdolności odróżniania charyzmatów („duchów”) prawdziwych od fałszywych, o „darze języków”, czyli o darze przekazu doświadczeń mistycznych.
6. Aby ukazać jedność charyzmatów pomimo ich różnorodności, św. Paweł w dzisiejszym czytaniu posługuje się przykładem ciała — metaforą znaną również w świecie grecko–rzymskim, zwłaszcza w filozofii stoickiej. Tutaj jednak chodzi o coś więcej, bo o ciało Chrystusa. A On, podobnie jak w swym ziemskim życiu mówił, działał i zbawiał za pośrednictwem swego ciała fizycznego, to samo robi teraz poprzez Kościół, tak więc Kościół jest ciałem Pana, który zmartwychwstał i nadal pracuje w historii. Przez chrzest chrześcijanie tworzą tę, ożywianą przez Niego symbiozę, ukazując w różnorodności swych cech, czyli „charyzmatów”, żywotność jednolitego organizmu.
7. Dla harmonii i pełni tego ciała potrzebne są nawet organy z pozoru drugorzędne. Na dodatek, w myśl ukazanej w pierwszych rozdziałach listu logiki krzyża, zasługują one na tym większą troskę i miłość pozostałych członków. Św. Paweł wskazał też na trzy najbardziej istotne funkcje w budowaniu wspólnoty — funkcję apostoła, proroka i nauczyciela. Ról tych nie powinno się jednak przeceniać, ponieważ nie są one dostępne dla każdego.
8. Na szczycie wszystkich charyzmatów (a nawet jako cel, do którego wszystkie powinny zmierzać) apostoł stawia agape, tzn. czystą i absolutną, pełną oddania miłość. Ale o tym będzie czytanie w kolejną niedzielę.

 

Aklamacja (Por. Łk 4, 18)

Alleluja, alleluja, alleluja

Pan posłał Mnie, abym ubogim niósł dobrą nowinę,
więźniom głosił wolność.

Alleluja, alleluja, alleluja

Ewangelia (Łk 1, 1-4; 4, 14-21)

Słowa Pisma spełniły się na Chrystusie

Słowa Ewangelii według Świętego Łukasza

Wielu już starało się ułożyć opowiadanie o zdarzeniach, które się dokonały pośród nas, tak jak nam je przekazali ci, którzy od początku byli naocznymi świadkami i sługami słowa. Postanowiłem więc i ja zbadać dokładnie wszystko od pierwszych chwil i opisać ci po kolei, dostojny Teofilu, abyś się mógł przekonać o całkowitej pewności nauk, których ci udzielono. W owym czasie:

Powrócił Jezus mocą Ducha do Galilei, a wieść o Nim rozeszła się po całej okolicy. On zaś nauczał w ich synagogach, wysławiany przez wszystkich.

Przyszedł również do Nazaretu, gdzie się wychował. W dzień szabatu udał się swoim zwyczajem do synagogi i powstał, aby czytać.

Podano Mu księgę proroka Izajasza. Rozwinąwszy księgę, znalazł miejsce, gdzie było napisane: «Duch Pański spoczywa na Mnie, ponieważ Mnie namaścił i posłał Mnie, abym ubogim niósł dobrą nowinę, więźniom głosił wolność, a niewidomym przejrzenie; abym uciśnionych odsyłał wolnymi, abym obwoływał rok łaski Pana».

Zwinąwszy księgę, oddał słudze i usiadł; a oczy wszystkich w synagodze były w Niego utkwione.

Począł więc mówić do nich: «Dziś spełniły się te słowa Pisma, które słyszeliście».

Komentarz

O księdze:

