Wigilia Paschalna – 11 kwietnia 2020 r. – Parafia NMP Królowej Polski w Jastkowie

Wigilia Paschalna, 11 kwietnia 2020 r.

Komentarze i czytania w parafii NMP Królowej Polski w Jastkowie

Komentarz przed rozpoczęciem liturgii.

Liturgia, w której za chwilę będziemy uczestniczyć stanowi centralny moment tajemnicy paschalnej. Dzisiaj bowiem dopełnia się wszystko, co rozważaliśmy i przeżywaliśmy w Wielki Czwartek i Wielki Piątek.

Już w pierwszych wiekach chrześcijaństwa przygotowanie do świąt Zmartwychwstania koncentrowało się wokół czuwania na modlitwach śpiewach i słuchaniu słowa Bożego. Pierwsi chrześcijanie rozumieli lepiej niż my, że nasze życie jest oczekiwaniem na powtórne przyjście Pana. Nie przebrzmiały bowiem jeszcze w ich uszach słowa Jezusa: Czuwajcie, bo nie znacie dnia ani godziny, kiedy Syn Człowieczy przyjdzie. Dlatego obchodząc i wspominając pierwsze przyjście Jezusa, zakończone śmiercią i zmartwychwstaniem, wyczekiwali jednocześnie Jego powtórnego przyjścia, które im zapowiedział. Głosili Jego śmierć, wyznawali Jego Zmartwychwstanie, oczekując aż przyjdzie w chwale. To samo czynimy dzisiaj i my, pragnąc głębiej pojąć zasadniczy sens wielkich tajemnic naszej wiary, naszego życia teraźniejszego i przyszłego. To nasze dzisiejsze czuwanie, będzie drogą wiodącą w kierunku fundamentów chrześcijaństwa – do Chrystusa, który jako pierwszy przeszedł ze śmierci do życia. Do Chrystusa, który jest światłem wiodącym ku życiu w chwale. Do Jezusa Chrystusa, który na chrzcie św. dał nam nowe życie, a w Eucharystii jest dla nas nieustannie źródłem tego nowego życia.

Dzisiejsza liturgia składa się z czterech części: Na początku odbędzie się obrzęd światła. Ale z powodu znanych okoliczności nie będzie na zewnątrz kościoła poświęcenia nowego. Zapalenie paschału, czyli świecy symbolizującej Chrystusa Zmartwychwstałego nastąpi w kościele. Drugą częścią Wigilii Paschalnej będzie liturgia Słowa Bożego. Będziemy rozważać w świetle prawdy o Zmartwychwstaniu, wielkie dzieła, jakich Bóg dokonuje w dziejach ludzkości.

Odpowiedzią na Słowo Boże będzie odnowienie przyrzeczeń chrzcielnych. To znak, że my, włączeni w wielkie plany zbawienia, chcemy poddać się Bożej woli. Liturgia chrzcielna to trzecia część uroczystej Liturgii.

Zakończymy nasze czuwanie dziękczynieniem, czyli Modlitwą Eucharystyczną. Nie będziemy mogli dziś przyjąć sakramentalnej komunii, ale wiemy, że w wierze, nadziei miłości jesteśmy zawsze zjednoczeni ze Zmartwychwstałym i uwielbionym Panem, Jezusem Chrystusem.

