Czwartek, 26 marca 2020 r.
1. czytanie (Wj 32, 7-14)
Mojżesz wstawia się za ludem
Czytanie z Księgi Wyjścia
Pan rzekł do Mojżesza: «Zstąp na dół, bo sprzeniewierzył się lud twój, który wyprowadziłeś z ziemi egipskiej. Bardzo szybko zawrócili z drogi, którą im nakazałem, i utworzyli sobie posąg cielca odlanego z metalu, i oddali mu pokłon, i złożyli mu ofiary, mówiąc: „Izraelu, oto twój bóg, który cię wyprowadził z ziemi egipskiej”».
I jeszcze powiedział Pan do Mojżesza: «Widzę, że lud ten jest ludem o twardym karku. Pozwól Mi, aby rozpalił się gniew mój na nich. Chcę ich wyniszczyć, a ciebie uczynić wielkim ludem».
Mojżesz jednak zaczął usilnie błagać Pana, Boga swego, i mówić: «Dlaczego, Panie, płonie gniew Twój przeciw ludowi Twemu, który wyprowadziłeś z ziemi egipskiej wielką mocą i silną ręką? Czemu to mają mówić Egipcjanie: „W złym zamiarze wyprowadził ich, chcąc ich wygubić w górach i zgładzić z powierzchni ziemi”? Odwróć zapalczywość Twego gniewu i zaniechaj zła, jakie chcesz zesłać na Twój lud. Wspomnij na Abrahama, Izaaka i Izraela, Twoje sługi, którym przysiągłeś na samego siebie, mówiąc do nich: „Uczynię potomstwo wasze tak licznym jak gwiazdy niebieskie, i całą ziemię, o której mówiłem, dam waszym potomkom i posiądą ją na wieki”».
Wówczas to Pan zaniechał zła, jakie zamierzał zesłać na swój lud.
Komentarz
- Tytuł Księga Wyjścia nawiązuje do centralnego tematu księgi, którym jest wyzwolenie Izraelitów z niewoli egipskiej. Istota tego wydarzenia nie ogranicza się do uwolnienia od ucisku, ale ujawnia się w wezwaniu do nawiązania właściwej relacji z Bogiem i ludźmi. Wyzwolenie z niewoli jest więc początkiem świadomego i odpowiedzialnego życia wolności. W księdze tej znajdujemy coraz bardziej pogłębione interpretacje jedynego w swoim rodzaju wydarzenia zbawczego, jakim było wyzwolenie Izraelitów z niewoli egipskiej. Dokonało się ono za sprawą Boga i dał początek kształtowanie się nowego narodu.
- Zatem wątkiem przewodnim całej księgi jest temat wyzwolenia Izraelitów z niewoli faraona i przygotowanie ich do dobrowolnej służby Bogu. W czasie pobytu na pustyni ujawnia się buntowniczy charakter Izraelitów, którym Bóg wielokrotnie okazuje miłosierdzie i troskę. Drugi temat, szczególnie mocno akcentowany to poznanie Pana. Wyzwoleni z niewoli egipskiej i sposób w jaki to się dokonało, ukazało najpierw faraonowi i Egipcjanom, a potem całemu światu, kim jest Pan, Bóg Izraela. Wydarzenie to sprawiło, że Jego Imię jest wysławiane na całej ziemi. Również Izraelici mają poznać, kim jest ich Bóg i przekazać to w następnym pokoleniom.
- Kontekst dzisiejszego czytania odnosi się do uczynienia cielca ze złota. Mojżesz przebywał na Synaju 40 dni i nocy. Tak długa nieobecność wywołała w ludziach wrażenie, że ich przywódca uciekł albo zginął. Ludzie proszą więc Aarona, który był prawą ręką Mojżesza, aby wykonał dla nich widzialny symbol Boga. Paradoksalne jest to, że ów symbol – złoty Cielec – zostaje wykonany ze złota, które z woli Boga miało być użyte do budowy pierwszej świątyń. Zorganizowanie święta na cześć Pana oznacza, że Izraelici nie odrzucili Boga Jahwe. Problem polegał na sposobie pojmowania Jego obecności pośród narodu wybranego.
