1 kwietnia 2020 r.

Środa, 1 kwietnia 2020 r.

1.czytanie (Dn 3, 14-20. 91-92. 95)

Ocalenie trzech młodzieńców

Czytanie z Księgi proroka Daniela

Król Nabuchodonozor powiedział: «Czy jest prawdą, Szadraku, Meszaku i Abed-Nego, że nie czcicie mojego boga ani nie oddajecie pokłonu złotemu posągowi, który wzniosłem? Czy teraz jesteście gotowi – w chwili gdy usłyszycie dźwięk rogu, fletu, lutni, harfy, psalterium, dud i wszelkiego rodzaju instrumentów muzycznych – upaść na twarz i oddać pokłon posągowi, który uczyniłem? Jeżeli nie oddacie pokłonu, zostaniecie natychmiast wrzuceni do rozpalonego pieca. Który zaś bóg mógłby was wyrwać z moich rąk?»

Szadrak, Meszak i Abed-Nego odpowiedzieli, zwracając się do króla Nabuchodonozora: «Nie musimy tobie, królu, odpowiadać w tej sprawie. Jeżeli nasz Bóg, któremu służymy, zechce nas wybawić z rozpalonego pieca, może nas wyratować z twej ręki, królu! Jeśli zaś nie, wiedz, królu, że nie będziemy czcić twego boga ani oddawać pokłonu złotemu posągowi, który wzniosłeś».

Na to wpadł Nabuchodonozor w gniew, a wyraz jego twarzy zmienił się w stosunku do Szadraka, Meszaka i Abed-Nega. Wydał rozkaz, by rozpalono piec siedem razy bardziej, niż było trzeba. Mężom zaś najsilniejszym spośród swego wojska polecił związać Szadraka, Meszaka i Abed-Nega i wrzucić ich do rozpalonego pieca.

Król Nabuchodonozor popadł w zdumienie i nagle powstał. Zwrócił się do swych doradców, mówiąc: «Czyż nie wrzuciliśmy trzech związanych mężów do ognia?» Oni zaś odpowiedzieli królowi: «Oczywiście, królu». On zaś w odpowiedzi rzekł: «Lecz widzę czterech mężów rozwiązanych, przechadzających się pośród ognia, i nie dzieje się im nic złego; czwarty wyglądem przypomina anioła Bożego».

Nabuchodonozor powiedział na to: «Niech będzie błogosławiony Bóg Szadraka, Meszaka i Abed-Nega, który posłał swego anioła, by uratować swoje sługi. W Nim pokładali ufność i przekroczyli nakaz królewski, oddając swe ciała, aby nie oddawać czci ani pokłonu innemu bogu poza Nim».

