by parafia Comment Closed

II Niedziela Wielkanocna czyli Miłosierdzia Bożego

15 kwietnia 2023 r.

1.czytanie (Dz 2, 42-47)

Życie pierwszej wspólnoty chrześcijańskiej

Czytanie z Dziejów Apostolskich

Uczniowie trwali w nauce apostołów i we wspólnocie, w łamaniu chleba i w modlitwach.

Bojaźń ogarniała każdego, gdyż apostołowie czynili wiele znaków i cudów. Ci wszyscy, którzy uwierzyli, przebywali razem i wszystko mieli wspólne. Sprzedawali majątki i dobra i rozdzielali je każdemu według potrzeby.

Codziennie trwali jednomyślnie w świątyni, a łamiąc chleb po domach, spożywali posiłek w radości i prostocie serca. Wielbili Boga, a cały lud odnosił się do nich życzliwie. Pan zaś przymnażał im codziennie tych, którzy dostępowali zbawienia.

Komentarz

O Księdze:

  1. Od II wieku po Chrystusie księga nosi nazwę Dzieje Apostolskie (dosł. Czyny Apostołów). Tytuł nie odzwierciedla jednak w sposób pełny zawartej w niej treści. Opowiada ona bowiem nie tyle historię apostołów, ile raczej opisuje ich świadectwo o Jezusie Zmartwychwstałym oraz życie pierwszych wspólnot chrześcijańskich, zrodzonych z tego świadectwa (Dz 1,8). Jeśli chodzi o apostołów, księga skupia się na Piotrze i Pawle.
  2. Powszechnie uważa się, że Ewangelia według św. Łukasza i Dzieje Apostolskie stanowią dwie części jednego dzieła, których autorem jest Łukasz, chrześcijanin wywodzący się ze środowiska pogańskiego. Obie księgi są podobne pod względem języka, stylu i sposobu korzystania ze źródeł. Widoczny kunszt pisarski świadczy o tym, że Łukasz był człowiekiem wykształconym i biegle posługiwał się językiem greckim. Pisząc Dzieje Apostolskie, korzystał ze źródeł, jak również opierał się na własnym doświadczeniu. Sposób opowiadania i żywość opisu wskazują na to, że autor znał i dobrze pamiętał relacjonowane wydarzenia, sam bowiem był naocznym świadkiem wielu z nich.
  3. Dzieło Łukasza wzorowane jest głównie na starożytnym pisarstwie historycznym. Przemówienia przytaczane w dziełach historycznych nie były wtedy stenogramami, lecz autorskimi syntezami i komentarzami do wydarzeń. Mowy, zajmujące około jednej trzeciej tekstu Dziejów Apostolskich, są więc podsumowaniem katechezy wczesnochrześcijańskiej. Zróżnicowano w nich nauczanie do Żydów i pogan.
  4. Łukasz nie skupia się tylko na dokumentowaniu przeszłości, ale przez ukazanie faktów dokonuje swoistej obrony chrześcijaństwa przed fałszywymi zarzutami. Do tych treści dołącza także pouczenia, jak w codziennym życiu należy wypełniać Ewangelię. Swoje dzieło kieruje do chrześcijan nawróconych z pogaństwa i do ludzi, którzy jeszcze nie należą do wspólnoty Kościoła. Dzieje Apostolskie zostały napisane w latach 80-90 po Chr. najprawdopodobniej w Rzymie.
  5. Zgodnie z treścią Dz 1,1-4, autor zgromadził różnorodny materiał i ułożył z niego jednolite opowiadanie. U podstaw kompozycji tego dzieła stoi zamysł Łukasza, by opisać proces rozszerzania się Ewangelii po całym świecie. Pisał on bowiem tę księgę w okresie dynamicznego rozwoju misji ewangelizacyjnej, prowadzonej przez starożytną wspólnotę chrześcijańską. Powstanie licznych wspólnot złożonych z nawróconych pogan utwierdziło go w przekonaniu, że głoszenie Ewangelii o zbawieniu przekroczyło granice judaizmu. Przedstawienie biografii apostołów, organizacji struktury kościelnej, historii Kościoła jako takiej czy roli Ducha Świętego w procesie ewangelizacji, nie było celem powstania tej księgi ani też jej istotą. Dla Łukasza kluczowym tematem jest rozszerzanie się Ewangelii z Jerozolimy na cały świat pogański.
  6. Zapowiedziany w Pismach plan zbawczy obejmuje więc nie tylko Mękę, Śmierć i Zmartwychwstanie Jezusa, ale również głoszenie zbawienia poganom. Rozpoczyna się ono od Jerozolimy i stopniowo będzie się rozprzestrzeniać przez Judeę i Samarię aż po krańce ziemi. Nie należy jednak rozumieć tych kolejnych etapów wyłącznie w sensie geograficznym, gdyż dla Łukasza są one wyznacznikami jego teologii zbawienia. Wyrażenie aż po krańce ziemi (Dz 1,8) wskazuje nie tyle Rzym czy inne odległe regiony (jak u pisarzy greckich), lecz swoim znaczeniem obejmuje całą ludzkość.
  7. Przedstawiając ideę powszechności zbawienia, Łukasz nie zadowalał się opisywaniem wydarzeń i okoliczności towarzyszących szerzeniu się Ewangelii wśród pogan, ale pragnął wykazać, że fakt ten jest wyrazem woli Bożej zapowiedzianej w Pismach i realizowanej mocą Ducha Świętego. Męka Jezusa, Jego Śmierć i Zmartwychwstanie, a także ewangelizacja pogan są więc wypełnieniem proroctw mesjańskich.
  8. Łukasz znał tradycje mówiące o Piotrze. Dotarł do nich być może za pośrednictwem Marka w Rzymie lub w Antiochii. Miał również do dyspozycji przekazy mówiące o Pawle. Część materiału dotyczącego Pawła pochodzi prawdopodobnie od samego Łukasza, który mógł być naocznym świadkiem podróży apostoła (Dz 16,10-17; 20,5-15; 21,1-18; 27,1 – 28,16).
  9. Wykorzystanie różnych źródeł i złączenie ich w jedno opowiadanie potwierdza, że Łukasz, pisząc Dzieje Apostolskie, miał określony zamysł teologiczny, o czym mówi w prologu do swego dwutomowego dzieła (Łk 1,1-4). Sygnalizowany tam temat słowa Bożego i jego sług w sposób zasadniczy zostaje rozwinięty właśnie w Dziejach Apostolskich. Teofil został pouczony nie tylko o wydarzeniach z ziemskiego życia Jezusa, ale również o tym, co miało miejsce po Jego Wniebowstąpieniu. Mimo odejścia do Ojca Chrystus nadal kontynuuje swoją misję na ziemi poprzez Kościół, który głosi Ewangelię wszystkim narodom (Dz 26,23).
  10. Przez całą księgę przewija się także temat drogi. Podobnie jak w Ewangelii Jezus jest w podróży z Galilei do Jerozolimy (Łk 9,51), tak w Dziejach Apostolskich Kościół kontynuuje tę drogę, rozpoczynając ją właśnie od Jerozolimy.
  11. Rozpoznając w kolejnych wydarzeniach realizację planu zbawienia, autor widzi to wszystko w kluczu teologicznym. Taki zamysł wynikał z sytuacji wspólnoty, do której Łukasz należał, złożonej głównie z chrześcijan pochodzenia pogańskiego. Jej członkowie, będąc świadkami szerzenia się Kościoła i rozdziału między nim a judaizmem, mogli stawiać pytanie o własne związki z Bożymi obietnicami zawartymi w Starym Testamencie. Z kolei chrześcijanie wywodzący się z judaizmu byli pod presją swoich rodaków, którzy chcieli wymóc na nich odejście od chrześcijaństwa. Potrzebowali więc utwierdzenia się w przekonaniu, że ich decyzja o pozostaniu we wspólnocie chrześcijan jest właściwa. Łukasz, biorąc te kwestie pod uwagę, ukazuje ciągłość między Izraelem a Jezusem, między Jezusem a Kościołem, między Starym a Nowym Przymierzem.

