Środa, 15 grudnia 2021 r.

1.czytanie (Iz 45, 6b-8. 18. 21b-25)

Niebiosa, spuśćcie Sprawiedliwego

Czytanie z Księgi proroka Izajasza

«Ja jestem Pan i nikt poza Mną. Ja czynię światło i stwarzam ciemności, sprawiam pomyślność i stwarzam niedolę. Ja, Pan, czynię to wszystko.

Niebiosa, wysączcie z góry sprawiedliwość i niech obłoki z deszczem ją wyleją! Niechaj ziemia się otworzy, niech zbawienie wyda owoc i razem wzejdzie sprawiedliwość!

Ja, Pan, jestem tego Stwórcą». Albowiem tak mówi Pan, Stworzyciel nieba, on Bogiem, który ukształtował i wykonał ziemię, który ją mocno osadził, który nie stworzył jej bezładną, lecz przysposobił na mieszkanie: «Ja jestem Pan, i nie ma innego. Czyż nie Ja jestem Pan, a nie ma innego Boga oprócz Mnie? Bóg sprawiedliwy i zbawiający nie istnieje poza Mną. Nawróćcie się do Mnie, by się zbawić, wszystkie krańce świata, bo Ja jestem Bogiem, i nikt inny!

Przysięgam na siebie samego, z moich ust wychodzi sprawiedliwość, słowo nieodwołalne. Tak, przede Mną się zegnie wszelkie kolano, wszelki język na Mnie przysięgać będzie, mówiąc: „Jedynie u Pana jest sprawiedliwość i moc”. Do Niego przyjdą zawstydzeni wszyscy, którzy się na Niego zżymali. W Panu uzyska swe prawo i chwały dostąpi całe plemię Izraela».

Komentarz

O Księdze:

Imię „Izajasz” znaczy „Zbawieniem jest Jahwe [Pan]” i w znacznej mierze odzwierciedla program działania tego proroka. Swoje posłannictwo pełnił on w burzliwym czasie wojen spowodowanych wzrostem militarnej potęgi Asyrii. Izajasz rozpoczął działalność ok. 740 r. przed Chr. (Iz 6,1) i kontynuował ją co najmniej do 701 r. przed Chr., kiedy Jerozolima została w zaskakujący sposób uratowana od zniszczenia (Iz 37). Według starożytnej tradycji żydowskiej Izajasz poniósł męczeńską śmierć przez przepiłowanie w czasie panowania króla Manassesa (696-642 przed Chr.). Do tej tradycji nawiązuje List do Hebrajczyków (Hbr 11,37).
Chociaż wydarzenia wielokrotnie potwierdzały słuszność przewidywań i rad Izajasza, to za życia proroka jego nauczanie nie zostało powszechnie przyjęte (np. Iz 6,9-11; 30,8-11). Proroctwa Izajasza były przechowywane jedynie przez małe grupy jego uczniów (Iz 8,16-20). Dopiero dwieście lat później, podczas wygnania do Babilonii (586 r. przed Chr.), jego przesłanie zostało na nowo odkryte, ponieważ przekonująco objaśniało historię Izraelitów, a zarazem ożywiało nadzieje na przyszłość.
Księga Izajasza składa się z trzech części: 1) Księga sądu nad Judą i Izraelem, zawierająca mowy samego Izajasza (Iz 1 – 39); 2) Księga Pocieszenia, napisana w czasie wygnania babilońskiego (Iz 40 – 55); 3) Księga Tryumfu, napisano po powrocie z niewoli babilońskiej. Redaktorzy Księgi Izajasza zebrali istniejące wypowiedzi prorockie i połączyli je w całość.
Księgę odczytujemy jako medytację nad Bożą wiernością i sprawiedliwością objawioną w historii Izraela. Treść księgi stanowi także wezwanie do przemiany własnego życia i postępowania zgodnego z wolą Bożą, aby osiągnąć obiecane zbawienie.
Pierwsza część księgi (Iz 1 – 39), zwana czasami księgą Protoizajasza (z greckiego „pierwszego Izajasza”), zawiera przede wszystkim wypowiedzi proroka, skierowane do mieszkańców królestwa Judy. U podstaw nauczania proroka znajdowało się doświadczenie świętości Boga, rozumianej nie tylko jako Jego absolutna wyższość ponad wszelką inną rzeczywistość, lecz także jako doskonałość moralna, która nie toleruje grzechu i zła. Izajasz okazał się również gotów do działania na rzecz zbliżenia Izraelitów do Boga i uznania Jego obecności wśród nich. Nauczanie proroka poświęcone było przede wszystkim problemom sprawiedliwości społecznej. Izajasz poddawał krytyce nadmierne bogacenie się wąskiej grupy społeczeństwa; podkreślał, że braku solidarności nie można pogodzić z wiarą Izraela (Iz 1,10-17.21-23; 5,8-25). Sprawiedliwość, której domaga się Bóg, wymaga bowiem poszanowania praw ludzi ubogich i takiego organizowania życia społecznego, aby najsłabsi zostali otoczeni niezbędną troską (Iz 10,1n). Wojna syro-efraimska (734-732 przed Chr.) i coraz mocniejszy napór zaborczej Asyrii przesunął potem punkt ciężkości nauczania Izajasza na kwestie polityczne. Wobec różnorodnych zagrożeń Izajasz przypominał Boże obietnice dane Dawidowi i Jerozolimie. W tej części na uwagę zasługuje tzw. Księga Emmanuela (Iz 6 – 12). Jej wstęp stanowi opowiadanie o powołaniu Izajasza (Iz 6), zakończenie zaś poetycka pieśń zbawionych (Iz 12). Trzonem zbioru są trzy zapowiedzi królewskiego Mesjasza, który nosi imię Emmanuel (Iz 7; 8; 11). Radosne zapowiedzi Emmanuela podtrzymują nadzieję i pozwalają wierzyć, że ostatnim słowem Boga do Izraela i ludzkości będzie zbawienie.
Część druga księgi (Iz 40 – 55), zwana Księgą Pocieszenia, napisana została w połowie VI w. przed Chr., podczas wygnania babilońskiego. Jej autorem jest nieznany prorok, umownie nazywany Deuteroizajaszem (z greckiego „drugim Izajaszem”). W swoim nauczaniu wyciągał on wnioski z wiary, że jest tylko jeden Bóg i że On sam stworzył całą rzeczywistość świata. Według tego proroka, doświadczenie Izraela, który utracił swoją niezależność państwową i został wygnany do Babilonii, należy zrozumieć w świetle objawienia przekazanego w poprzednich wiekach przez proroków oraz w perspektywie pragnienia Boga, aby obdarzyć świat zbawieniem i sprawiedliwością. Prorok interpretował więc najpierw aktualne wydarzenia, ukazując perskiego władcę Cyrusa jako sługę Boga niosącego wybawienie (Iz 41,1-5; 45,1-8; 48,12-15), aby następnie przedstawić obraz idealnego sługi Pana, który obdarzy świat wiecznym zbawieniem przez ofiarę z własnego życia (Iz 45,17; 51,6-8; 53,8-10). W drugiej części Księgi Izajasza ważne miejsce zajmują cztery utwory liryczne, które stanowią swoistą jedność, zwane Pieśniami o słudze Pana: Iz 42,1-4 (5-9); 49,1-4.5c (5ab.6.8.9a); 50,4-9 (10n); 52,13–53,12. Z literackiego punktu widzenia tworzą one rodzaj dramatu, osiągającego punkt kulminacyjny w śmierci i uwielbieniu sługi. Jezus Chrystus i autorzy Nowego Testamentu często odwoływali się do tych proroctw, wskazując na ich wypełnienie w misji i odkupieńczej śmierci Jezusa.
Trzecia część (Iz 56 – 66), zwana Księgą Tryumfu, jest określana jako księga Tritoizajasza (z greckiego „trzeciego Izajasza). Zebrano w niej wypowiedzi różnych proroków z czasu po powrocie z wygnania. Prorocy ci wyjaśniają i aktualizują przesłanie swoich poprzedników. Rozwijają ich nauczanie na temat miłości Boga i Jego pragnienia, aby zbawić cały świat, oraz podkreślają potrzebę przestrzegania prawa i sprawiedliwości (Iz 56,1).
Księga Izajasza jest niezwykle często cytowana w Nowym Testamencie, gdzie niektóre jej wypowiedzi zostały odniesione bezpośrednio do osoby Jezusa Chrystusa (np. Mt 12,17-21; J 1,29). Także samo pojęcie Ewangelii jako dobrej nowiny o zbawieniu ma źródło w tej właśnie księdze (Iz 40,9; 52,7). W Księdze Izajasza pojawia się też wiele innych tematów, które zostały rozwinięte w Nowym Testamencie, jak na przykład obraz Boga jako Ojca pełnego miłości, rola Bożego ducha, odnowienie ludu Bożego i poszerzenie go o przedstawicieli wszystkich narodów. Dlatego prorok Izajasz nazywany jest „Ewangelistą Starego Testamentu”.