Komentarz

1. Księga Daniela powstała II roku przed narodzeniem Chrystusa w niezwykle trudnym czasie. Naród Żydowski pod panowaniem Antiocha Epifanesa doznał wielu prześladowań. Do tego dochodziło do licznych upokorzeń Żydów ze strony najeźdźców, a punktem szczytowym tego było zbezczeszczenie świątyni jerozolimskiej. W trudnych dla narodu chwilach natchniony autor chciał przekazać Izraelitom słowa pociechy i zachęty do wytrwania w wierze ojców oraz ukazać sens cierpień i ofiar, jaką ponosili za swe przekonania religijne.
2. W Księdze Daniela zostały zawarte znane opowieści: o losach Daniela i jego towarzyszy na dworach Nabuchodonozora, Baltazara i Dariusza czy o losie Zuzanny. Opowieści te oraz poetyckie interpretacje historii Narodu Wybranego zawierają treści, które utwierdzały wiarę i rozwijały męstwo przeładowanych Izraelitów. Znajdujemy w niej więc pouczenie o tym, że człowiek wierzący w Boga nie powinien się lękać żadnej przeciwności czy prześladowania. Co więcej, powinien być gotów nawet oddać własne życie, aby tylko uniknąć apostazji czyli porzucenia wiary. Bóg Najwyższy jest zdolny wybawić swoich czcicieli z rąk największych władców tego świata, a nawet z paszczy lwów czy rozpalonego pieca. Gdyby postanowił on jednak doświadczyć wiernego cierpieniem i zaprosił go do złożenia ofiary z życia, to lepiej z przyjąć zaszczytną śmierć aniżeli wieść upokarzające życie odstępcy od wiary i tradycji ojców. Fundamentem takiej postawy jest całkowite zdanie się na Boga i przekonaniu Jego doskonałym panowaniu nad biegiem wydarzeń, tak całego świata, jak i pojedynczego człowieka.
3. Księga Daniela mówi o Bogu jako najwyższym jedynym królu wszystkich narodów i panujących. W całym biegu historii, w powstawaniu i upadaniu królestw z tego świata, realizuje się Jego odwieczny plan. U kresu rozwoju historii nastanie wieczne królestwo Boga, którego pełnia nastąpi ostatecznie po osądzeniu i zniszczenie wszystkiego, co się Bogu nie podporządkowało. Na tle tego potężnego działania mającego na celu rozprawienie się ze światem zła jawi się nadziemska postać Syna Człowieczego, który skupi w swym wiecznym Królestwie wszystkie narody, ludy języki. W tym ustalonym przez Boga czasie wynagrodzi on wszystkich odpowiednio do ich uczynków. Nagrody doczekają się zwłaszcza męczennicy za wiarę, których śmierć mogła w oczach tego świata uchodzić za klęskę. Bóg bowiem wskrzesi sprawiedliwy do nowego, chwalebnego, wiecznego życia, a bezbożnych i odstępców skaże na wieczne pohańbienie. Tak oto Księga Daniela przyniosła rozwiązanie arcytrudnego problemu odpłaty, przenosząc ją ostatecznie poza ramy doczesnego świata i życia. Księga Daniela przypomina bramę między Starym, a Nowym Testamentem. Z jednej strony czerpie obrazy i myśli z biblijnej przeszłości Narodu Wybranego, a z drugiej – jest bliska nauczaniu Jezusa Chrystusa, przypominając o królowaniu Boga nad światem i głosząc prawdę o zmartwychwstaniu.
4. Cały 3. rozdział Księgi proroka Daniela, z którego pochodzi dzisiejsze czytanie ukazuje Boga, który jest Wybawicielem. Ratuje On od śmierci tych, którzy mu całym sercem służą, a z tego powodu są prześladowani oraz na śmierć skazanych przez monarchę królestwa ziemskiego, wrogo nastawionego do Boga. Bohaterami tego opowiadania są trzej przyjaciele Daniela. Ich historia jest dowodem i wzorem heroicznej wierności Judejczyków przepisom religijnym oraz zasadom etycznym nakazywanym przez prawo w trudnych warunkach na wygnaniu w Babilonii. Problem wierności prawu nabrał specjalnej wagi w drugim wieku przed Chrystusem, w czasie strasznych prześladowań Żydów. Opowiadanie przedstawia króla Nabuchodonozora, który nakazał uczynić posąg swojego bóstwa (posąg symbolizował bóstwo babilońskie lub był podobizną króla, który bóstwo to reprezentował), który będzie znakiem potęgi władzy monarszej. Cześć oddawana władcy była równocześnie uznaniem potęgi opiekuńczego bóstwa, które prowadziło króla do zwycięstwa. Zlekceważenie symbolu było równoznaczne z lekceważeniem bóstwo kraju. Ta zniewaga musiała być ukarany śmiercią. Chaldejczycy, zazdrośni o urzędy sprawowane przez przyjaciół Daniela, oskarżyli ich o lekceważenie rozkazu królewskiego oraz o bezbożność. Oskarżenie to nie było fałszywe, ale intencja skarżących była jasna: zniszczyć rywali. Autor biblijny w ten sposób chce ukazać wielkość niebezpieczeństwa oraz fakt, że tylko prawdziwy Bóg jest w stanie uratować przyjaciół wiernych prawu.
5. Przesłuchanie królewskie szło w kierunku stwierdzenia, czy oskarżeni rzeczywiście nie oddają czci posągowi oraz czy wyznają religię, której król nie uznaje. W tym dialogu króla z przyjaciółmi Daniela istotne dla autora biblijnego jest stwierdzenie, że poza Bogiem przyjaciół Daniela nie ma innego Boga, który byłby zdolny wyratować człowiek od śmierci. Moc tego Boga jest przed ziemskim władcą zakryta. Jeśli ten Bóg właśnie zechce przyjaciół Daniela wyratować z ręki króla, to ich niechybnie uratuje, a jeśli nie zechce, pomimo to pozostaną wierni, bo ta wierność jest ważniejsza dla nich niż życie. Wyrok wykonano. Gniew króla skierowany przeciwko rzekomym bezbożnikom w był skierowany przeciw prawdziwemu Bogu, Panu wszystkich władców. Silniejsze niż zwykle rozpalanie pieca, związanie braci przez najsilniejszych ludzi ma za zadanie podkreślić wielkość i wspaniałość cudu, który miał nastąpić oraz niepewność swojej mocy wobec Boga, któremu bracia tak wiernie służą. Spalenie wysokich urzędników państwowych miał też być lekcją poglądową i wymusić bezwzględne posłuszeństwo królowi.
6. Nabuchodonozor w skazańcach zobaczył sługi Boga Najwyższego, bo ich ciała nie zostały tknięte przez ogień. Stwierdziła to również komisja wysokich urzędników królewskich. Król był więc zmuszony osobiście uznać moc zbawczą Boga Judejczyków i Jego absolutną wyższość nad bóstwo swego kraju.
7. Opowiadanie podkreśla, że etyczne zasady, którymi kierowali się przyjaciele Daniela, całkowite zawierzenie Bogu i nieugiętą odwagę wobec ziemskiej władzy, posunięta do cierpienia ciała i gotowości oddania życia, stanowiły znak radykalnego postawienia na świat pozaziemski, a nie na wartości doczesne. Od Boga bowiem można otrzymać wszystko – nawet wybawienie od cierpienia i śmierci. Bóg Judejczyków został uznany przez Nabuchodonozora, a Jego kult dopuszczony w imperium babilońskim.