O czytaniu:

  1. W dzisiejszym czytanie usłyszymy zwięzły opis życia pierwszej wspólnoty jerozolimskiej. Jest to tak zwane summarium. W Dziejach apostolskich występują takie trzy (Dz 2, 41-47; 4,32-35; 5,11-16). Ta dzisiejsza jest podsumowaniem tego, co działo się bezpośrednio po zesłaniu Ducha Świętego. Apostołowie otrzymali nadzwyczajne dary i zaczęli głosić prawdę o Męce, Śmierci i Zmartwychwstaniu Jezusa Chrystusa. Efektem tego były liczne nawrócenia i przyłączenie się wielu osób do wspólnoty Apostołów. Łukasz opisując codzienne życie chrześcijan podkreśla, że Duch, który został im dany przejawia się w czterech wymiarach: 1. Przestrzeganiu nauki Apostołów; 2. Łamaniu chleba, czyli Eucharystii; 3. Wspólnocie braterskiej – dbaniu nawzajem o swoje potrzeby; 4. Modlitwie. Wszystkie wymagają wytrwałości i oddania Te cztery wymiary zostały wyznaczone przez Jezusa, który zanim odszedł do Ojca, pozostawił uczniom wszechczasów swoje Słowo, Eucharystię, przykazanie i przykład miłości oraz modlitwę i pouczenie, jak należy się modlić.

 

 

Psalm (Ps 118 (117), 2-4. 13-15. 22-24 (R.: por. 1c))

Dziękujcie Panu, bo jest miłosierny
Albo: Alleluja

Niech dom Izraela głosi: «Jego łaska na wieki». *
Niech dom Aarona głosi: «Jego łaska na wieki».
Niech wyznawcy Pana głoszą: *
«Jego łaska na wieki».

Dziękujcie Panu, bo jest miłosierny 
Albo: Alleluja

Abym upadł, uderzono mnie i pchnięto, †
lecz Pan mnie podtrzymał. *
Pan moją mocą i pieśnią, On stał się moim Zbawcą.
Głosy radości z ocalenia w namiotach sprawiedliwych: *
«Prawica Pańska moc okazała».

Dziękujcie Panu, bo jest miłosierny 
Albo: Alleluja

Kamień odrzucony przez budujących †
stał się kamieniem węgielnym. *
Stało się to przez Pana i cudem jest w naszych oczach.
Oto dzień, który Pan uczynił, *
radujmy się nim i weselmy.