Za chwilę kapłan w zupełnie ciemnej świątyni zapali świecę paschalną. Dla podkreślenia tego faktu, że Bóg jest w naszym życiu obecny przewodniczący liturgii wyżłobi na paschale znak krzyża oraz pierwszą i ostatnią literę alfabetu greckiego: Alfę i Omegę. Chrystus jest bowiem początkiem i końcem wszelkiego stworzenia. Przez Niego wszystko zostało stworzone i w Nim wszystko – cały wszechświat znajdzie swój kres. Nastąpi kolejna proklamacja Zmartwychwstania i trzykrotny śpiew: „Światło Chrystusa”. Odpowiemy z wiarą „Bogu niech będą dzięki”. W stosownym momencie uczestnicy liturgii zapalając świece od ognia paschały. To znak, że ciemności grzechu zostały rozświetlone przez blask zmartwychwstania. Tym światłem rozjaśnieje świątynia. Zostaliśmy bowiem włączeni do Kościoła Chrystusowego, a wiara w Zmartwychwstałego sprawia, że mrok jako dzień zajaśnieje. W naszym życiu może na mowo zapłonąć światło Chrystusa, które otrzymaliśmy na chrzcie św. Ostatecznie nastąpi pełna iluminacja kościoła. Kolejny znak, że nasze czuwanie, które do tego momentu upływało w mroku, w nastroju powagi, stanie się pełnią radości. Bo Chrystus, którego powtórnego przyjścia w chwale oczekujemy, jest już wśród nas obecny. Jego światło prowadzi nas ku niebieskiej ojczyźnie, tak jak słup ognisty prowadził Izraelitów w ich wędrówce do ziemi obiecanej.

I CZĘŚĆ – LITURGIA ŚWIATŁA

Komentarz przed śpiewem orędzia.

Przyjmijmy teraz pełne radości orędzie paschalne – hymn ku czci Jezusa Chrystusa, Światłości świata. Starożytny hymn, który w całej panoramie naturalnych znaków i wydarzeń Starego Testamentu ukazuje znaczenie oraz godność Zmartwychwstania. Przed wiekami Bóg prowadził naród wybrany przez pustynię z niewoli egipskiej do ziemi obiecanej z pomocą poprzedzającego ich słupa ognia.

My wszyscy tutaj zebrani, od dnia chrztu, pielgrzymujemy do niebieskiej ojczyzny, drogą, którą nam oświetla swą nauką i przykładem Zmartwychwstały i uwielbiony Pan. Kto idzie za nim nie chodzi już w ciemności grzechu.

W tym duchu słuchajmy orędzia zwiastującego nam Wielką Noc – noc Paschy, przejścia Chrystusa ze śmierci do życia – najważniejszy czas w roku liturgicznym i w naszym życiu.

II CZĘŚĆ – LITURGIA SŁOWA

Komentarz przed I czytaniem.

Nie było żadnego świadka stworzenia świata i człowieka. Nic dziwnego, Bóg „wydobył” wszystko z pierwotnego chaosu i przygnębiającej ciemności. Autorzy tego tekstu są przekonani, że aktualna rzeczywistość, której doświadczają, pełna zła, grzechu i nienawiści nie mogła być zaplanowana przez Wspaniałego Boga. Pod wpływem Ducha Świętego doszli do wniosku, że Bóg – na początku – musiał uczynić wszystko jako dobre, idealne i harmonijne. Doświadczenie życia odkrywało przed natchnionymi autorami, że w świecie i człowieku wiele rzeczy jest dobrych. Ciągle bowiem jeszcze, wbrew grzechowi człowieka, istnieje porządek świata. Zostaje on zachowany, gdy człowiek przestrzega Bożego Prawa. Tak to, wbrew zepsuciu tego świata – ożywiony wiarą autor biblijny był zdolny zobaczyć dobroć Boga – Stwórcy.

Niestety piękno Bożego obrazu zostało w nas zniekształcone przez głęboką ranę grzechu pierworodnego. Odnowił je Chrystus, nowy Adam, nowy Człowiek. Dziś odnowimy przyrzeczenia chrztu świętego, który zanurzył nas w śmierć i zmartwychwstanie Chrystusa. Sakrament ten przywrócił nam podobieństwo do Ojca, który jest w niebie.

Psalm między czytaniami dziękuje za wspaniałość stworzenia i prosi Pan o ponowne zesłanie Ducha, aby dokonało się nowe stworzenie, którego zadatkiem jest Chrystus zmartwychwstały.

czytanie (Rdz 1, 1 – 2, 2)

Stworzenie świata

Czytanie z Księgi Rodzaju

Na początku Bóg stworzył niebo i ziemię. Ziemia zaś była bezładem i pustkowiem: ciemność była nad powierzchnią bezmiaru wód, a Duch Boży unosił się nad wodami.

