Sobota, 8 sierpnia 2020 r.

1. czytanie (Ha 1, 12 – 2, 4)

Sprawiedliwy żyć będzie dzięki swej wierności

Czytanie z Księgi proroka Habakuka

Czyż to nie Ty, Boże mój, Świętości moja, jesteś od samych początków Panem? Nie pomrzemy! Na sąd przeznaczyłeś lud Chaldejczyków, o Panie, Opoko moja, zachowałeś go, aby mu wymierzyć karę.

Zbyt czyste oczy Twoje, by na zło patrzyły, a nieprawości pochwalać nie możesz. Czemu jednak spoglądasz na ludzi zdradliwych i milczysz, gdy bezbożny pożera uczciwszego od siebie?

Obchodzi się on z ludźmi jak z rybami morskimi, jak z pełzającymi zwierzętami, którymi nikt nie rządzi. Wszystkich łowi na wędkę, zagarnia swoim niewodem albo w sieci gromadzi – krzycząc przy tym z radości. Przeto ofiarę składa swojej sieci, pali kadzidło niewodowi swemu, bo przez nie zdobył sobie łup bogaty, a pożywienie jego stało się obfite. Czyż zatem nie zarzuca na nowo swych sieci, aby mordować ludy bez litości?

Na moich czatach stać będę, udam się na miejsce czuwania, śledząc pilnie, by poznać, co On powie do mnie, jaką odpowiedź da na moją skargę.

I odpowiedział Pan tymi słowami: «Zapisz widzenie, na tablicach wyryj, by można było łatwo je odczytać. Jest to widzenie na czas oznaczony, lecz wypełnienie jego niechybnie nastąpi; a jeśli się opóźnia, ty go oczekuj, bo w krótkim czasie przyjdzie niezawodnie. Oto zginie ten, co jest ducha nieprawego, a sprawiedliwy żyć będzie dzięki swej wierności».

Komentarz

O Księdze:

Czas życia i działalności Habakuka można ustalić podstawie tekstu jego księgi. Chaldejczycy wspomniani w Ha 1,6 (por. 2 Krl 25,4-13.26; Jr 24,1-9) są Babilończykami, którzy po zwycięstwie nad Asyrią (zdobyli stolicę Asyrii, Niniwę w 612 r. przed Chr.) pod wodzą Nabuchodonozora. Stworzyli na Bliskim Wschodzie potężne imperium. Oni to, z woli Boga, mieli stać się narzędziem sądu Bożego nad tymi, którzy w Judei łamali prawo i uciskali bezbronny lud (patrz czytanie wczorajsze – Księga Nahuma). Świetność babilońskiego imperium trwała stosunkowo krótko i zakończyła się wraz z najazdem Persów w 539 r. przed Chr. W Judei, po bohaterskiej śmierci pod Megiddo w 609 r. przed Chr. gorliwego reformatora, króla Jozjasza, zwycięski faraon Neko mianował królem w Jerozolimie Jojakima. Powróciły więc czasy dawnego ucisku i niesprawiedliwości. Zapowiedziany najazd Chaldejczyków (Ha 1,6) miał być sądem Bożym dokonanym nad bezbożnikami i niegodziwcami. Księga Habakuka powstała więc na przełomie VII i VI w. przed Chr.
Księga Habakuka liczy zaledwie trzy rozdziały. Autor przedstawia swoisty dialog proroka z Bogiem, na który składają się dwie skargi Habakuka – na panujący w Izraelu ucisk i bezprawie (Ha 1,2-4) i na niegodziwych Chaldejczyków (Ha 1,12-17) – oraz dwie odpowiedzi, w których Bóg zapowiada karę, jaka spadnie na mieszkańców Chaldei (Ha 1,5-11 i 2,1-20). Z kolei rozdział 3 zawiera uroczystą modlitwę proroka, który wzorując się na tekstach psalmów, sławi wszechmoc Boga panującego niepodzielnie nad całym kosmosem i kierującego losami świata.
Przewodnią myślą teologiczną Księgi Habakuka jest odwołanie się uciskanego ludu do Boga, który jest Panem wszechświata i Panem historii, aby podjął On działanie mające na celu wybawienie narodu, który pozostaje Mu wierny. Odpowiadając na prośby proroka, Bóg zapowiada karę, która zostanie wymierzona bezbożnym przez najazd pogańskiego narodu Chaldejczyków, czyli Babilończyków. Sytuacja ta stwarza kolejny problem: jak pogodzić absolutną świętość Boga z tym, że w realizacji swoich planów posługuje się pogańskim, okrutnym i bezwzględnym narodem? Bóg odpowiada na tę kwestię w sposób bardzo zdecydowany. Także Babilon, który jest narzędziem kary, za popełnione przez siebie zbrodnie zostanie surowo skarcony. Gwarantem wybawienia i Bożej łaski jest wierność jedynemu Bogu (Ha 2,4). Prawda ta jest najważniejszą myślą Księgi Habakuka. Bóg jest jedynym władcą wszechświata, czasu i historii. Dlatego wszelkie zbudowane przez człowieka potęgi i imperia służą jedynie realizacji Bożej woli. Jeżeli w czymkolwiek będą Mu przeciwne, wówczas zostaną unicestwione.
Prorok podejmuje również problem indywidualnej odpowiedzialności ludzi przed Bogiem. Chociaż naród izraelski jest narodem wybranym, to nie wszyscy jego członkowie będą ocaleni. Zbawienie stanie się udziałem tylko tych, którzy pozostaną wierni Bogu. Apostoł Paweł, nawiązując do zasady przekazanej przez Habakuka, że sprawiedliwy będzie żył dzięki swojej wierności (Ha 2,4), uczynił z wiary w Chrystusa warunek konieczny do otrzymania przez ludzi zbawienia (Rz 1,17; Ga 3,11).
W czasach ucisku Izraela przez Babilonię Księga Habakuka była pocieszeniem i zachętą do umacniania wiary w jedynego Boga. Dla chrześcijan pozostaje zachętą do ciągłego i pełnego zawierzenia swojego życia Bogu, który jest Panem wszystkiego, co się wydarza, i któremu nie jest obojętny los Jego ludu.