Dziękujcie Panu, bo jest miłosierny 
Albo: Alleluja

Komentarz

O dzisiejszym psalmie:

Ps 118,

Liturgiczny hymn dziękczynny

1Sławcie Pana, bo jest dobry, bo Jego łaska na wieki.

2Niech mówi dom Izraela: „Jego łaska na wieki”.

3Niech mówi dom Aarona: „Jego łaska na wieki”.

4Niech mówią czciciele Pana: „Jego łaska na wieki”.

5W ucisku wzywałem Pana, a On mnie wysłuchał i wyzwolił.

6Pan jest ze mną, więc się nie boję. Cóż może uczynić mi człowiek?

7Pan jest moim wspomożycielem, z góry spojrzę na mych nieprzyjaciół.

8Lepiej się schronić u Pana, niż ufać człowiekowi.

9Lepiej się schronić u Pana, niż ufać możnowładcom.

10Osaczyły mnie wszystkie narody, lecz w imię Pana je starłem.

11Zewsząd mnie obległy, lecz w imię Pana je starłem.

12Obległy mnie jak pszczoły, paliły jak ogień pali ciernie, lecz w imię Pana je starłem.

13Pchnięto mnie silnie, bym upadł, lecz Pan mnie podtrzymał.

14Pan jest moją mocą i chlubą, On stał się mym wybawieniem.

15Głos radości z wybawienia w namiotach sprawiedliwych: „Prawa ręka Pana moc okazała,

16prawa ręka Pana się wzniosła, prawa ręka Pana moc okazała”.

17Nie umrę, ale żył będę i opowiadał dzieła Pana.

18Ciężko mnie Pan doświadczył, ale nie wydał mnie śmierci.

19Otwórzcie mi bramy sprawiedliwości: wejdę w nie, aby sławić Pana.

20Oto brama Pana, przez nią wejdą sprawiedliwi.

21Będę Cię sławił, bo mnie wysłuchałeś i stałeś się dla mnie wybawieniem.

22Kamień, który odrzucili budujący, stał się kamieniem węgielnym.

23Pan to sprawił i jest to cudem w oczach naszych.

24Oto dzień, który Pan uczynił, radujmy się nim i weselmy!

25O Panie, wybaw! O Panie, daj pomyślność!

26Chwała temu, który przychodzi w imię Pana! Błogosławimy was z domu Pana.

27Pan jest Bogiem i nas oświeca! Zarządźcie procesję z gałązkami aż do rogów ołtarza.

28Ty jesteś moim Bogiem, będę Ci dziękował! Ty jesteś moim Bogiem, będę Cię wysławiał!

29Sławcie Pana, bo jest dobry, bo Jego łaska na wieki!

 