Wtedy Bóg rzekł: «Niechaj się stanie światłość!» I stała się światłość. Bóg, widząc, że światłość jest dobra, oddzielił ją od ciemności. I nazwał Bóg światłość dniem, a ciemność nazwał nocą.

I tak upłynął wieczór i poranek – dzień pierwszy.

A potem Bóg rzekł: «Niechaj powstanie sklepienie w środku wód i niechaj oddzieli ono jedne wody od drugich!» Uczyniwszy to sklepienie, Bóg oddzielił wody pod sklepieniem od wód ponad sklepieniem; a gdy tak się stało, Bóg nazwał to sklepienie niebem.

I tak upłynął wieczór i poranek – dzień drugi.

A potem Bóg rzekł: «Niechaj zbiorą się wody spod nieba w jedno miejsce i niech się ukaże powierzchnia sucha!» A gdy tak się stało, Bóg nazwał tę suchą powierzchnię ziemią, a zbiorowisko wód nazwał morzem. Bóg, widząc, że były dobre, rzekł: «Niechaj ziemia wyda rośliny zielone: trawy dające nasiona, drzewa owocowe rodzące na ziemi według swego gatunku owoce, w których są nasiona». I tak się stało. Ziemia wydała rośliny zielone: trawę dającą nasienie według swego gatunku i drzewa rodzące owoce, w których było nasienie według ich gatunków. A Bóg widział, że były dobre.

I tak upłynął wieczór i poranek – dzień trzeci.

A potem Bóg rzekł: «Niechaj powstaną ciała niebieskie, świecące na sklepieniu nieba, aby oddzielały dzień od nocy, aby wyznaczały pory roku, dni i lata; aby były ciałami jaśniejącymi na sklepieniu nieba i aby świeciły nad ziemią». I tak się stało. Bóg uczynił dwa duże ciała jaśniejące: większe, aby rządziło dniem, i mniejsze, aby rządziło nocą, oraz gwiazdy. I umieścił je Bóg na sklepieniu nieba, aby świeciły nad ziemią; aby rządziły dniem i nocą i oddzielały światłość od ciemności. A widział Bóg, że były dobre.

I tak upłynął wieczór i poranek – dzień czwarty.

Potem Bóg rzekł: «Niechaj się zaroją wody od istot żywych, a ptactwo niechaj lata nad ziemią, pod sklepieniem nieba!» Tak stworzył Bóg wielkie potwory morskie i wszelkiego rodzaju pływające istoty żywe, którymi zaroiły się wody, oraz wszelkie ptactwo skrzydlate różnego rodzaju. Bóg, widząc, że były dobre, pobłogosławił je tymi słowami: «Bądźcie płodne i mnóżcie się, abyście zapełniały wody w morzach, a ptactwo niechaj się rozmnaża na ziemi».

I tak upłynął wieczór i poranek – dzień piąty.

Potem Bóg rzekł: «Niechaj ziemia wyda istoty żywe różnego rodzaju: bydło, zwierzęta pełzające i dzikie zwierzęta według ich rodzajów!» I stało się tak: Bóg uczynił różne rodzaje dzikich zwierząt, bydła i wszelkich zwierząt pełzających po ziemi. I widział Bóg, że były dobre.

A wreszcie rzekł Bóg: «Uczyńmy człowieka na Nasz obraz, podobnego Nam. Niech panuje nad rybami morskimi, nad ptactwem podniebnym, nad bydłem, nad ziemią i nad wszystkimi zwierzętami pełzającymi po ziemi!» Stworzył więc Bóg człowieka na swój obraz, na obraz Boży go stworzył: stworzył mężczyznę i niewiastę.