O czytaniu:

Odpowiedź Boga w Ha 1,5-11 na skargi proroka na panujący w Izraelu ucisk i bezprawie, nie do końca uspokoiła Habakuka, dlatego kieruje do Niego kolejną lamentację, tym razem żaląc się na Babilończyków. Bóg posłużył się nimi, aby ukarać najeźdźców z Asyrii i bezbożnych mieszkańców Izraela, ale ich działania stały się zagrożeniem dla całej Judy. Przekonani o swojej sile, chcieli zupełnie podporządkować sobie Izraelitów, narzucając im także swoją religię. Habakuk w swojej lamentacji odwołuje się do świętości Boga (w. 12), który nie może tolerować zła. Prorokowi wydaje się jednak, że prawda ta nie znajduje potwierdzenia w wydarzeniach, jakie dzieją się w Judzie. Wydaje mu się, że Bóg świadomie pozwala na to, aby bezwzględni Babilończycy tak łatwo podporządkowali sobie Judę. Przedstawiając los bezradnej Judy, Habakuk posługuje się wymownym obrazem połowu ryb (ww. 14-16). Babilon, symbolizowany tu przez rybaka, łowi ryby – symbol uciskanej Judy – kiedy tylko zechce, bez litości i miłosierdzia. Prorok protestuje więc przeciwko okrucieństwom Babilonii. Dziwi się, że właśnie nią posłużył się Bóg, aby ukarać zło, i oczekuje od Niego szybkiej odpowiedzi, zanim królestwo Judy zostanie zupełnie poddane najeźdźcy.
Bóg niezwłocznie odpowiada na lamentację Habakuka (Ha 1,12-17) i każe mu zapisać swoje słowa. Użycie w tym celu wielu tablic (w. 2,2) nie oznacza, że orędzie Boga było długie, ale chodziło o stworzenie większej ilości kopii po to, aby każdy mógł poznać Bożą wypowiedź. Prorok, wygłaszając skargę przed Bogiem, nie mówi przecież tylko w swoim imieniu, ale reprezentuje cały naród (Ha 1,12). Polecenie utrwalenia na piśmie słowa Bożego ma podkreślić pewność jego wypełnienia w przyszłości (Pwt 8,19.26; 10,14; 11,27,35). Słowo Boga jest skuteczne i prawdziwe (Iz 55,10n), dlatego człowiek powinien mu zaufać, nie poddawać się rozpaczy i z nadzieją czekać na czas jego wypełnienia, będąc pewnym, że się nie zawiedzie. Odpowiadając na skargę Habakuka, Bóg zapowiada upadek Babilonii i ocalenie Judy. Warunkiem tego ocalenia będzie wierność Bożym przykazaniom, jaka cechuje ludzi sprawiedliwych (w. 2,4). Jest to najważniejsza i kluczowa myśl teologiczna Księgi Habakuka. Podjął ją później Apostoł Paweł, który w wierze i wierności Bogu widział podstawowy warunek osiągnięcia zbawienia przez wierzących w Chrystusa (Rz 1,17; Ga 3,11).