O czytaniu:

Dzisiejsze czytanie zaczerpnięte jest z dłuższego fragmentu:

Iz 45,

¹Tak mówi Pan do swojego pomazańca, Cyrusa, którego prawą rękę mocno ujął, aby przed nim ukorzyć narody i broń odebrać królom, aby drzwi przed nim otworzyć, aby bramy przed nim nie były zamknięte: ²„Ja pójdę przed tobą, wyrównam wyboiste drogi. Połamię spiżowe wrota, pokruszę żelazne zasuwy. ³Wydam tobie tajemne skarby i kosztowności ukryte, abyś poznał, że Ja jestem Panem, że wzywam cię po imieniu, że jestem Bogiem Izraela. ⁴Ze względu na mojego sługę Jakuba i mego wybrańca Izraela, wzywam cię po imieniu, nadaję ci zaszczytny tytuł, chociaż Mnie nie znasz. ⁵Ja jestem PANEM i nie ma innego, oprócz Mnie nie ma boga! Przepasuję cię do walki, chociaż Mnie nie znasz, ⁶aby poznano od wschodu aż po zachód, że oprócz Mnie nie ma nikogo! Ja jestem Panem i nie ma innego. ⁷Ja stwarzam światłość i tworzę ciemność, obdarzam szczęściem i zsyłam niedolę. Ja, Pan, sprawiam to wszystko. ⁸Niebiosa, wysączcie z góry rosę! Obłoki, wylejcie z deszczem sprawiedliwość! Niech się otworzy ziemia i wytryśnie zbawienie! I niech zakwitnie sprawiedliwość!– Ja, Pan, to stworzyłem”.

⁹Biada temu, kto się spiera ze swoim twórcą, skorupie glinianej pośród skorup ziemi! Czy glina mówi do garncarza: „Co robisz?”, lub dzieło do rzemieślnika: „Brakuje ci kunsztu”?¹⁰Biada temu, kto mówi do ojca: „Co ty spłodziłeś?”, a do kobiety: „Co ty urodziłaś?”. ¹¹Tak mówi Pan, Święty Izraela i jego Stwórca: „Czy możecie stawiać Mi żądania co do moich dzieci i rozkazywać Mi odnośnie do mojego dzieła? ¹²Ja uczyniłem ziemię i stworzyłem na niej człowieka. Moje ręce rozpięły niebiosa i wszystkim ich zastępom wydaję rozkazy. ¹³Ja wzbudziłem go, aby wyzwalał, i prostuję wszystkie jego drogi. On odbuduje moje miasto i uwolni moich wygnańców za darmo i bez okupu” – mówi Pan Zastępów.

oraz

¹⁴Tak mówi Pan: „Robotnicy Egiptu i kupcy Kusz oraz postawni Sebejczycy przejdą do ciebie i będą twoi. Pójdą za tobą w kajdanach. Tobie będą składać hołdy i modlić się będą do ciebie: «Tylko u ciebie jest Bóg i nigdzie indziej! Nie ma żadnego innego boga»”. ¹⁵Naprawdę, Ty jesteś Bogiem, który się ukrywa, Boże Izraela, który zbawiasz. ¹⁶Będą się wstydzić i doznają hańby, razem odejdą w niesławie wszyscy wytwórcy bożków. ¹⁷Izrael będzie zbawiony przez Pana zbawieniem wiecznym. Nie będziecie się wstydzić ani nie doznacie hańby po wszystkie wieki.