Po czym Bóg im błogosławił, mówiąc do nich: «Bądźcie płodni i rozmnażajcie się, abyście zaludnili ziemię i uczynili ją sobie poddaną; abyście panowali nad ptactwem podniebnym, nad rybami morskimi i nad wszystkimi zwierzętami pełzającymi po ziemi». I rzekł Bóg: «Oto wam daję wszelką roślinę przynoszącą ziarno po całej ziemi i wszelkie drzewo, którego owoc ma w sobie nasienie: dla was będą one pokarmem. A dla wszelkiego zwierzęcia polnego i dla wszelkiego ptactwa podniebnego, i dla wszystkiego, co się porusza po ziemi i ma w sobie pierwiastek życia, będzie pokarmem wszelka trawa zielona». I tak się stało. A Bóg widział, że wszystko, co uczynił, było bardzo dobre.

I tak upłynął wieczór i poranek – dzień szósty.

W ten sposób zostały ukończone niebo i ziemia oraz wszystkie zastępy jej stworzeń. A gdy ukończył w dniu szóstym swe dzieło, nad którym pracował, odpoczął dnia siódmego po całym swym trudzie, jaki podjął.

Psalm (Ps 33 (32), 4-5. 6-7. 12-13. 20 i 22 (R.: por. 5b))

Pełna jest ziemia łaskawości Pana

Słowo Pana jest prawe, *
a każde Jego dzieło godne zaufania.
On miłuje prawo i sprawiedliwość, *
ziemia jest pełna Jego łaski.

Pełna jest ziemia łaskawości Pana

Przez słowo Pana powstały niebiosa, *
wszystkie gwiazdy przez tchnienie ust Jego.
On morskie wody gromadzi jak w bukłaku, *
otchłanie oceanu w zbiornikach.

Pełna jest ziemia łaskawości Pana

Błogosławiony lud, którego Pan jest Bogiem, *
naród, który On wybrał na dziedzictwo dla siebie.
Pan spogląda z nieba, *
widzi wszystkich ludzi.

Pełna jest ziemia łaskawości Pana

Dusza nasza oczekuje Pana, *
On jest naszą pomocą i tarczą.
Panie, niech nas ogarnie Twoja łaska, *
według nadziei pokładanej w Tobie.

Pełna jest ziemia łaskawości Pana

Komentarz przed II czytaniem.

Po grzechu i wyrzuceniu z ogrodu Eden człowiek żył z dala od Boga, za którym bardzo tęsknił. Bóg, pragnąc dotrzeć do wszystkich ludzi i potwierdzić błogosławieństwo, które przekazał w momencie stworzenia, wybiera Abrahama. On okazuje Bogu bezwarunkowe posłuszeństwo godząc się nawet na ofiarowanie swego jedynego syna. Niebezpieczeństwo niewinnej śmierci Izaaka kieruje nasze myśli ku Jezusowi, który oddał swoje życie, jako ofiarę przebłagalną za nasze grzechy. Ocalenie syna Abrahamowego jest symbolem zmartwychwstanie Chrystusa, a ratunek od Boga jest nagrodą za wiarę Abrahama. Nasze zmartwychwstanie w Chrystusie przez chrzest jest także ukoronowaniem naszej wiary w to, co mówi Bóg.

Psalm śpiewany po tym czytaniu już od pierwszych wieków rozumiany był jako proroctwo zmartwychwstania Chrystusa.

2. czytanie (Rdz 22, 1-18)

Ofiara Abrahama

Czytanie z Księgi Rodzaju

Bóg wystawił Abrahama na próbę i rzekł do niego: «Abrahamie!» A gdy on odpowiedział: «Oto jestem» – powiedział: «Weź twego syna jedynego, którego miłujesz, Izaaka, idź do kraju Moria i tam złóż go w ofierze na jednym z pagórków, jaki ci wskażę».

Nazajutrz rano Abraham osiodłał swego osła, zabrał z sobą dwóch swych ludzi i syna Izaaka, narąbał drzewa do spalenia ofiary i ruszył w drogę do miejscowości, o której mu Bóg powiedział. Na trzeci dzień Abraham, spojrzawszy, dostrzegł z daleka ową miejscowość. I wtedy rzekł do swych sług: «Zostańcie tu z osłem, ja zaś i chłopiec pójdziemy tam, aby oddać pokłon Bogu, a potem wrócimy do was».