  1. Jest to psalm dziękczynienia śpiewany w procesji świątynnej podczas izraelskiego święta Namiotów obchodzonego na pamiątkę wędrówki Izraelitów przez pustynię. W czasie tego święta wspominano także wydarzenie poświęcenia świątyni wybudowanej przez Salomona. Przybywających na uroczystość poświęcenia pielgrzymów było tak wielu, że miasto nie było w stanie zapewnić zakwaterowania. W rezultacie niezbędne okazało się budowanie szałasów wokół Jerozolimy. Odtąd święto Namiotów/Szałasów miało przypominać obydwa te wielkie wydarzenia w dziejach Izraela.
  2. W dzisiejszej liturgii mszalnej słyszymy jedynie trzy strofy psalmu śpiewanego przez cały lud przybyły do Jerozolimy na święto Namiotów. Pierwsza z nich rozpoczyna się zachętą skierowaną do uczestników liturgii, by wysławiali miłosierdzie i dobroć Boga. Na wezwanie lewitów: Dziękujcie Panu, bo jest dobry… – wszyscy Izraelici świadomi miłosierdzia i wierności Boga odpowiadają: Jego łaska na wieki.
  3. Psalm opowiada o cudownych dziełach Boga w dziejach Izraela i być może w życiu pojedynczych ludzi. Izrael wielokrotnie był jakby przedmiotem przeznaczonym do wyrzucenia, zupełnie nieprzydatnym w zamiarach i planach wielkich władców starożytnego Egiptu, Asyrii czy Babilonii. W oczach świata był nieprzydatny, a jednak Bóg uczynił go podstawą swoich zbawczych planów. Istotnie: Kamień odrzucony… stał się kamieniem węgielnym. W Psalmie słyszymy radosny okrzyk hosanna („wybaw nas!”) przechodzącym w prośbę o wszechogarniającą pomyślność. To gorące pragnienie pielgrzymów otrzymuje zapowiedź wypełnienia w słowach kapłańskiego błogosławieństwa: Błogosławiony, który przybywa w imię Pańskie, błogosławimy wam z Pańskiego domu. Błogosławieństwo obejmuje prośbę skierowaną do Boga o światło dla wszystkich, dla sług świątyni czyli kapłanów i lewitów oraz tych, którzy pielgrzymują (Pan jest Bogiem i daje nam światło). Dostrzeżenie w swym życiu „jaśniejącego oblicza Pana” było gorącym pragnieniem każdego pobożnego Izraelity.
  4. Psalm 118 był uważany przez Żydów, a później chrześcijan, za psalm mesjański, tzn. taki, w którym mowa jest o Mesjaszu. Tak rozumieli go apostołowie, odnosząc jego słowa do Jezusa. Tak samo dzisiaj rozumie ten psalm Kościół, posługując się nim w uroczystość Zmartwychwstania Pańskiego. Pan Jezus wyraźnie odnosi go do siebie, kiedy w zakończeniu przypowieści o niegodziwych dzierżawcach mówi, że to On właśnie jest owym kamieniem odrzuconym przez przywódców Izraela, kamieniem, który stał się fundamentem duchowej budowli nowego ludu Bożego, czyli Kościoła. Psalm 118 przypomina nam, że Wielkanoc jest dniem, który Pan uczynił. Dlatego w dzień, w którym wspominamy zmartwychwstanie Jezusa, świętujemy dzień zwycięstwa Chrystusa nad grzechem, szatanem i śmiercią, wołając: Oto dzień, który Pan uczynił, radujmy się w nim i weselmy.
  5. Dzisiejszy psalm należy do grupy psalmów, która nazywa się Zbiorem Wielkiego Hallelu, który grupował psalmy śpiewane podczas Wieczerzy paschalnej i wielkich Świąt Izraela. Psalm ten wyrósł z dramatu narodowego, który obrócił się już na korzyść Izraela. Psalmista patrząc z tej perspektywy zaświadcza, że w sytuacji zagrożenia warto zaufać Panu. Nawet zwarty atak wrogów okazuje się bowiem nieskuteczny wobec tego, który walczy w imię Pana. Zwycięzcą okazuje się Bóg, a psalmista, który doświadczył Jego mocy, głosi chwałę Pana, wzbudzając powszechną radość. Dziękczynienie przechodzi w uroczystą liturgię sprawowaną w świątyni. Świat wciąż jest frontem, na którym trwa walka z wrogami sprawiedliwości, miłości i pokoju. Warto więc posłuchać przestrogi psalmisty: lepiej zaufać Panu niż środkom ludzkim. Bóg odpowie w dzień, który sam uczynił. Do Niego należy ostateczne zwycięstwo nad złem i śmiercią. Nic więc dziwnego, że psalm 118. szybko stał się radosną pieśń Paschalną Kościoła, który sławi zmartwychwstanie Chrystusa i zapowiada ostateczne pokonanie śmierci. Sam Jezus śpiewał go z uczniami na zakończenie Wieczerzy paschalnej (Mt 26,30). Do zakończenia tego psalm nawiązuje ewangeliczny opis uroczystego wjazdu do Jerozolimy (Mt 21,9). W liturgii Mszy świętej, tuż przed przeistoczeniem, wierni sławią słowami tego psalmu przychodzącego Chrystusa. Temat kamienia węgielnego, którym jest sam Jezus, pojawia się w przypowieść o przewrotnych rolnikach (Mt 21,42) oraz w przepowiadaniu Apostołów (Dz 4,11; Ef 2,20; 1 P 2,4.7). Podobnie brama Pana otwiera się w Jezusie, by dać wszystkim ludziom dostęp do życia wiecznego (J 10,7-9). Dzień, który Pan uczynił, to dominujący nad całą historią dzień Zmartwychwstania Chrystusa.

O księdze:

  1. Psałterz charakteryzuje się bogactwem gatunków literackich. Przyjmując je za kryterium podziału, można wyróżnić kilka grup utworów: 1) hymny – uroczyste pieśni pochwalne ku czci Boga (np. Ps 8; 19; 29; 100; 111; 148 – 150), które mogą wyrażać podziw nad dziełem stwórczym Boga (np. Ps 104) i nad Jego działaniem w historii (np. Ps 105). 2) lamentacje – liczne skargi i prośby o pomoc udręczonemu psalmiście, mogą być zbiorowe i indywidualne (np. Ps 3; 5; 13; 22; 44). Wśród lamentacji występują psalmy ufności (np. Ps 4; 11; 16; 62; 121), psalmy dziękczynne jednostki (np. Ps 30; 34; 92, 103) i wspólnoty (np. Ps 66; 117; 124) oraz kolekcja siedmiu psalmów pokutnych (Ps 6; 32; 38; 51; 102; 130; 143). 3) psalmy królewskie, które sławią królowanie Boga (np. Ps 47; 93 – 99), przejawiające się także w rządach dynastii Dawida (np. Ps 2; 18; 21; 45; 89; 110; 132). 4) pieśni Syjonu – modlitwy, które odgrywały szczególną rolę w liturgii świątynnej (Ps 15; 24; 46; 48; 76; 84; 87; 122; 134). Do nich należą też psalmy pielgrzymkowe (np. Ps 122; 126), sławiące świętą Jerozolimę i wyrażające radość ze spotkania z Bogiem w Jego ziemskiej świątyni. 5) pieśni liturgiczne, śpiewane podczas wieczerzy paschalnej i wielkich świąt Izraela. Szczególnie ważny jest tu zbiór hymnów: Hallelu (Ps 113 – 118) i Wielkiego Hallelu (Ps 136). Na ich prorocki charakter wskazał Chrystus, modląc się nimi w ostatnich godzinach ziemskiego życia (np. Mt 26,30). 6) psalmy dydaktyczne, które zawierają pouczenia o wartości prawa Bożego (Ps 25; 34; 111; 119), o sprawiedliwości i dobroci Boga (np. Ps 78; 145), rozważają problem odpłaty za dobre i złe uczynki (np. Ps 37; 49; 73; 112). 7) psalmy mesjańskie, które wprost wyrażają oczekiwanie na Pomazańca Pańskiego (np. Ps 2; 110). Tęsknota za Chrystusem, tj. Mesjaszem, obecna jest także w psalmach królewskich i pieśniach Syjonu. W każdym niemal psalmie można wyróżnić różne gatunki literackie, które nie pozwalają zaklasyfikować ich wyłącznie do jednej grupy.
  2. Psalmy są utworami poetyckimi. Autorzy zastosowali w nich liczne środki stylistyczne. Najbardziej charakterystycznym elementem poetyki hebrajskiej był paralelizm członów, czyli stychów wersetu. Polegał on na tym, że najczęściej daną myśl poeta zawarł w dwóch następujących po sobie stychach, które tworzyły najmniejszą jednostkę literacką utworu. Z innych środków należy wymienić rym i rytm. Niekiedy psalmiści komponowali swoje dzieła w formie akrostychów, czyli utworów alfabetycznych (Ps 25; 34; 37; 111; 112; 119; 145). Wersety czy strofy psalmu rozpoczynały się wtedy od kolejnych liter alfabetu hebrajskiego.
  3. Pomimo tak wielkiej różnorodności, będącej wyrazem rozwoju duchowego Izraela, „Psałterz” stanowi jedną zwartą księgę. Myśl przewodnia całego zbioru została zawarta we wprowadzeniu (Ps 1 – 2). Człowiek ma do wyboru dwie drogi życiowe: drogę posłuszeństwa Bożemu Prawu, która prowadzi do szczęścia, oraz drogę buntu, wiodącą do zagłady. Cała historia świata jest wypadkową tego podstawowego wyboru. Psalmista często posługuje się pojęciem „bezbożny” (Ps 1,3-4), które może oznaczać wrogie narody albo człowieka, który sprowadza sprawiedliwych z właściwej drogi. Może nim być nawet nieprzyjaciel wewnętrzny – zło ukryte w sercu ludzkim. Obrazy wojenne, tak często pojawiające się w psalmach, można więc tłumaczyć jako ilustracje walki duchowej.
  4. Łatwo dostrzec w psalmach rozwój idei szczęścia. Z początku pojmuje się je materialnie jako spokojne życie, posiadanie ziemi, bogactwo, rodzinę, która zapewnia przyszłość. Stopniowo jednak człowiek odkrywa, że prawdziwe szczęście kryje się głębiej. Wypełnianie Prawa prowadzi go do odkrycia wartości nieprzemijalnych. Pociąga to za sobą przemianę relacji z bliźnimi. Pragnienie zemsty na wrogach ustępuje miejsca oczekiwaniu na ich nawrócenie. Podobnie ewoluuje rozumienie nagrody za sprawiedliwe życie i kary za popełnione zło. Początkowo psalmista, który widzi ziemskie powodzenie grzeszników, głośno krzyczy o swej niewinności i domaga się za nią odpłaty. Z czasem jednak uświadamia sobie własną grzeszność i przynależność do grzesznego ludu i pozostawia Bogu wymierzenie wszystkim sprawiedliwości.
  5. Grecki przekład Biblii, „Septuaginta” (LXX), powstały w egipskiej Aleksandrii już w II w. przed Chr., pogłębia historyczną lekturę „Psałterza”, interpretując go jako proroctwo. W ślad za tą żydowską tradycją, Kościół dostrzega w psalmach zapowiedź tajemnicy Chrystusa i doskonałej wspólnoty czasów ostatecznych. Stąd nasza lektura odwołuje się nie tylko do sensu wyrazowego (dosłownego, historycznego) psalmów, ale szuka także wypełnienia ich treści w Chrystusie i w Kościele.

2.czytanie (1 P 1, 3-9)

Radość płynąca z wiary

Czytanie z Pierwszego Listu Świętego Piotra Apostoła

Niech będzie błogosławiony Bóg i Ojciec Pana naszego, Jezusa Chrystusa. On w swoim wielkim miłosierdziu przez powstanie z martwych Jezusa Chrystusa na nowo zrodził nas do żywej nadziei: do dziedzictwa niezniszczalnego i niepokalanego, i niewiędnącego, które jest zachowane dla was w niebie. Wy bowiem jesteście przez wiarę strzeżeni mocą Bożą dla zbawienia, gotowego objawić się w czasie ostatecznym.

Dlatego radujcie się, choć teraz musicie doznać trochę smutku z powodu różnorodnych doświadczeń. Przez to wartość waszej wiary okaże się o wiele cenniejsza od niezniszczalnego złota, które przecież próbuje się w ogniu, na sławę, chwałę i cześć przy objawieniu Jezusa Chrystusa. Wy, choć nie widzieliście, miłujecie Go; wy w Niego teraz, choć nie widzicie, przecież wierzycie, a ucieszycie się radością niewymowną i pełną chwały wtedy, gdy osiągniecie cel waszej wiary – zbawienie dusz.