¹⁸Bo tak mówi Pan, Stwórca nieba, który jest jedynym Bogiem; który ziemię ukształtował, uczynił i umocnił; nie stworzył jej po to, aby była pustkowiem, lecz przygotował ją do zamieszkania: „Ja jestem Panem i nie ma innego! ¹⁹Nie przemawiałem w ukryciu, w jakimś ciemnym zakątku ziemi. Nie mówiłem potomstwu Jakuba: «Szukajcie Mnie na pustkowiu!». Ja jestem Panem, który mówi to, co sprawiedliwe, i ogłasza to, co słuszne. ²⁰Gromadźcie się i przychodźcie, zbliżcie się razem, ocaleni spośród narodów! Nierozumni są ci, którzy noszą swoje drewniane bożki i modlą się do boga, który nie może zbawić. ²¹Ogłoście i przedstawcie dowody, nawet naradźcie się wspólnie: Kto dawno wszystko to przepowiedział i już wcześniej ogłosił? Czyż nie Ja, Pan? Poza Mną nie ma żadnego boga! Bóg sprawiedliwy i Zbawca oprócz Mnie nie istnieje! ²²Zwróćcie się do Mnie, aby się zbawić, wszystkie krańce ziemi, bo Ja jestem Bogiem i nie ma innego! ²³Przysięgam na siebie, moje usta wypowiadają sprawiedliwość i jest to nieodwołalne słowo. Przede Mną zegnie się wszelkie kolano i na Mnie przysięgać będzie wszelki język!”. ²⁴„Jedynie w Panu – mówić będą o Mnie – jest bezmiar sprawiedliwości i mocy”. Do Niego przyjdą wstydem okryci wszyscy, którzy na Niego się złoszczą. ²⁵W Panu wszyscy potomkowie Izraela zostaną wyzwoleni i będą się chlubić».

Przesłanie proroka musiało szokować Izraelitów, oczekujących wybawiciela spośród członków narodu wybranego. Muszą oni jednak zaakceptować fakt, że Bóg nie jest tylko władcą narodu wybranego (Iz 44,24-28). Wybór Izraela jako sługi Boga dokonany został w perspektywie zbawienia wszystkich narodów (Rdz 12,3; Dz 3,25n) i taką misję pełnił ten naród także w czasie swojego wygnania (Iz 43,8-13; 44,8; 48,20; 51,4). Powołanie do bliskości z Bogiem wiąże się zawsze z misją dzielenia się wiarą i nadzieją ze wszystkimi ludźmi. Przedstawienie Pana jako jedynego Boga i Stwórcy wszystkiego (ww. 5-7) jest jedną z najbardziej klasycznych formuł monoteistyczych w pismach prorockich. Wypowiedź proroka z w. 8, przypominająca wcześniejsze hymny (Iz 42,10-12; 44,23), posiada zabarwienie wyraźnie mesjańskie (Iz 4,2; 6,13; 11,1nn). Towarzyszy ona chrześcijanom w adwentowym przygotowaniu do uroczystości Narodzenia Pańskiego.
Zapowiedź proroka, że Bóg wybrał na swojego sługę (Iz 44,28) i wyzwoliciela narodu wybranego (Iz 45,1-8) poganina, który nie zna Boga (Iz 45,4n), budziła sprzeciw i oburzenie wielu wygnańców. Prorok odpowiada na te wątpliwości, przypominając, że Bóg nieskończenie przewyższa ludzką rzeczywistość. Człowiek nie jest w stanie pojąć działania Boga, a więc nie wolno mu go oceniać. Ludzkie poznanie Boga jest ograniczone, gdyż za punkt wyjścia może brać tylko rzeczywistość stworzoną. Mając świadomość własnej małości wobec Boga, ludzie powinni się kierować bojaźnią Bożą, która oznacza postawę głębokiego szacunku i synowskiego posłuszeństwa. Bóg, który jest bliski człowiekowi, pozostaje niepojęty i wszechmocny. Wierzący musi nieustannie przyjmować postawę otwartości na tajemnicę i być gotowym do oczyszczania serca i umysłu z fałszywych wyobrażeń i przywiązań (np. Hi 42,1-6; Iz 55,8; Oz 14,10; Rz 11,33).
Zbawienie, którego dokona Bóg (w. 15), doprowadzi wszystkich ludzi do wiary w Niego jako jedynego Boga. Zwrócenie się najdalszych narodów do Izraela i oddanie się jemu w niewolę (w. 14) wiąże się z uznaniem, że tylko ten lud posiada objawienie Boga, dawcy łaski niosącej zbawienie. Chrześcijanie wierzą, że ta zapowiedź prorocka spełniła się w osobie Jezusa Chrystusa, który doprowadził do pełni objawienie przekazane Izraelowi przez Mojżesza i wszystkim ludziom uznającym Jego panowanie przekazał łaskę i prawdę (J 1,16-18; Flp 2,6-11).
W przeszłości sprawiedliwość Boga ujawniła się w Jego sądzie nad niewiernym Izraelem oraz w najeździe Asyryjczyków i Babilończyków (Iz 1 – 39), teraz ukaże się ona w przebaczeniu (Iz 43,25; 44,22) i w przywróceniu kultu w Jerozolimie (Iz 44,28; 45,13). Izrael ze względu na swój grzech doznał wstydu i został zhańbiony. Odnowienie narodu także nie może być dla niego powodem do chluby, bo dokonuje się za sprawą cudzoziemca, którego Bóg czyni swoim pomazańcem (Iz 45,1). Chlubą Izraelitów może być tylko sprawiedliwość i moc Boga (w. 24), który im przebacza, obdarza ich wolnością (w. 25) i wzywa do nawrócenia wszystkie ludy (ww. 22n). Sprawiedliwość ta jest darem Boga dla tych, którzy Mu ufają i zawierzają siebie. Prorok przeciwstawia ją wysiłkom ludzi, którzy szukają zbawienia w wytworach własnych rąk (w. 20; por. Iz 44,9-20+). Samowystarczalność zamyka ludzi na Boga, Stwórcę wszystkiego, od którego zależy ich los. Dlatego konieczne jest nawrócenie (w. 22), bo ono warunkuje spełnienie Bożych obietnic i odzyskanie przez Izraela własnej tożsamości (w. 25).