Psalm (Dn 3, 52. 53-54. 55-56 (R.: por. 52b))

Chwalebny jesteś, wiekuisty Boże

Błogosławiony jesteś, Panie, Boże naszych ojców, *
pełen chwały i wywyższony na wieki.
Błogosławione jest imię Twoje †
pełne chwały i świętości, *
uwielbione i wywyższone na wieki.

Chwalebny jesteś, wiekuisty Boże

Błogosławiony jesteś w przybytku Twojej świętej chwały, *
uwielbiony i przesławny na wieki.
Błogosławiony jesteś na tronie swojego królestwa, *
uwielbiony i przesławny na wieki.

Chwalebny jesteś, wiekuisty Boże

Błogosławiony jesteś Ty, co spoglądasz w otchłanie, †
który zasiadasz na Cherubach, *
pełen chwały i wywyższony na wieki.
Błogosławiony jesteś na sklepieniu nieba, *
pełen chwały i wywyższony na wieki.

Chwalebny jesteś, wiekuisty Boże

Komentarz

Śpiew między czytaniami jest zaczerpnięty z Księgi proroka Daniela i stanowi dopełnienie opowiadania z pierwszego czytania. Młodzieńcy w piecu ognistym wychwalają Boga swego wyzwoliciela.

Ewangelia (J 8, 31-42)

Prawdziwe wyzwolenie przez Chrystusa

Słowa Ewangelii według Świętego Jana

Jezus powiedział do Żydów, którzy Mu uwierzyli: «Jeżeli trwacie w nauce mojej, jesteście prawdziwie moimi uczniami i poznacie prawdę, a prawda was wyzwoli».

Odpowiedzieli Mu: «Jesteśmy potomstwem Abrahama i nigdy nie byliśmy poddani w niczyją niewolę. Jakże Ty możesz mówić: „Wolni będziecie?”»