1. Najstarsze świadectwa chrześcijańskie stwierdzają, że autorem trzeciej Ewangelii oraz Dziejów Apostolskich jest Łukasz, lekarz i towarzysz Pawła, pochodzący z Antiochii Syryjskiej. O Łukaszu można też powiedzieć, że był historykiem i teologiem.
2. Ewangelia według św. Łukasza jest dedykowana Teofilowi (Łk 1,3). Wymienienie go w tytule nie oznacza, że jest on jedynym, do którego skierowane jest to dzieło. Łukasz w osobie Teofila adresuje swoje dzieło do ludzi wywodzących się z kręgu kultury greckiej, którzy przyjęli chrześcijaństwo.
3. Istotnym celem dzieła Łukasza (Ewangelii i Dziejów Apostolskich) było przygotowanie chrześcijan do podjęcia misji ewangelizacyjnej wśród narodów. Stwierdza się wręcz, że Łukasz napisał tzw. Ewangelię ewangelizatora. Kościół przestawał być małą grupą ludzi, którzy wzajemnie się znają, i przeradzał się w społeczność bardzo zróżnicowaną, wymagającą od jej członków uniwersalizmu i wielkiej otwartości na wszystkie ludy.
4. Ewangelia według św. Łukasza powstała ona po roku 70 po Chr., czyli po zburzeniu Jerozolimy przez Rzymian.
5. Wszyscy zgodnie przyjmują, że Ewangelia według św. Łukasza i Dzieje Apostolskie stanowią dwie części jednego dzieła, którego prologiem jest Łk 1,1-4. Łukasz, pisząc Ewangelię, musiał myśleć już o drugiej części. Potwierdzają to zabiegi literackie i ciągłość głównych tematów teologicznych, obecnych w obu tych księgach. Redagując Ewangelię, korzystał z kilku źródeł. Wiele tekstów przejął z materiału zgromadzonego w starszej Ewangelii według św. Marka. Łukasz w swojej Ewangelii zamieścił prolog (Łk 1,1-4), tradycję dotyczącą dzieciństwa Jezusa (Łk 1,5 – 2,52), opisy ukazujące Bóstwo Jezusa (Łk 24,13-53). Szerzej niż Marek opisał działalność Jezusa w Galilei (Łk 6,20 – 8,3) oraz Jego podróż do Jerozolimy (Łk 9,51 – 18,14). Szczególną rolę w kompozycji Ewangelii odgrywa Jerozolima. W tym mieście dokonują się najważniejsze wydarzenia z ziemskiego życia Jezusa. Przygotowanie uczniów dokonuje się w drodze do Jerozolimy. W Jerozolimie – a nie jak u pozostałych ewangelistów w Galilei – zmartwychwstały Chrystus spotyka się ze swoimi uczniami. Ewangelia ma być głoszona, począwszy od Jerozolimy (Łk 24,47), i z tego miejsca Kościół będzie się rozszerzał, aż obejmie swoim zasięgiem cały świat.
6. Charakterystyczną część Ewangelii według św. Łukasza stanowią przypowieści: o miłosiernym Samarytaninie (Łk 10,30-37); o bogatym rolniku (Łk 12,16-21); o miłosiernym Ojcu (Łk 15,11-32); o nieuczciwym zarządcy (Łk 16,1-8); o bogaczu i Łazarzu (Łk 16,19-31); o faryzeuszu i celniku (Łk 18,10-14). Tylko Łukasz opisuje sceny przedstawiające miłość Jezusa do grzeszników, np. nawrócona grzesznica (Łk 7,36-50); Zacheusz (Łk 19,2-10). Odnotowuje też cuda, których nie ma w pozostałych Ewangeliach: wskrzeszenie młodzieńca z Nain (Łk 7,11-17); uzdrowienie kobiety chorej na artretyzm (Łk 13,10-17); uzdrowienie chorego na puchlinę wodną (Łk 14,1-6) oraz oczyszczenie dziesięciu trędowatych (Łk 17,11-19).
7. Ewangelię według św. Łukasza cechuje atmosfera modlitwy, radości, pokoju, chwały Bożej, łagodności i dobroci. Autor posiada głębokie wyczucie psychiki i wspaniale kreśli portrety swoich bohaterów, zwłaszcza Jezusa. Jest również, bardziej niż inni ewangeliści, wrażliwy na rolę i misję kobiet. Wskazuje, że kobiety na równi z mężczyznami są zobowiązane do przyjęcia Ewangelii i odpowiedzialne za jej głoszenie. Łukasz stara się także dać odpowiedź na pytanie: Jaki jest cel i sens istnienia chrześcijaństwa w świecie? W swoim dziele ukazuje on, że historia Jezusa i dzieje Kościoła, który założył, są wypełnieniem starotestamentowych obietnic danych przez Boga. Historia Jezusa i w konsekwencji historia Kościoła stanowią ostatni etap historii zbawienia. Epoka ta zakończy się powtórnym przyjściem Chrystusa i dokonaniem sądu nad światem. Czas Kościoła zawarty pomiędzy pierwszym i drugim przyjściem Jezusa na ziemię jest czasem ostatecznym. Nie jest to tylko epoka, w której pielęgnuje się pamięć o Jezusie. Zmartwychwstały Chrystus cały czas działa w swoim Kościele i poprzez swój Kościół. Jezus przemierza wraz z Kościołem drogę, która prowadzi do ostatecznego spotkania z Bogiem.
8. Świadectwa zawarte w Ewangelii jednoznacznie wskazują, że Jezus jest jedynym Zbawicielem świata. W Starym Testamencie tytuł „Zbawca” odnoszony był do Boga i wyrażał dwa aspekty: wybawienie od zła oraz obdarowywanie dobrodziejstwami. W świetle Ewangelii według św. Łukasza Jezus w całej swojej działalności zmierza do uwolnienia człowieka od zła, od grzechów i nieszczęść oraz obdarza go darami Bożymi. Czas działalności Jezusa jest więc czasem zbawienia. Jego Ewangelia jest słowem, które zbawia. Dlatego orędzie o zbawieniu i odpuszczaniu grzechów w imię Jezusa ma być głoszone wszystkim narodom (Łk 24,47).
9. Szczególną uwagę Łukasz przywiązuje do ukazania roli modlitwy w życiu Jezusa, a także rodzącego się Kościoła. Wszystkie istotne wydarzenia z życia Jezusa poprzedzone są modlitwą. Jezus, modląc się, daje ludziom przykład, w jaki sposób mogą trwać w nieustannej łączności z Bogiem Ojcem. Modlitwa jest też ukazana jako niezawodny środek przeciwko pokusom, przeciwnościom, zniechęceniu, zagubieniu.
10. Ewangelia według św. Łukasza jest swego rodzaju podręcznikiem, który ma przygotować chrześcijan do dzieła ewangelizacji. Przekazuje słowa i czyny Jezusa w taki sposób, by ewangelizujący mógł być skutecznym świadkiem Chrystusa. Wzorem jest Jezus, który jako „pierwszy ewangelizator” nie tylko sam głosił Ewangelię (Łk 4,16-21), ale stopniowo przygotowywał do tego dzieła swoich uczniów..

