Wtorek, 26 października 2021 r.

1.czytanie (Rz 8, 18-25)

Stworzenie oczekuje objawienia się synów Bożych

Czytanie z Listu Świętego Pawła Apostoła do Rzymian

Bracia:

Sądzę, że cierpień teraźniejszych nie można stawiać na równi z chwałą, która ma się w nas objawić. Bo stworzenie z upragnieniem oczekuje objawienia się synów Bożych. Stworzenie bowiem zostało poddane marności – nie z własnej chęci, ale ze względu na Tego, który je poddał – w nadziei, że również i ono zostanie wyzwolone z niewoli zepsucia, by uczestniczyć w wolności i chwale dzieci Bożych.

Wiemy przecież, że całe stworzenie aż dotąd jęczy i wzdycha w bólach rodzenia. Lecz nie tylko ono, ale i my sami, którzy już posiadamy pierwsze dary Ducha, i my również całą istotą swoją wzdychamy, oczekując przybrania za synów – odkupienia naszego ciała. W nadziei bowiem już jesteśmy zbawieni. Nadzieja zaś, której spełnienie już się ogląda, nie jest nadzieją, bo jak można się jeszcze spodziewać tego, co się już ogląda? Jeżeli jednak nie oglądając, spodziewamy się czegoś, to z wytrwałością tego oczekujemy.

Komentarz

O Księdze:

Rzym jako stolica Imperium był miejscem, do którego przybywali ludzie ze wszystkich stron cesarstwa. Znaczną część mieszkańców miasta stanowili przybysze ze Wschodu, a wśród nich liczni Żydzi. Zaistniała w ten sposób społeczność żydowska stała się z czasem miejscem narodzin wspólnoty chrześcijańskiej. Fakt ten wywołał jednak gwałtowne spory wśród samych Żydów i w wyniku tych nieporozumień cesarz Klaudiusz wydał w 49 edykt nakazujący Żydom opuszczenie Rzymu. Kościołowi rzymskiemu groził więc rozpad. W mieście pozostali jednak chrześcijanie pogańskiego pochodzenia, niezwiązani z żydowską synagogą. Dzięki nim Kościół w Rzymie nie przestał istnieć. Kiedy 5 lat później pozwolono Żydom wrócić do Rzymu, przybyli wśród nich chrześcijanie żydowskiego pochodzenia. Zastali oni zorganizowaną wspólnotę kościelną, która nawet znacznie się powiększyła. W momencie, gdy Paweł wysyłał list do rzymskiego Kościoła, w skład wspólnoty wchodzili zarówno chrześcijanie wywodzący się spośród pogan, jak i pochodzenia żydowskiego.
List do rzymskiego Kościoła Paweł pisał w Koryncie pod koniec trzeciej podróży misyjnej (lata 52-56), korzystając z gościnności niejakiego Gajusa (Rz 16,23), którego – jak sam mówił – osobiście ochrzcił (1Kor 1,14). Patrząc na swoją dotychczasową działalność, stwierdził, że od Jerozolimy, we wszystkich kierunkach, aż do Ilirii dopełnił głoszenia Ewangelii (Rz 15,19). To skłoniło go do szukania nowego zadania, które byłoby godne otrzymanego powołania. Apostoł postanawia więc udać się najpierw do Rzymu (Rz 1,13; 15,22nn), a stamtąd do Hiszpanii, gdzie jeszcze nikt nie głosił Ewangelii (Rz 15,21.24). Zanim to jednak uczyni, pragnie za pośrednictwem listu nawiązać osobisty kontakt z Rzymianami. Z ich pomocą będzie mu łatwiej zrealizować zamiar ewangelizacji zachodnich krańców Imperium. List do Rzymian, w odróżnieniu od listów napisanych poprzednio przez apostoła, został więc napisany do wspólnoty, której Paweł nie znał osobiście.
Wpływ na decyzję napisania listu miała także wcześniejsza polemika apostoła z jego przeciwnikami, zawarta w Liście do Galatów, Liście do Filipian i w Drugim Liście do Koryntian. Ludzie ci wywodzili się z kręgów żydowskich i robili wszystko, żeby wzbudzić wśród słuchaczy Pawła nieufność do niego i do orędzia, które głosił. Apostoł przedstawia więc w liście również obronę głoszonej Ewangelii. Bardzo wyraźnie podkreśla wolność od Prawa, ukazując zarazem przywileje Izraela i świętość Prawa. Czyni tak, aby przeciwnikom wytrącić argumenty z ręki. W Liście do Rzymian Paweł wypowiada się spokojnie na te same tematy, które w Liście do Galatów, Liście do Filipian i w Drugim Liście do Koryntian zostały przedstawione w nieco gwałtowny, emocjonalny sposób.
W Liście do Rzymian wyróżniamy dwie zasadnicze części. Pierwsza, doktrynalna (Rz 1,16 – 11,36), sprowadza się do obszernego dowodzenia postawionej w wersecie Rz 1,16 tezy o zbawieniu, które Bóg ofiaruje w Jezusie Chrystusie tak Żydom, jak i poganom. Druga część (Rz 12,1 – 15,13) zawiera zachęty i napomnienia dotyczące ogółu wiernych (Rz 12 – 13) oraz bardziej szczegółowe wskazania dotyczące zachowań w ramach chrześcijańskiej wspólnoty (Rz 14 – 15).
W Liście do Rzymian Paweł dzieli całą ludzkość na dwie grupy: Żydów i pogan. Jedni i drudzy sądzili, że usprawiedliwienie przed Bogiem, a w konsekwencji zbawienie, znajduje się w ich zasięgu. W rzeczywistości jedni i drudzy pobłądzili. Błąd Żydów polegał na przekonaniu, że samo posiadanie Prawa uwolni ich od gniewu Boga. Pogan, szczególnie Greków, zgubił ich zachwyt nad własną mądrością, która jednak nie szła w parze z ich postępowaniem. Paweł stwierdza, że zarówno do Żydów, jak i do pogan przychodzi Chrystus, aby wyzwolić ich z zagubienia. Wiara w Ewangelię, którą On ogłosił, jest ocaleniem dla każdego. Wiara sprawia również, że zniesione zostają wcześniejsze różnice i podziały między ludźmi i wszyscy zyskują równość przed Bogiem. Wszyscy wierzący mają więc taki sam udział w łaskach Bożych dających zbawienie.