Komentarz

O księdze:

  1. Pierwszy List świętego Piotra powstał w środowisku chrześcijan mieszkających w Rzymie. Jego autorem jest prawdopodobnie Sylwan, sekretarz Piotra, który powołuje się na autorytet apostolski Piotra sięgający już wtedy daleko poza stolicę Imperium rzymskiego. W liście tym zawarte jest streszczenie nauczania pierwszego spośród Apostołów. Adresatami pisma są chrześcijanie rozproszeni we wszystkich prowincjach Azji Mniejszej (1 P, 1,1).
  2. List zawiera słowa zachęty dla chrześcijan, którzy z powodu wyznawanej wiary i obyczajów spotkali się z brakiem akceptacji ze strony pogan, co wywołało w nich poczucie wyobcowania. Zadaniem autora listu wierni, którzy musieli znosić zniewagi ze stroną wrogo nastawionego otoczenia, powinni pokornie znosić tę trudną sytuację, nie szukając odwetu czy zemsty. Wzorem dla nich ma być Chrystus, który cierpliwie znosił wszystkie zniewagi podczas swojej Męki. Za doznane cierpienia został nagrodzony przez Boga chwałą Zmartwychwstania. W ten sposób stał się dla chrześcijan znakiem nadziei, że również i oni otrzymają od Boga nagrodę i zostaną wywyższeni.
  3. Podobnie jak Jezus został odrzucony przez ludzi, tak i chrześcijanie zostali wypchnięci na marginesie społeczności zdominowanej przez pogan. Aby ich pocieszyć i umocnić, autor listu przypominam in fakt, że zostali wybrani przez Boga. Odnosi do nich tytuły, które w czasach Starego Testamentu opisywały szczególne uprzywilejowanie Izraela: lud wybrany, królewskie kapłaństwo, lud święty. Świadomość Bożego wybrania i obietnicy zbawienia powinna w determinujący sposób rzutować na sposób przeżywania codziennych trudności.

O czytaniu:

  1. Nauka o nowym narodzeniu ma na celu przekonać, że chrześcijanie powinni zupełnie zmienić swoje życie. Chrześcijański sposób postępowania powinien się zdecydowanie i całkowicie odróżniać od życia tych, którzy chrześcijanami nie są. Stąd właśnie mowa o nowym narodzeniu, a więc początku nowego życia. Przyjęcie wiary chrześcijańskiej powinno stanowić życiowy przełom podobny do nowego narodzenia. Chodzi jednak nie tyle o przełom, którego dokonuje człowiek własnymi siłami, lecz przede wszystkim o dar otrzymany od Boga. Dając nam łaskę nowego życia, staje się On rzeczywiście naszym Ojcem. Mówienie o nowym narodzeniu ma na celu konkretyzację Bożego ojcostwa w stosunku do ludzi. W stosunku do ludzi Bóg jest nie kimś podobnym do ojca; nie chodzi także o grzecznościowe nazwanie go naszym ojcem. Ojcostwo to ma bardzo konkretną podstawę w darze nowego życia, co oznacza porzucenie dawnego grzesznego stylu postępowania. Autor mówi o nowym narodzeniu zwracając się do dorosłych, którzy decydując się na przyjęcie ewangelii radykalnie powinni się zmienić. Najpierw zacząć myśleć według Ewangelii (Słowa Bożego), a jednocześnie postępować według ukazanego przez Chrystusa wzorca. Źródłem nowego życia jest Zmartwychwstanie Chrystusa. Sakrament chrztu upodabnia nas do Chrystusa i daje nam prawo nazywania Boga naszym Ojcem. Jako dzieci Boga jesteśmy dziedzicami nieba, możemy więc liczyć na osiągnięcie zbawienia, które jest celem chrześcijańskiego życia. Osiąga się je przez wiarę, która dojrzewa w ogniu prześladowań. To ważny aspekt cierpienia, którego nie można pojmować jedynie jako kary za grzechy. Autor wyraźnie zaleca radość ze znanych cierpień (Rz 5,3; Kol 1,24). Dla chrześcijanina jest ono bowiem okazją do dawania świadectwa o Jezusie (Łk 21,12; Dz 5,41) i o przewyższającej wszystko wartości przyszłego życia (Mt 5,11n). Cierpiący chrześcijanin jednoczy się ze swoim Panem i upodabnia się do Niego (Rz 8,17;Ga 2,19n), a za wierność zostaje nagrodzony chwalą (Mt 10,22; Rz 8,18; 2 Kor 4,17). Przywilejem chrześcijanina jest słuchanie Ewangelii o zbawieniu.
  2. Dzisiejszy fragment stanowi też najmocniejszą w Nowym Testamencie wyartykułowaną zachętę do radości chrześcijańskiej. Radość ta jest charakterystyczną i bardzo ważną cechą chrześcijanina. Nawet wtedy, gdy okoliczności zewnętrzne wcale nie sprzyjają. Prawdziwym jej źródłem jest bowiem głęboka wiara i nadzieja na utrzymanie Bożej nagrody, która jest zagwarantowana, nawet bardzo konkretnie zapoczątkowana w życiu chrześcijańskim przez Zmartwychwstanie Jezusa. Taka radość jest skutecznym środkiem na przezwyciężenie smutku wynikającego z doświadczeń przykrości dnia codziennego, zwłaszcza tych, które mogą być następstwem postawy autentycznie chrześcijańskiej i moralności, która się z nią wiąże.