Psalm (Ps 85 (84), 9ab i 10. 11-12. 13-14 (R.: por. Iz 45, 8))

Sprawiedliwego spuśćcie nam, niebiosa

Będę słuchał tego, co Pan Bóg mówi: *
oto ogłasza pokój ludowi i swoim wyznawcom.
Zaprawdę, bliskie jest Jego zbawienie †
dla tych, którzy Mu cześć oddają, *
i chwała zamieszka w naszej ziemi.

Sprawiedliwego spuśćcie nam, niebiosa

Łaska i wierność spotkają się z sobą, *
ucałują się sprawiedliwość i pokój.
Wierność z ziemi wyrośnie, *
a sprawiedliwość spojrzy z nieba.

Sprawiedliwego spuśćcie nam, niebiosa

Pan sam szczęściem obdarzy, *
a nasza ziemia wyda swój owoc.
Sprawiedliwość będzie kroczyć przed Nim, *
a śladami Jego kroków zbawienie.

Sprawiedliwego spuśćcie nam, niebiosa

Komentarz

Cały Psalm 85. opisuje w zwięzły sposób historię Narodu. Na początku Izrael, doświadczony wojną, błaga swego Boga o powtórzenie cudów ocalenia, znanych z historii narodu. W odpowiedzi Pan daje wyrocznię pokoju.

Na poziomie lektury dosłownej psalm jest zawsze aktualny: ciągłe powracanie do dawnych błędów niszczy pokój, tłumi wewnętrzną radość, zagraża nawet życiu człowieka i środowiska.

Lektura teologiczna odkrywa jeszcze większą głębię: obietnice Boże zawarte w przymierzu są tak mocne, że nawet konieczność ukarania win nie niszczy planu zbawienia ludzi. Każdy, kto zagubił się w grzechu, cały lud czy jednostka, zawsze może liczyć na łaskę miłosiernego Boga. Tego uczy historia Wyjścia z Egiptu; trzeba ją ciągle wspominać, gdy słabnie nadzieja. Ilekroć człowiek zwraca się z błaganiem do Boga, On zmazuje ludzkie niewierności i zasypuje przepaść dzielącą Go od ludzi.

Tradycja Kościoła zawsze odnosiła ten psalm, przede wszystkim, do tajemnicy Chrystusa, którego imię Jezus oznacza „Bóg zbawia”, i do Maryi, której symbolem jest ziemia‑matka.

Aklamacja (Por. Iz 40, 9-10)

Alleluja, alleluja, alleluja

Podnieś mocno twój głos, zwiastunko dobrej nowiny,
oto Pan Bóg przyjdzie z mocą.

Alleluja, alleluja, alleluja

Ewangelia (Łk 7, 18b-23)

Na Chrystusie spełniają się proroctwa

Słowa Ewangelii według Świętego Łukasza

Jan przywołał do siebie dwóch spośród swoich uczniów i posłał ich do Jezusa z zapytaniem: «Czy Ty jesteś Tym, który ma przyjść, czy też innego mamy oczekiwać?»

Gdy ludzie ci zjawili się u Jezusa, rzekli: «Jan Chrzciciel przysyła nas do Ciebie z zapytaniem: Czy Ty jesteś Tym, który ma przyjść, czy też innego mamy oczekiwać?»