O czytaniu:

W drugiej części rozdziału ósmego Paweł podejmuje temat cierpienia. Boże przybranie za synów to nie przepustka do życia bez trosk i zmartwień. Wprost przeciwnie, oznacza podążanie drogą ukrzyżowanego Mesjasza przez świat, w którym pełno bólu i niepowodzeń. Cierpienie to część rzeczywistości, przed którą nie da się uciec. Przenika ono cały porządek stworzenia. Co jednak bardziej istotne, Paweł stwierdza, iż przyjęcie na siebie różnych prób i zgoda na cierpienie upodabnia nas bardziej do Chrystusa. Ten mechanizm pomaga nam umierać dla naszego egoizmu i poddawać się jeszcze pełniej Panu. Innymi słowy, w zbawczych planach Boga cierpienie ma rzeczywiste znaczenie odkupieńcze. Paweł przypomina także swoim czytelnikom, że trudy i nieszczęścia życia doczesnego są krótkotrwałe w porównaniu z wiecznym blaskiem chwały. Zbliża się dzień, gdy wierzący zostaną wskrzeszeni do nieśmiertelnego życia w chwale, a całe materialne stworzenie zostanie uwolnione od zepsucia. Jednak nim to nastąpi, zarówno świat ludzi, jak i świat przyrody pozostają w stanie jęku (Rz 8,22-23) i oczekiwania (Rz 8,19.23.25), aż wypełnią się całkowicie Boże zamiary.
Na początku dzisiejszego fragmentu Paweł przeprowadza analizę kosztów i korzyści wynikających z cierpienia i odnosi je do chwały, którą Bóg przygotował dla swoich dzieci. W przekonaniu Pawła teraźniejsze cierpienia są nie do porównania z błogosławieństwami oczekującymi świętych w życiu przyszłym. Jeszcze musi objawić się w pełni wspaniałość naszej przyszłej chwały. Jednak już w tej chwili Paweł stwierdza z całą stanowczością, że żadne cierpienie ani smutek doświadczane w tym świecie nie powinny nas powstrzymywać od usilnego dążenia do tego celu. Niepodobna bowiem porównywać czasu i wieczności (2 Kor 4,17). Poza tym pragnieniem Ojca jest „uchrystusowić” swoje dzieci – to znaczy upodobnić je jeszcze bardziej do Chrystusa w Jego cierpieniu i śmierci, tak, byśmy mogli również mieć udział w Jego zmartwychwstaniu (jak o tym mowa w Flp 3,10-11).
W wersetach Rz 8, 19-22 (¹⁹Stworzenie więc ufnie oczekuje objawienia się synów Bożych,²⁰gdyż zostało poddane marności – nie z własnej woli, ale przez Tego, kto je poddał – w nadziei,²¹że zostanie wyrwane z zepsucia, które je zniewala, do wolności, którą jest chwała dzieci Bożych.²²Wiemy przecież, że całe stworzenie aż do tej chwili woła i cierpi jak rodząca kobieta.) Paweł personifikuje stworzenie, pragnąc z dramatyzmem przedstawić jego bolesne położenie, mniej więcej tak, jak przedstawiają je Pisma Izraela (Iz 24,4; Jr 4,28). Świat przyrody zostaje porównany do niewolnika tęskniącego za wolnością i do brzemiennej kobiety, która nie może doczekać się rozwiązania. Paweł kreśli wizję objawienia się synów Bożych, zbiegającą się z odnową obejmującą cały widzialny kosmos. Związek człowieka i świata jest tak ścisły, że los jednego jest spleciony z losem