 

 

Ewangelia (J 20, 19-31)

Błogosławieni, którzy nie widzieli, a uwierzyli

Słowa Ewangelii według Świętego Jana

Wieczorem w dniu zmartwychwstania, tam gdzie przebywali uczniowie, choć drzwi były zamknięte z obawy przed Żydami, przyszedł Jezus, stanął pośrodku i rzekł do nich: «Pokój wam!» A to powiedziawszy, pokazał im ręce i bok. Uradowali się zatem uczniowie, ujrzawszy Pana.

A Jezus znowu rzekł do nich: «Pokój wam! Jak Ojciec Mnie posłał, tak i Ja was posyłam». Po tych słowach tchnął na nich i powiedział im: «Weźmijcie Ducha Świętego! Którym odpuścicie grzechy, są im odpuszczone, a którym zatrzymacie, są im zatrzymane».

Ale Tomasz, jeden z Dwunastu, zwany Didymos, nie był razem z nimi, kiedy przyszedł Jezus. Inni więc uczniowie mówili do niego: «Widzieliśmy Pana!»

Ale on rzekł do nich: «Jeżeli na rękach Jego nie zobaczę śladu gwoździ i nie włożę palca mego w miejsce gwoździ, i ręki mojej nie włożę w bok Jego, nie uwierzę».

A po ośmiu dniach, kiedy uczniowie Jego byli znowu wewnątrz domu i Tomasz z nimi, Jezus przyszedł, choć drzwi były zamknięte, stanął pośrodku i rzekł: «Pokój wam!» Następnie rzekł do Tomasza: «Podnieś tutaj swój palec i zobacz moje ręce. Podnieś rękę i włóż w mój bok, i nie bądź niedowiarkiem, lecz wierzącym».

Tomasz w odpowiedzi rzekł do Niego: «Pan mój i Bóg mój!»

Powiedział mu Jezus: «Uwierzyłeś dlatego, że Mnie ujrzałeś? Błogosławieni, którzy nie widzieli, a uwierzyli».

I wiele innych znaków, których nie zapisano w tej księdze, uczynił Jezus wobec uczniów. Te zaś zapisano, abyście wierzyli, że Jezus jest Mesjaszem, Synem Bożym, i abyście wierząc, mieli życie w imię Jego.

Komentarz

O czytaniu:

  1. Jezus powierza uczniom pełnię władzy przebaczania. Ta władza została dana uczniom, każdemu uczniowi, nie tylko niektórym w szczególności. Dlatego Paweł pojmuje swoje apostolstwo jako „posługę jednania” (2 Kor 5,18-21). Przebaczenie, otrzymane i udzielone (Mt 18,21-35), tworzy nowy świat, wspólnotę braterską, która żyje w pokoju i radości Jezusa. Kto przebacza, staje się synem, równym Ojcu. Ten, komu przebaczono, jeśli przyjmuje przebaczenie, sam z kolei staje się synem zdolnym przebaczać oraz mówić w Duchu i prawdzie Ojcze nasz” (Mt 6,14n). Miłość i przebaczenie Ojca otrzymuje się zawsze za pośrednictwem Syna i tego, który uznaje się za Jego brata.
  2. Chrześcijaństwo nie jest religią prawa; jest radosną nowinę o przebaczaniu przez Ojca i wolności Jego dzieci. Paweł stwierdza: „albowiem w Chrystusie Bóg jednał ze sobą świat, nie poczytując ludziom ich grzechów, nam zaś przekazując słowo jednania” (2 Kor 5,19). Dlatego do wszystkich kieruje apel: „pojednajcie się z Bogiem (2 Kor 5,20b) oraz „oto teraz czas upragniony, oto teraz czas zbawienia” (2 Kor 6,2).
  3. Tekst dzisiejszy mówi o przebaczeniu bez wskazań, jak się ono dokonuje. Mogą być różne sposoby jego celebracji: chrzest, sakrament pojednania, przebaczenie braterskie. Jak chleb codzienny potrzebny jest ludziom do życia, tak przebaczenie ma być dawane i otrzymane nie siedem razy na dzień (Łk17,4), ale 77 razy (Mt 18,22).
  4. W czwartej Ewangelii można zauważyć różne podejścia Jezusa do grzeszników, gdyż On wszystkich kocha i chce ich wyzwolić. Do paralityka mówi: Oto wyzdrowiałeś. Nie grzesz już więcej, aby ci się coś gorszego nie przydarzyło” (J 5,14). Kondycja paralityka jest powiązana z grzechem (J 5,6n). Tylko ten, kto słucha słowa Syna ma życie wieczne i nie idzie na sąd, ale ze śmierci przyszedł już do życia” (J 5,24). Inaczej sprawa wygląda w wypadku ślepego od urodzenia, którego kondycja nie ma związku z grzechem. Jezus objawia mu się, otwierając jego oczy przez nałożenie na nie błota (J 9,1n). Faryzeuszom, którzy nie uznawali swojej ślepoty, Jezus oznajmia, że grzech ich trwa (J 9,41), gdyż nie pojmują daru światła.
  5. Postawa Tomasza w dzisiejszej Ewangelii jest jednoznaczna. Kiedy uczniowie mówią mu: „widzieliśmy Pana”, kategorycznie odrzuca ich świadectwo. Wymaga on dotykalnego dowodu, który może osobiście zweryfikować; chce doświadczać, widzieć, dotykać Jezusa w Jego rzeczywistości fizycznej. W przeciwnym wypadku nie uwierzy. Stawia warunki wiary; dyktuje wspólnocie drogę, którą ma iść wiara paschalna. Wiara paschalne musi mieć ścisły związek ze śmiercią krzyżową Jezusa. Ale osobiste spotkanie z Chrystusem Zmartwychwstałym przemienia Tomasza tak, iż dotykanie ran Jezusowych nie jest już potrzebne. Wymówka Jezusa skierowana do Tomasza, że chce się oprzeć tylko na sobie i swoich zmysłach, nie oznacza krytyki znaków i potrzeby ukazywania się Zmartwychwstałego, aby uwierzyć, lecz stanowią odniesienie wiary do świadectwa uczniów. Wiara paschalną ma charakter wspólnotowy i apostolski. Opiera się równocześnie na doświadczeniu i na Piśmie. Pismo łączy doświadczenie z planem Bożym i je wyjaśnia, a świadectwo osób, „którzy widzieli Pana” łączy wiarę ze Słowem Wcielonym.