- W dzisiejszym czytaniu Mojżesz po raz kolejny okazuje się mediatorem pomiędzy Bogiem a Izraelitami. Wysłuchanie przez Boga modlitwy Mojżesza świadczy o znaczeniu tego człowieka Bożych planach. W ten sposób ukazany jest także autorytet Mojżesza, któremu Izraelici powinni we wszystkim okazać posłuszeństwo, gdyż Bóg przez niego objawia im swoją wolę. Z tego względu również Pięcioksiąg przypisywany przez tradycję żydowską Mojżeszowi, cieszy się wśród Żydów największym autorytetem. Dalsza część dzisiejszego opowiadania opisuje Mojżesza zstępującego z góry. Mojżesz nic nie wie o bałwochwalczym kulcie, ani o podstawie Aarona. Ten ostatni jako kapłan, zobowiązany był reprezentować wolą Boga wobec ludu i wspierać ludzi w jej wypełnianiu. Pozwolił jednak, aby kierowały nim doraźne zachcianki Izraelitów, sprzeczne z wolą Boga. Tragicznym skutkiem tej sytuacji jest rozbicie przez Mojżesza tablic z Bożymi Przykazaniami, co jest symbolem zerwania przez ludzi Przymierza. poszczególne czynności, które Mojżesz wykonuje z cielcem, nie tyle są karą dla ludzi za ich odstępstwo, ile oznaczają całkowite zniszczenie posągu.
Psalm (Ps 106 (105), 19-20. 21-22. 23 (R.: por. 4))
R. Pamiętaj o nas i przyjdź nam z pomocą
U stóp Horebu zrobili cielca *
i pokłon oddawali bożkowi ulanemu ze złota.
Zamienili swą Chwałę *
na podobieństwo cielca jedzącego siano.
R. Pamiętaj o nas i przyjdź nam z pomocą
Zapomnieli o Bogu, który ich ocalił, *
który wielkich rzeczy dokonał w Egipcie,
rzeczy przedziwnych w krainie Chamitów, *
zdumiewających nad Morzem Czerwonym.
R. Pamiętaj o nas i przyjdź nam z pomocą
Postanowił ich zatem wytracić,
gdyby nie Mojżesz, Jego wybraniec.
On wstawił się do Niego,
aby odwrócić Jego gniew niszczący.
R. Pamiętaj o nas i przyjdź nam z pomocą
Komentarz
Psalm 106 jest medytacją nad dziejami Izraela. Naród przebywający na wygnaniu uznaje, że jego grzechy są kontynuacją historii niewierności przodków. Ta swoista solidarność ma u swych podstaw nadzieję na miłosierdzie, jakiego grzeszni przodkowie wielokrotnie doznawali od Boga. Podstawą tej nadziei jest wieczna łaskawość Pana. Psalmista snuje refleksję nad grzechami ojców, rozjaśnionych niezasłużonym światłem miłosierdzia Boga. Refleksja nad historią ma wzbudzić ufność w bliskie zbawienie. Psalm podaje ponadczasowe prawdy dla grzecznej historii każdego człowieka i społeczeństwa: aby dostąpić miłosierdzia, trzeba uznać swój grzech i porzucić uparte trwanie w buncie oraz na nowo odkryć, że łaska Boga trwa na wieki, a do szczęścia kroczy się drogami wierności Bożemu prawu.
Ewangelia (J 5, 31-47)
Gdybyście wierzyli Mojżeszowi, to i Mnie wierzylibyście
Słowa Ewangelii według Świętego Jana
Jezus powiedział do Żydów:
«Gdybym Ja wydawał świadectwo o sobie samym, świadectwo moje nie byłoby prawdziwe. Jest ktoś inny, kto wydaje świadectwo o Mnie; a wiem, że świadectwo, które o Mnie wydaje, jest prawdziwe.