drugiego. Stworzenie z upragnieniem oczekuje wskrzeszenia z martwych świętych, ponieważ i ono ma mieć udział w wolności i chwale dzieci Bożych. To oznacza, że zbawienie mesjańskie obejmuje także cały porządek przyrody, która podobnie jak grzeszna ludzkość musi zostać wyzwolona ze stanu niewoli”. Nauczanie Pawła na temat stanu świata materialnego jest głęboko zakorzenione w Piśmie. Jego twierdzenie, że stworzenie zostało poddane marności – to znaczy nie mogło osiągnąć tego, dla czego zostało stworzone – opiera się na fragmencie Rdz 3,17-19, w którym mowa o tym, że po pierwszym grzechu Adama Bóg przeklął ziemię (¹⁷Po czym rzekł do mężczyzny: „Ponieważ posłuchałeś kobiety i zjadłeś owoc z drzewa, z którego zakazałem ci jeść, przeklęta niech będzie ziemia z twego powodu. W trudzie będziesz zdobywał na niej pożywienie przez wszystkie dni życia.¹⁸Będzie ci ona rodziła ciernie i osty, a przecież twoim pokarmem mają być płody roli.¹⁹W pocie czoła będziesz zdobywał pożywienie, aż wrócisz do ziemi, bo z niej zostałeś wzięty. Bo z prochu jesteś i do prochu wrócisz”.). Ta klątwa sprawiła, że świat stał się dla człowieka miejscem niespełnienia „wrogim i obcym” człowiekowi. Stworzenie zostało poddane marności nie z własnej chęci. To Bóg je poddał, lecz uczynił to w nadziei – to znaczy z zamiarem cofnięcia pewnego dnia swego wyroku i przywrócenia kosmosu do pierwotnego stanu harmonii. Przedstawiona w Księdze Rodzaju historia upadku pierwszych rodziców to dla Pawła także podstawa metafory przedstawiającej stworzenie, które jęczy i wzdycha w bólach rodzenia”. Na to, że Ewa jako matka doświadczy klątwy, wskazują skierowane do niej słowa Pana: „Rozmnożę twoje cierpienia i jęki. W bólach będziesz rodzić dzieci” (Rdz 3,16). Stworzenie, podobnie jak Adam i Ewa i z powodu Adama i Ewy, zostało poddane Bożemu wyrokowi. Paweł czerpie także, jak się wydaje, inspirację od proroków, którzy opisując udręki ludu Bożego, wykorzystują motyw „bólów porodu”. W tym obrazie bólów rodzenia tkwi ukryte oczekiwanie rozwiązania, radość i ulga następujące po apogeum cierpienia. Stworzenie znosi bóle rodzenia aż dotąd, lecz gdy nadejdzie chwila porodu, doświadczy wreszcie wolności przychodzącej wraz z nowym życiem. Innymi słowy, zostanie wyzwolone z niewoli zepsucia”. Odtworzone w chwale Boga – wizja ściśle powiązana z nieśmiertelnością, o której także mowa w liście – stworzenie zostanie wyzwolone spod praw śmierci i rozkładu. To oczekiwanie Paweł także wywodzi ze Starego Testamentu, przede wszystkim Izajaszowej wizji „nowego nieba” i „nowej ziemi”, gdzie nie ma już trudu, mozołu i śmierci (zob. Iz 11,6-9; 25,7-9; 65,17-25). Paweł dodaje, że także my sami wzdychamy jednym głosem ze stworzeniem, oczekując przybrania za synów. To twierdzenie wydaje się nie harmonizować z fragmentem Rz 8,14-17, w którym czytamy, że wierzący są już przybranymi synami i córkami Boga, ponieważ mają Ducha Świętego (¹⁴Ci, których prowadzi Duch Boży, są synami Bożymi.