Abraham, zabrawszy drwa do spalenia ofiary, włożył je na syna swego, Izaaka, wziął do ręki ogień i nóż, po czym obaj się oddalili. Izaak odezwał się do swego ojca Abrahama: «Ojcze mój!» A gdy ten rzekł: «Oto jestem, mój synu» – zapytał: «Oto ogień i drwa, a gdzież jest jagnię na całopalenie?» Abraham odpowiedział: «Bóg upatrzy sobie jagnię na całopalenie, synu mój». I szli obydwaj dalej.

A gdy przyszli na to miejsce, które Bóg wskazał, Abraham zbudował tam ołtarz, ułożył na nim drwa i związawszy syna swego, Izaaka, położył go na tych drwach na ołtarzu. Potem Abraham sięgnął ręką po nóż, aby zabić swego syna.

Ale wtedy Anioł Pański zawołał na niego z nieba i rzekł: «Abrahamie, Abrahamie!» A on rzekł: «Oto jestem». Anioł powiedział mu: «Nie podnoś ręki na chłopca i nie czyń mu nic złego! Teraz poznałem, że boisz się Boga, bo nie odmówiłeś Mi nawet twego jedynego syna». Abraham, obejrzawszy się poza siebie, spostrzegł barana uwikłanego rogami w zaroślach. Poszedł więc, wziął barana i złożył w ofierze całopalnej zamiast swego syna. I dał Abraham miejscu temu nazwę «Pan widzi». Stąd to mówi się dzisiaj: «Na wzgórzu Pan się ukazuje».

Po czym Anioł Pański przemówił głośno z nieba do Abrahama po raz drugi: «Przysięgam na siebie, mówi Pan, że ponieważ uczyniłeś to, a nie odmówiłeś Mi syna twego jedynego, będę ci błogosławił i dam ci potomstwo tak liczne jak gwiazdy na niebie i jak ziarnka piasku na wybrzeżu morza; potomkowie twoi zdobędą warownie swych nieprzyjaciół. Wszystkie ludy ziemi będą sobie życzyć szczęścia takiego, jakie jest udziałem twego potomstwa, dlatego że usłuchałeś mego rozkazu».

Psalm (Ps 16 (15), 5 i 8. 9-10. 11 (R.: por. 1b))

Strzeż mnie, o Boże, Tobie zaufałem

Pan moim dziedzictwem i przeznaczeniem, *
to On mój los zabezpiecza.
Zawsze stawiam sobie Pana przed oczy, *
On jest po mojej prawicy, nic mną nie zachwieje.

Strzeż mnie, o Boże, Tobie zaufałem

Dlatego cieszy się moje serce i dusza raduje, *
a ciało moje będzie spoczywać bezpiecznie,
bo w kraju zmarłych duszy mej nie zostawisz *
i nie dopuścisz, bym pozostał w grobie.

Strzeż mnie, o Boże, Tobie zaufałem

Ty ścieżkę życia mi ukażesz, *
pełnię radości przy Tobie
i wieczne szczęście *
po Twojej prawicy.

Strzeż mnie, o Boże, Tobie zaufałem

Komentarz przed III czytaniem.

Naród wybrany, przebywający w Egipcie, został upokorzony. Izraelici stali się niewolnikami. Wołali do Boga w swoim uciemiężeniu, o On ich wysłuchał. Pod przewodnictwem Mojżesza wyzwolił ich „mocną ręką” i poprowadził do Ziemi Obiecanej. Czekające trudy i niebezpieczeństw w czasie wędrówki stają się ogromną pokusą, by zawrócić znów do niewoli. W beznadziejnej wydawałoby się sytuacji dochodzi do cudownej interwencji Wszechmogącego.