W tym właśnie czasie Jezus wielu uzdrowił z chorób, dolegliwości i uwolnił od złych duchów; także wielu niewidomych obdarzył wzrokiem. Odpowiedział im więc: «Idźcie i donieście Janowi to, co widzieliście i słyszeliście: Niewidomi wzrok odzyskują, chromi chodzą, trędowaci zostają oczyszczeni i głusi słyszą; umarli zmartwychwstają, ubogim głosi się Ewangelię. A błogosławiony jest ten, kto nie zwątpi we Mnie».

Komentarz

O księdze:

Najstarsze świadectwa chrześcijańskie stwierdzają, że autorem trzeciej Ewangelii oraz Dziejów Apostolskich jest Łukasz, lekarz i towarzysz Pawła, pochodzący z Antiochii Syryjskiej. O Łukaszu można też powiedzieć, że był historykiem i teologiem.
Ewangelia według św. Łukasza jest dedykowana Teofilowi (Łk 1,3). Wymienienie go w tytule nie oznacza, że jest on jedynym, do którego skierowane jest to dzieło. Łukasz w osobie Teofila adresuje swoje dzieło do ludzi wywodzących się z kręgu kultury greckiej, którzy przyjęli chrześcijaństwo.
Istotnym celem dzieła Łukasza (Ewangelii i Dziejów Apostolskich) było przygotowanie chrześcijan do podjęcia misji ewangelizacyjnej wśród narodów. Stwierdza się wręcz, że Łukasz napisał tzw. Ewangelię ewangelizatora. Kościół przestawał być małą grupą ludzi, którzy wzajemnie się znają, i przeradzał się w społeczność bardzo zróżnicowaną, wymagającą od jej członków uniwersalizmu i wielkiej otwartości na wszystkie ludy.
Ewangelia według św. Łukasza powstała ona po roku 70 po Chr., czyli po zburzeniu Jerozolimy przez Rzymian.
Wszyscy zgodnie przyjmują, że Ewangelia według św. Łukasza i Dzieje Apostolskie stanowią dwie części jednego dzieła, którego prologiem jest Łk 1,1-4. Łukasz, pisząc Ewangelię, musiał myśleć już o drugiej części. Potwierdzają to zabiegi literackie i ciągłość głównych tematów teologicznych, obecnych w obu tych księgach. Redagując Ewangelię, korzystał z kilku źródeł. Wiele tekstów przejął z materiału zgromadzonego w starszej Ewangelii według św. Marka. Łukasz w swojej Ewangelii zamieścił prolog (Łk 1,1-4), tradycję dotyczącą dzieciństwa Jezusa (Łk 1,5 – 2,52), opisy ukazujące Bóstwo Jezusa (Łk 24,13-53). Szerzej niż Marek opisał działalność Jezusa w Galilei (Łk 6,20 – 8,3) oraz Jego podróż do Jerozolimy (Łk 9,51 – 18,14). Szczególną rolę w kompozycji Ewangelii odgrywa Jerozolima. W tym mieście dokonują się najważniejsze wydarzenia z ziemskiego życia Jezusa. Przygotowanie uczniów dokonuje się w drodze do Jerozolimy. W Jerozolimie – a nie jak u pozostałych ewangelistów w Galilei – zmartwychwstały Chrystus spotyka się ze swoimi uczniami. Ewangelia ma być głoszona, począwszy od Jerozolimy (Łk 24,47), i z tego miejsca Kościół będzie się rozszerzał, aż obejmie swoim zasięgiem cały świat.