Odpowiedział im Jezus: «Zaprawdę, zaprawdę, powiadam wam: Każdy, kto popełnia grzech, jest niewolnikiem grzechu. A niewolnik nie pozostaje w domu na zawsze, lecz Syn pozostaje na zawsze. Jeżeli więc Syn was wyzwoli, wówczas będziecie rzeczywiście wolni. Wiem, że jesteście potomstwem Abrahama, ale wy usiłujecie Mnie zabić, bo nie ma w was miejsca dla mojej nauki. Co Ja widziałem u mego Ojca, to głoszę; wy czynicie to, co usłyszeliście od waszego ojca».

W odpowiedzi rzekli do niego: «Ojcem naszym jest Abraham».

Rzekł do nich Jezus: «Gdybyście byli dziećmi Abrahama, to dokonywalibyście czynów Abrahama. Teraz usiłujecie Mnie zabić, człowieka, który wam powiedział prawdę usłyszaną u Boga. Tego Abraham nie czynił. Wy dokonujecie czynów ojca waszego».

Rzekli do Niego: «My nie urodziliśmy się z nierządu, jednego mamy Ojca – Boga».

Rzekł do nich Jezus: «Gdyby Bóg był waszym Ojcem, to i Mnie byście miłowali. Ja bowiem od Boga wyszedłem i przychodzę. Nie wyszedłem sam od siebie, lecz On Mnie posłał».

Komentarz

1. Jezus kontynuuje dialog z Żydami, którzy zdawali się przyjmować wiarę w Niego. Słyszeliśmy o tym we wczorajszym fragmencie. Tematy przewodnie tej rozmowy są mocne osadzone w Starym Testamencie. Jezus uznaje wartość starotestamentowego planu zbawienia, reprezentowanego przez Abrahama. Zakłada, że daje on podstawę do poznania woli Boga i kontaktu z Nim. Jezus, bezskutecznie stara się wykorzystać to, w co Żydzi już wierzą, aby przedstawić im swoją własną nauką dotyczącą natury odkupienia i prawdziwej wolności.
2. Konieczność przyjęcia działa zbawczego, którego może dokonać tylko Syn, wywołują między Jezusem a Żydami. Temat zniewolenia przez grzech u Jana pojawia się tylko w tym miejscu, ale rozwija go apostoł Paweł w Liście do Rzymian (Rz 6,16-22).
3. Świadomość doświadczenia niewoli pozwala Izraelitom świętować wyzwolenie, którego dokonał Bóg w noc paschalną: byliśmy niewolnikami faraona w Egipcie i wyprowadził nas Jahwe. Deklaracja wygłoszona przez słuchaczy Jezusa (Jesteśmy potomstwem Abrahama i nigdy nie byliśmy poddani w niczyją niewolę. Jakże Ty możesz mówić: „Wolni będziecie?”) faktycznie odcina ich od historii zbawienia, do której się przecież odwołują. Nie mogą więc być, nie tylko uczniem Jezusa, ale nawet uczestnikami zbawienia, które Bóg dał swojemu ludowi. Rozmówcy uznają się za dzieci Abrahama i Boga choć nie podają żadnych przemawiających za tym dowodów. Tym ich stwierdzeniom Jezus przeciwstawia dowód na to, że są dziećmi diabła. Jan Ewangelista oprócz tego miejsca jeszcze trzykrotnie wspomina diabła, zawsze w związku z Judaszem (J 6,70; 13,2; 13,17). Dzieło diabła, polegające na kłamstwie i zabójczych zamiarach wobec głosicieli prawdy, przeciwstawia się dziełom Boga, które są dobre i służą głoszeniu prawdy.
4. Jezus w swojej polemice nie atakuje judaizmu, jako sytemu wierzeń, lecz zdecydowanie występuje przeciwko wypaczeniom postaw religijnych. Powodem, dla którego ojcostwo Boże wobec Izraela może być zakwestionowane, jest nieposłuszeństwo słowo Bożym, a nie dezaktualizacja obietnic Bożych dla Izraela.