Psalm (Ps 9, 8-9. 10-11. 12-13 (R.: por. 11b))

Pan nie opuszcza tych, co Go szukają

Pan zasiada na wieki, *
przygotował swój tron, by sądzić.
Sam będzie sądził świat sprawiedliwie, *
rozstrzygał bezstronnie sprawy narodów.

Pan nie opuszcza tych, co Go szukają

Schronienie w Panu znajdzie uciśniony, *
ucieczkę w czasie utrapienia.
Ufają Tobie znający Twe imię, *
bo nie opuszczasz, Panie, tych, co Cię szukają.

Pan nie opuszcza tych, co Go szukają

Psalm śpiewajcie Panu, który mieszka na Syjonie, *
głoście Jego dzieła wśród narodów,
bo mściciel krwi pamięta o nich, *
nie zapomniał wołania ubogich.

Pan nie opuszcza tych, co Go szukają

Komentarz

Psalm 9. wraz z Psalmem 10. pierwotnie stanowiły jeden utwór. Podzielono je na potrzeby liturgii żydowskiej, stąd różnica w dalszej numeracji pomiędzy Biblią hebrajską i jej greckim przekładem, czyli Septuagintą (Septuaginta (z języka łacińskiego: oznacza siedemdziesiąt; Septuaginta oznaczana jest rzymską liczbą LXX oznaczającą 70). Jest to pierwsze tłumaczenie Starego Testamentu z języków hebrajskiego i aramejskiego. Tradycja żydowska mówi, że nazwa pochodzi od liczby tłumaczy, którzy mieli brać udział w pracach nad przekładem Tory.
Psalm 9. to pieśń pochwalna, która zawiera również lamentacje. Przedstawia osobisty dramat psalmisty.
Lektura tego psalmu z punktu widzenia chrześcijańskiego pozwala dostrzec w nim podobieństwo do ewangelicznego błogosławieństwa ubogich i zapowiedzi klęski bezbożnych (np. Łk 6,20-26). Ludzie uczciwi, którzy doznają niesprawiedliwych cierpień, sądzą często, że Bóg się opóźnia z pomocą. Tymczasem On, ucieczka dla uciśnionych, nie zapomina o ubogich, lecz powstrzymuje wykonanie wyroku wydanego na grzesznych, aby dać im szansę nawrócenia (ww. 5.7.21; por. 2 P 3,9). Takie próby są sprawdzianem wierności człowieka, mają także umacniać ubogich (Ps 10,14.17; 1 P 5,10).

Ewangelia (Mt 17, 14-20)

Potęga wiary

Słowa Ewangelii według Świętego Mateusza

Pewien człowiek zbliżył się do Jezusa i padając przed Nim na kolana, prosił: «Panie, zlituj się nad moim synem! Jest epileptykiem i bardzo cierpi; bo często wpada w ogień, a często w wodę. Przyprowadziłem go do Twoich uczniów, lecz nie mogli go uzdrowić».

Na to Jezus odrzekł: «O plemię niewierne i przewrotne! Jak długo jeszcze mam być z wami; jak długo mam was znosić? Przyprowadźcie Mi go tutaj!» Jezus rozkazał mu surowo, i zły duch opuścił go. Od owej pory chłopiec odzyskał zdrowie.

Wtedy uczniowie podeszli do Jezusa na osobności i zapytali: «Dlaczego my nie mogliśmy go wypędzić?»