Charakterystyczną część Ewangelii według św. Łukasza stanowią przypowieści: o miłosiernym Samarytaninie (Łk 10,30-37); o bogatym rolniku (Łk 12,16-21); o miłosiernym Ojcu (Łk 15,11-32); o nieuczciwym zarządcy (Łk 16,1-8); o bogaczu i Łazarzu (Łk 16,19-31); o faryzeuszu i celniku (Łk 18,10-14). Tylko Łukasz opisuje sceny przedstawiające miłość Jezusa do grzeszników, np. nawrócona grzesznica (Łk 7,36-50); Zacheusz (Łk 19,2-10). Odnotowuje też cuda, których nie ma w pozostałych Ewangeliach: wskrzeszenie młodzieńca z Nain (Łk 7,11-17); uzdrowienie kobiety chorej na artretyzm (Łk 13,10-17); uzdrowienie chorego na puchlinę wodną (Łk 14,1-6) oraz oczyszczenie dziesięciu trędowatych (Łk 17,11-19).
Ewangelię według św. Łukasza cechuje atmosfera modlitwy, radości, pokoju, chwały Bożej, łagodności i dobroci. Autor posiada głębokie wyczucie psychiki i wspaniale kreśli portrety swoich bohaterów, zwłaszcza Jezusa. Jest również, bardziej niż inni ewangeliści, wrażliwy na rolę i misję kobiet. Wskazuje, że kobiety na równi z mężczyznami są zobowiązane do przyjęcia Ewangelii i odpowiedzialne za jej głoszenie. Łukasz stara się także dać odpowiedź na pytanie: Jaki jest cel i sens istnienia chrześcijaństwa w świecie? W swoim dziele ukazuje on, że historia Jezusa i dzieje Kościoła, który założył, są wypełnieniem starotestamentowych obietnic danych przez Boga. Historia Jezusa i w konsekwencji historia Kościoła stanowią ostatni etap historii zbawienia. Epoka ta zakończy się powtórnym przyjściem Chrystusa i dokonaniem sądu nad światem. Czas Kościoła zawarty pomiędzy pierwszym i drugim przyjściem Jezusa na ziemię jest czasem ostatecznym. Nie jest to tylko epoka, w której pielęgnuje się pamięć o Jezusie. Zmartwychwstały Chrystus cały czas działa w swoim Kościele i poprzez swój Kościół. Jezus przemierza wraz z Kościołem drogę, która prowadzi do ostatecznego spotkania z Bogiem.
Świadectwa zawarte w Ewangelii jednoznacznie wskazują, że Jezus jest jedynym Zbawicielem świata. W Starym Testamencie tytuł „Zbawca” odnoszony był do Boga i wyrażał dwa aspekty: wybawienie od zła oraz obdarowywanie dobrodziejstwami. W świetle Ewangelii według św. Łukasza Jezus w całej swojej działalności zmierza do uwolnienia człowieka od zła, od grzechów i nieszczęść oraz obdarza go darami Bożymi. Czas działalności Jezusa jest więc czasem zbawienia. Jego Ewangelia jest słowem, które zbawia. Dlatego orędzie o zbawieniu i odpuszczaniu grzechów w imię Jezusa ma być głoszone wszystkim narodom (Łk 24,47).
Szczególną uwagę Łukasz przywiązuje do ukazania roli modlitwy w życiu Jezusa, a także rodzącego się Kościoła. Wszystkie istotne wydarzenia z życia Jezusa poprzedzone są modlitwą. Jezus, modląc się, daje ludziom przykład, w jaki sposób mogą trwać w nieustannej łączności z Bogiem Ojcem. Modlitwa jest też ukazana jako niezawodny środek przeciwko pokusom, przeciwnościom, zniechęceniu, zagubieniu.
Ewangelia według św. Łukasza jest swego rodzaju podręcznikiem, który ma przygotować chrześcijan do dzieła ewangelizacji. Przekazuje słowa i czyny Jezusa w taki sposób, by ewangelizujący mógł być skutecznym świadkiem Chrystusa. Wzorem jest Jezus, który jako „pierwszy ewangelizator” nie tylko sam głosił Ewangelię (Łk 4,16-21), ale stopniowo przygotowywał do tego dzieła swoich uczniów.