O czytaniu:

Łk 1,

¹Wielu usiłowało już opowiedzieć o wydarzeniach, które wśród nas się dokonały,²zgodnie z tym, jak nam je przekazali ci, którzy od początku byli naocznymi świadkami i sługami słowa.³Postanowiłem też i ja zbadać dokładnie wszystko od początku i po kolei opisać ci, dostojny Teofilu,⁴abyś przekonał się o prawdziwości otrzymanego pouczenia.

11. Ewangelia rozpoczyna się prologiem, którego słownictwo i styl przypomina wstępy komponowane przez historyków epoki hellenistycznej. Wskazuje to na wysoki kunszt pisarski autora. W prologu zaznacza on, co stanowi przedmiot jego zainteresowań, określa metodę gromadzenia materiałów i jak zamierza je przedstawić, mówi też o celu dzieła. Łukasz w swoim przedsięwzięciu nie tylko podejmuje wysiłek dokładnego zbadania przechowywanych w żywej tradycji wszystkich wydarzeń, które dotyczyły Jezusa, ale zamierza również przedstawić swoją historię w sposób uporządkowany, aby jak najlepiej ukazać zbawcze znaczenie Jego misji.
12. Adresatem dzieła jest Teofil, który już znał Ewangelię. To, co teraz otrzymuje, nie zawiera jakichś nieznanych dotychczas faktów, ale stanowi utrwaloną na piśmie tradycję ustną. Ma to mu pomóc w przekonaniu się, że fakty zawarte w Ewangelii są wypełnieniem Bożego planu zbawienia w historii świata.
13. Łukasz często podkreśla moc Ducha Świętego w życiu i misji Jezusa (np. Łk 1,35; 3,22; 4,1.18). Szkicując postać Jezusa, ukazuje Go przede wszystkim jako Nauczyciela. Miejscem, gdzie Jezus się zatrzymuje, są synagogi, w których koncentrowano się szczególnie na czytaniu i wyjaśnianiu słowa Bożego.
14. W ujęciu Łukasza wydarzenie w Nazarecie otwiera publiczną działalność Jezusa. Przeczytany przez Niego fragment z Księgi Izajasza ma charakter tekstu programowego i wyraża naturę i sens Jego misji. Jezus jest prorokiem (Duch Pana nade mną), który czynem potwierdza głoszone przez siebie słowa. Jest też Chrystusem (namaścił mnie) posłanym przez Boga do ludzi. Jezus nie omija nikogo. Szczególnie zwraca uwagę na najbardziej pokrzywdzonych i ich materialne i duchowe ubóstwo. Jego przyjście oznacza czas szczególnej łaski, co w konsekwencji doprowadzi do zawarcia wiecznego przymierza pomiędzy Bogiem a ludźmi. Rok łaski jest zapowiedzią łaski wiecznej. Jezus ogłasza, że orędzie wyzwolenia zapowiadane w tekstach Starego Testamentu odnosi się do Niego i w Nim się urzeczywistnia. On jest jedynym Zbawicielem ludzkości. Zarazem krytycznie odnosi się do tych, którzy nie chcą dostrzec i uznać Bożych interwencji w dziejach ludzkości. Demaskuje zakłamanie. Oczekuje skruchy i odpowiedzi, która wynika z przyjęcia prawdy. W opisie wydarzenia inaugurującego działalność Jezusa można dostrzec wyraźne aluzje do Jego Męki i Śmierci. Wyrzucenie Jezusa z miasta i nastawanie na Jego życie zapowiadają wydarzenia w Jerozolimie, gdy kapłani i lud będą domagać się dla Niego wyroku śmierci i doprowadzą do ukrzyżowania Jezusa na wzgórzu poza miastem. Słowa wypowiedziane przez Jezusa w dialogu z mieszkańcami Nazaretu: Lekarzu, ulecz samego siebie, przypominają szydzenie Żydów, żołnierzy i jednego złoczyńcy, gdy Jezus umierał na krzyżu (Łk 23,35.37.39). Nie brak jednak nawiązań do Zmartwychwstania Jezusa. Tak bowiem, jak Jezus przeszedł nietknięty pośród nazaretańskiego tłumu, podobnie zwycięski przejdzie przez wrota śmierci.