On zaś im rzekł: «Z powodu małej wiary waszej. Bo zaprawdę, powiadam wam: Jeśli będziecie mieć wiarę jak ziarnko gorczycy, powiecie tej górze: „Przesuń się stąd tam!”, a przesunie się. I nic nie będzie dla was niemożliwego».

Komentarz

O księdze:

Autorem pierwszej Ewangelii jest Mateusz. Przed powołaniem go przez Jezusa był poborcą podatkowym w Kafarnaum. Napisał Ewangelię dla chrześcijan, którzy nawrócili się z judaizmu. Dlatego w dziele jest wiele semickich wyrażeń. Pisząc także o zwyczajach żydowskich, zakłada ich znajomość przez czytelników i nie uważa za konieczne, aby je wyjaśniać.
W Ewangelii Mateusza życie Jezusa porównane jest z działalnością Mojżesza. Ewangelista ukazuje Chrystusa jako nowego Mojżesza, ale znacznie potężniejszego od niego. Mojżesz wyprowadził lud z niewoli egipskiej – ziemskiej, politycznej. Chrystus natomiast wyprowadza ludzi z niewoli grzechu.
Ewangelia wg świętego Mateusza koncentruje się wokół idei królestwa Bożego, które początek swój bierze w Chrystusie. Istnienie tego królestwa dzieli się na trzy etapy 1. Jego inauguracja w Osobie, Słowach i czynach Chrystusa, 2. Czas rozpoczynający się wraz ze Śmiercią i Zmartwychwstaniem Jezusa, a trwający do końca świata, 3. królestwo eschatologiczne, które rozpocznie się, gdy Jezus powtórnie przyjdzie w swojej chwale na ziemię.
Kościół u Mateusza jest wspólnotą Boga Ojca, Jezusa Chrystusa – Syna Bożego oraz braterską wspólnotę jego członków. Wewnętrzna struktura Kościoła jest formowana i spajana przez Boga Ojca. Jezus jest twórcą i fundamentem Kościoła: na Nim opiera się więź jedności członków Kościoła. Ich braterstwo, wynikające z uczestnictwa w dziecięctwie Bożym, realizuje się wówczas, gdy brat jest bliski bratu, gdy jeden nie wynosi się nad drugiego, nie gardzi małymi i nie daje powodów do zgorszenia.
W ujęciu Mateusza członkowie Kościoła nie stanowią jedności absolutnie równej. Dla wszystkich jednak celem jest spotkanie z Chrystusem, sprawiedliwym Sędzią i wejście do królestwa niebieskiego. Z woli Chrystusa istnieje istotna różnica między Kolegium Dwunastu (Apostołami), a resztą uczniów Jezusa. Osobiście i imiennie powołał każdego z Apostołów, nauczał ich na osobności, im tylko powierzał niektóre tajemnice królestwa Bożego i objawił swoje posłannictwo. Ustanowił ich fundamentem przyszłej wspólnoty Kościoła oraz przekazał swoje pełnomocnictwo.
Ewangelista podkreślał również fakt, że szczególną rolę w Kolegium Dwunastu i w Kościele Jezus powierzył Szymonowi Piotrowi.

O czytaniu:

Ojciec chłopca zwrócił się do Jezusa jako do lekarza, ale uczynił to, jakby zanosił modlitwę do Boga. Chrystus spełnił jego prośbę, dając jednak wyraz swemu zniecierpliwieniu i żalowi. Wywoływali je otaczający Jezusa ludzie, którzy chcieli podziwiać kolejne cuda. Zarzut małej wiary odnosił się także do uczniów Jezusa i ojca epileptyka. Cudom bowiem musi towarzyszyć, a nawet je uprzedzać, wiara w Jezusa i mocne zaufanie. Człowiek wierzący może czynić wielkie rzeczy, o ile rozwinie w sobie otrzymany od Boga dar wiary. Uczniowie nie mogli zdziałać cudu, chociaż otrzymali taką moc od Jezusa (Mt 10,8; Łk 9,1-6), gdyż brakło im koniecznej wiary. Zostali więc zaliczeni do ludu niewierzącego i przewrotnego. Dana im moc nie działała bowiem automatycznie, ale wymagała współpracy z otrzymaną łaską.