Wysłaliście poselstwo do Jana i on dał świadectwo prawdzie. Ja nie zważam na świadectwo człowieka, ale mówię to, abyście byli zbawieni. On był lampą, co płonie i świeci, wy zaś chcieliście radować się krótki czas jego światłem.
Ja mam świadectwo większe od Janowego. Są to dzieła, które Ojciec dał Mi do wypełnienia; dzieła, które czynię, świadczą o Mnie, że Ojciec Mnie posłał. Ojciec, który Mnie posłał, On dał o Mnie świadectwo. Nigdy nie słyszeliście ani Jego głosu, ani nie widzieliście Jego oblicza; nie macie także Jego słowa, trwającego w was, bo wy nie uwierzyliście Temu, którego On posłał.
Badacie Pisma, ponieważ sądzicie, że w nich zawarte jest życie wieczne: to one właśnie dają o Mnie świadectwo. A przecież nie chcecie przyjść do Mnie, aby mieć życie. Nie odbieram chwały od ludzi, ale poznałem was, że nie macie w sobie miłości Boga. Przyszedłem w imieniu Ojca mego, a nie przyjęliście Mnie. Gdyby jednak przybył ktoś inny we własnym imieniu, to przyjęlibyście go. Jak możecie uwierzyć, skoro od siebie wzajemnie odbieracie chwałę, a nie szukacie chwały, która pochodzi od samego Boga?
Nie sądźcie jednak, że to Ja was oskarżę przed Ojcem. Waszym oskarżycielem jest Mojżesz, w którym wy pokładacie nadzieję. Gdybyście jednak wierzyli Mojżeszowi, to i Mnie wierzylibyście. O Mnie bowiem on pisał. Jeżeli jednak jego pismom nie wierzycie, jakżeż moim słowom będziecie wierzyli?»
Komentarz
- W dzisiejszej mowie Jezusa podstawą do przedstawienia Pisma jako świadectwa jest założenie, że zbawienie nie znajduje się w Piśmie, lecz w wierze w Osobę Jezusa Chrystusa, który został zapowiedziany w Piśmie. To podstawowa prawda wiary chrześcijańskiej. Święty Paweł rozwinął ją w system teologiczny o usprawiedliwieniu przez wiarę. Można ją odkryć już w ewangelicznych dysputach Jezusa na temat przepisów żydowskich. Najprościej zostało to przedstawione w przypowieści o bogaczu i Łazarzu (Łk 16,31): „jeżeli Mojżesza i Proroków nie słuchają, to choćby ktoś umarłych powstał, nie uwierzą”. Od samego początku przepowiadanie Jezusa koncentrowało się na wierze w Chrystusa zapowiedzianego przez Pisma. To, że Stary Testamentu zapowiada Mesjasza, stanowiło powszechną wiarę Żydów. Jednak, to, że Jezus zapowiedzi o Mesjaszu odnosił do siebie było dla słuchaczy nie do przyjęcia. Dopiero wiara w Zmartwychwstałego ukazała w pełnym świetle sens Pism.
- W dzisiejszym fragmencie mamy syntetyczne ujęcie katechezy misyjnej w stosunku do tych, którzy uznają księgi Starego Testamentu jako słowo Boże. Są to przedstawione racjonalnie przesłanki, wskazujące, że pisma świadczą o Jezusie. Te przesłanki prowadzą do wniosku, że wiara, iż Pismo Święte jest Słowem Boga, z konieczności prowadzi do wiary w słowo Jezusa. Takie przedstawienie przez św. Jana wypowiedzi Jezusa stanowią apel do każdego człowieka: do niewierzącego, aby obiektywnie czytał to, co zostało napisane na krzyżu (J 19,19-22) świetle Pisma i uwierzył w Niego, oraz do wierzących, aby pogłębiali swoją wiarę przez przyjęcie jej konsekwencji w spojrzeniu na drugiego człowieka.