O czytaniu:

Lektura tego fragmentu często rodzi pytanie, jakie motywy mogły kierować Janem Chrzcicielem, gdy posyłał swych uczniów do Jezusa. Nad tym zagadnieniem zastanawiali się już Ojcowie Kościoła oraz pisarze starożytni i dawali dwie główne odpowiedzi. Jedni uważali, że Jan Chrzciciel miał wątpliwości, czy właśnie Jezus jest zapowiadanym przez proroków Mesjaszem (Tertulian, Teodoret z Cyru, Ambroży, Orygenes), inni natomiast byli zdania, że Jan postawił to pytanie ze względu na swoich uczniów, aby Jezus jednoznacznie potwierdził przed nimi swoją godność mesjańską oraz uprzedził ich przed zgorszeniem, które mogło na nich przyjść z powodu Jego śmierci krzyżowej (Cyryl Aleksandryjski, Jan Chryzostom, Augustyn, Hieronim). Współcześni egzegeci najczęściej są zdania, że to sam Jan Chrzciciel był na pierwszym miejscu zainteresowany jasną wypowiedzią Jezusa na temat Jego posłannictwa. Jan jako pierwszy, pod natchnieniem Ducha Świętego, uznał Jezusa za Mesjasza i swoim nauczaniem przygotowywał Jego działalność. W jego wyobrażeniach jednak Mesjasz miał być sprawiedliwym, a zarazem surowym sędzią eschatologicznym, który miał przeprowadzić nieubłagany sąd nad światem (w tym także nad Izraelem) i oczyścić lud Boży z wszelkiego zła (Łk 3, 16-17). Jego oczekiwania zatem szły po linii ówczesnej apokaliptyki żydowskiej. Tymczasem postępowanie Jezusa od samego początku nie miało nic wspólnego z sądem i karą. Wprost przeciwnie, przebywając z celnikami i grzesznikami, wywoływał swą postawą zgorszenie wśród Żydów zachowujących wiernie Prawo i tradycję ojców (zob. Łk 5, 30). Postawa Jezusa mogła zrodzić u Jana wątpliwości, czy na pewno Jezus jest tym, którego zapowiadali prorocy i autorzy apokalips oraz którego z coraz większym napięciem oczekiwał naród. Przez swych uczniów przekazuje zatem pytanie, jakie mógł zadać każdy pobożny Żyd w tamtych czasach: Czy Ty jesteś tym, który ma przyjść, czy też innego mamy oczekiwać? Tym sposobem występuje też jako przedstawiciel swego narodu i swoim pytaniem usiłuje niejako zmusić Jezusa do tego, by dał swoim słuchaczom jednoznaczną odpowiedź, czy właśnie na Nim spełniają się oczekiwania mesjańskie.
Odpowiadając na pytanie Jana, Jezus wskazuje na swe niezwykłe czyny, w których uwidacznia się działanie samego Boga: niewidomi odzyskują wzrok, kulawi chodzą, trędowaci stają się czyści, głusi słyszą, umarli powstają z martwych, ubogim jest głoszona Dobra Nowina. Czyny te nieco wcześniej wywołały u ludzi wielkie zdumienie oraz obudziły akt wiary, wyrażony słowami: Wielki prorok pojawił się wśród nas; Bóg nawiedził swój lud. Porównując Jego listę cudownych dzieł z wykazem cudów z Księgi Izajasza, mających się dokonać w czasach ostatecznych (Iz 26, 19; 29, 18-19; 35, 5-10; 61, 1-3), zauważamy, że Jezus z tekstów prorockich opuszcza wyrocznie akcentujące surową stronę dnia Pańskiego, to znaczy pomstę i gniew Boży, natomiast uwypukla te, które podkreślają dobroć i miłosierdzie Zbawiciela. W ten sposób daje do zrozumienia, że w swojej działalności jest On nie tyle groźnym sędzią, ile pełnym miłosierdzia Mesjaszem, którego zadaniem jest przywracanie zdrowia duchowego i fizycznego oraz przybliżanie do Boga tych, którzy przez grzech oddalili się od Niego. Z jednej strony zatem udowadnia swymi czynami, że po Nim już nie wystąpi ktoś inny, kogo będzie można uznać za Mesjasza. W Nim bowiem sam Bóg przyszedł do narodu wybranego i objawił się w pełni przez Jego słowa i czyny. Z drugiej jednak strony – paradoksalnie – Jezus objawia się jako ktoś zupełnie odmienny od tego, którego oczekiwał Izrael, dlatego dodaje na końcu: A szczęśliwy jest ten, kto nie zgorszy się z mego powodu.
To ostatnie zdanie w pierwszym rzędzie odnosi się do Jana, jako swego rodzaju życzenie, by rozwiał wszelkie swe wątpliwości co do posłannictwa Jezusa. W drugiej kolejności jednak jest ono też skierowane do wszystkich słuchaczy i czytelników Ewangelii. Ciągle bowiem jest wielu chrześcijan, którzy mają własną wizję Mesjasza-Zbawiciela i chcą, aby On postępował według ich własnych wyobrażeń. Bóg jednak rzadko dostosowuje się do przyziemnych ideałów ludzi, którzy nie potrafią wydostać się poza horyzont osobistych potrzeb, pragnień i oczekiwań. On ma swoje plany zbawcze i je konsekwentnie realizuje poprzez wieki, nie zważając na to, że często wywołują one u człowieka zdziwienie lub na-wet sprzeciw. Przede wszystkim zaś nigdy nie przestaje być miłosiernym Zbawicielem, który chce dobra i szczęścia swego ludu.