W oczach świadków przejście przez morze jest namacalnym objawieniem Boga, który kieruje losami historii. Jest także zapowiedzią wolności od grzechu Dzieci Bożych, którą wysłużył nam Jezus Chrystus. Owocem śmierci i zmartwychwstania Pana jest chrzest, wprowadzający nas do prawdziwej Ziemi Obiecanej. Dlatego obchodzimy dziś radośnie doroczne święta naszego wyzwolenia i prawdziwej wolności.

Po tym czytaniu opuszcza się zwykły dialog między lektorem a ludem, a zastępuje go śpiew psalmu, który jest dalszym ciągiem czytania. Razem z Mojżeszem i synami Izraela pragniemy podziękować Bogu za cuda, które wyzwalają z niewoli grzechu i śmierci. Cuda te powtarzają się w sakramentach nowej Paschy.

3. czytanie (Wj 14, 15 – 15, 1a)

Przejście Izraela przez Morze Czerwone

Czytanie z Księgi Wyjścia

Pan rzekł do Mojżesza: «Czemu głośno wołasz do Mnie? Powiedz Izraelitom, niech ruszają w drogę. Ty zaś podnieś swą laskę i wyciągnij rękę nad morze, i rozdziel je na dwoje, a wejdą Izraelici w środek morza na suchą ziemię. Ja natomiast uczynię upartymi serca Egipcjan tak, że pójdą za nimi. Wtedy okażę moją potęgę wobec faraona, całego wojska jego, rydwanów i wszystkich jego jeźdźców. A gdy okażę moją potęgę wobec faraona, jego rydwanów i jeźdźców, wtedy poznają Egipcjanie, że Ja jestem Pan».

Anioł Boży, który szedł na przedzie wojsk izraelskich, zmienił miejsce i szedł na ich tyłach. Słup obłoku również przeszedł z przodu i zajął ich tyły, stając między wojskiem egipskim a wojskiem izraelskim. I tam był obłok ciemnością, tu zaś oświecał noc. I nie zbliżyli się jedni do drugich przez całą noc.

Mojżesz wyciągnął rękę nad morze, a Pan cofnął wody gwałtownym wiatrem wschodnim, który wiał przez całą noc, i uczynił morze suchą ziemią. Wody się rozstąpiły, a Izraelici szli przez środek morza po suchej ziemi, mając mur z wód po prawej i po lewej stronie. Egipcjanie ścigali ich. Wszystkie konie faraona, jego rydwany i jeźdźcy weszli za nimi w środek morza.

O świcie spojrzał Pan ze słupa ognia i ze słupa obłoku na wojsko egipskie i zmusił je do ucieczki. I zatrzymał koła ich rydwanów, tak że z wielką trudnością mogli się naprzód posuwać. Egipcjanie krzyknęli: «Uciekajmy przed Izraelem, bo w jego obronie Pan walczy z Egipcjanami».

A Pan rzekł do Mojżesza: «Wyciągnij rękę nad morze, aby wody zalały Egipcjan, ich rydwany i jeźdźców». Wyciągnął Mojżesz rękę nad morze, które o brzasku dnia wróciło na swoje miejsce. Egipcjanie, uciekając, biegli naprzeciw falom, i pogrążył ich Pan w środku morza. Powracające fale zatopiły rydwany i jeźdźców całego wojska faraona, którzy weszli w morze, ścigając tamtych; nie ocalał z nich ani jeden. Izraelici zaś szli po suchym dnie morskim, mając mur wodny po prawej i po lewej stronie.

W tym to dniu wybawił Pan Izraela z rąk Egipcjan. I widzieli Izraelici martwych Egipcjan na brzegu morza. Gdy Izraelici zobaczyli wielkie dzieło, którego dokonał Pan wobec Egipcjan, ulękli się Pana i uwierzyli Jemu oraz Jego słudze Mojżeszowi. Wtedy Mojżesz i Izraelici razem z nim zaśpiewali taką oto pieśń ku czci Pana:

Nie mówi się: Oto słowo Boże.