¹⁵Nie przyjęliście przecież ducha niewoli, aby trwać w lęku, ale przyjęliście Ducha, który czyni was dziećmi. W Nim wołamy: Abba, Ojcze!¹⁶Właśnie ten Duch zaświadcza naszemu duchowi, że jesteśmy dziećmi Boga.¹⁷A jeśli jesteśmy dziećmi, to i dziedzicami, dziedzicami Boga i współdziedzicami Chrystusa, o ile razem z Nim cierpimy, abyśmy też wraz z Nim doznawali chwały.). Ale nie ma tu żadnego rozdźwięku. Przybranie za synów, tak jak opisuje je Paweł, obejmuje dwa wydarzenia: chrzest i zmartwychwstanie ciała. Ma swój początek w sakramencie chrztu i oczekuje wypełnienia przy końcu czasów. Wierzący otrzymują łaskę przybrania za synów, która obdarza życiem ich ducha (Rz 8,10: ¹⁰Lecz jeśli Chrystus jest w was, to chociaż ciało jest śmiertelne z powodu grzechu, Duch daje życie dzięki usprawiedliwieniu.), jeszcze zanim ich ciało doświadczy w pełni dobrodziejstw odkupienia. To samo rozróżnienie między korzyściami obecnymi a korzyściami przyszłymi wpisane jest w Pawłowy opis Ducha jako pierwszych darów. To nawiązanie do tradycji liturgicznej Izraela. Pierwszymi darami lub pierwocinami nazywano pierwsze kłosy zebrane podczas wiosennych żniw i zanoszone do Jerozolimy. Tam składano je Bogu w ofierze, dziękując za pomyślny początek zbiorów i prosząc, by pobłogosławił resztę żniw. Paweł wykorzystuje tę logikę części będącej zapowiedzią całości do przedstawienia Ducha jako zadatku przyszłej, pełnej sumy Bożych błogosławieństw, tak jak czytamy w Liście do Efezjan: „On jest zadatkiem naszego dziedzictwa” (1,14). Wszystko, co powyżej, można streścić jednym słowem: nadzieja. Dla Pawła nadzieja chrześcijańska nie jest ani domniemaniem, ani myśleniem życzeniowym dotyczącym zbawienia. Nie jest czymś, czego spełnienie już się ogląda, szczęśliwym finałem, który mogą już teraz zobaczyć wierzący wciąż trudzący się w tym świecie. Przez wiarę wiemy, że Bóg w pełni i ostatecznie zrealizuje swoje zamiary w stosunku do całego stworzenia, natomiast nadzieja jest naszą osobistą ufnością i przekonaniem, że Bóg spełni swoje obietnice w stosunku do każdego i każdej z nas z osobna, pod warunkiem, że i my dotrzymamy swoich zobowiązań (Rz 5,1-5: ¹Jako usprawiedliwieni dzięki wierze, zachowujemy pokój z Bogiem przez naszego Pana, Jezusa Chrystusa.²Przez Niego dostąpiliśmy łaski, w której trwamy, chlubiąc się nadzieją chwały Bożej. ³I nie tylko nią. Chlubimy się także z ucisków, wiedząc, że ucisk prowadzi do cierpliwości, ⁴cierpliwość do wytrwałości, wytrwałość zaś do nadziei.⁵A nadzieja nie może zawieść, ponieważ miłość Boga wypełniła nasze serca przez Ducha Świętego, który jest nam dany.). Ostateczne zbawienie zostało już dla nas przygotowane, pozostaje jednak na razie poza naszym zasięgiem. I dlatego musimy oczekiwać z wytrwałością, aż stanie się naszym udziałem.