O księdze:

  1. Kościelna tradycja, sięgająca końca II w. (św. Ireneusz z Lyonu, św. Klemens Aleksandryjski, Kanon Muratoriego), stwierdza, że autorem czwartej Ewangelii jest św. Jan Apostoł. Przyjmuje się, że powstała ona około 90 r.
  2. Ewangelia według św. Jana jest relacją o Jezusie Chrystusie, napisaną z wielkim talentem literackim i teologiczną głębią. Znacznie odbiega ona od Ewangelii synoptycznych napisanych przez Mateusza, Marka i Łukasza. Ma inny styl, ponieważ posługuje się często wypowiedziami dialogowymi, rozbudowanymi opowiadaniami, ironią i nieporozumieniem. Nadaje to Ewangelii specyficzny rytm, wolniejszy niż w posługujących się krótkimi opowiadaniami Ewangeliach synoptycznych. Brak natomiast w niej przypowieści, formy bardzo charakterystycznej dla trzech poprzednich Ewangelii.
  3. Można jednak wskazać w czwartej Ewangelii na punkty zbieżne z opowieściami innych ewangelistów. Wszyscy czterej ewangeliści piszą o świadectwie Jana Chrzciciela (J 1,26; por. Mt 3,11; Mk 1,7-8; Łk 3,16); chrzcie Jezusa (J 1,29-34; por. Mt 3,13-17; Mk 1,9-11; Łk 3,21n); oczyszczeniu świątyni (J 2,14-22; por. Mt 21,12n; Mk 11,15-17; Łk 19,45n); rozmnożeniu chlebów (J 6,1-15, por. Mt 14,13-21; Mk 6,34-44; Łk 9,12-17); wjeździe do Jerozolimy (J 12,12-19; por. Mt 21,1-10.14-16; Mk 11,1-11; Łk 19,29-44). Wiele wspólnych elementów występuje w opowieści o Męce i Zmartwychwstaniu Jezusa.
  4. Ewangelia dzieli się na dwie zasadnicze części: 1) opowiadanie o objawieniu się Jezusa Żydom poprzez znaki (J 1,19 – 12,50); 2) nauczanie skierowane do uczniów (J 13,1 – 20,31). Księgę rozpoczyna prolog (J 1,1-18), a rozdz. 21 jest dodanym do opowiadania epilogiem. Pierwsza część dzieli się na dwa etapy. Najpierw Jezus często zmienia miejsce pobytu (Galilea – Jerozolima). Etap ten kończy się mową o chlebie życia i opisem następujących po niej wydarzeń (J 1,19 – 7,9). Czas Jezusa jeszcze się nie wypełnił, dlatego Jego objawienie nie budzi sprzeciwów. Drugi etap pierwszej części (J 7,10 – 12,50) rozgrywa się w Jerozolimie i jej najbliższych okolicach (Betania). Naznaczony jest zaostrzającym się konfliktem między Jezusem a przywódcami religijnymi z Jerozolimy. Część ta dzieli się na czas nauczania (J 7,10 – 10,42) oraz bezpośredniego przygotowania do dramatycznych wydarzeń ostatniej Paschy Jezusa w Jerozolimie (J 11,1 – 12,50). Pierwsza część Ewangelii relacjonuje wydarzenia rozgrywające się w ciągu ponad dwóch lat, co można wywnioskować z aluzji do święta Paschy (J 2,13). Druga część Ewangelii (J 13,1 – 20,31) jest relacją obejmującą bardzo krótki okres: od dnia, w którym Jezus spożył Ostatnią Wieczerzę z uczniami, do dnia po szabacie, gdy Jezus Zmartwychwstał. Wydarzenia podczas Ostatniej Wieczerzy (J 13,1 – 14,31) oraz obszerna mowa Jezusa (J 15,1 – 17,26) poprzedzają opis Męki (J 18,1 – 19,42) i Zmartwychwstania Jezusa (J 20,1-31).
  5. Czwarta Ewangelia jest skupiona na problemie, który miał zasadnicze znaczenie w misji Jezusa: Bóg z miłości do świata dokonuje zbawienia, którego Syn Boży – Słowo Boga jest jednocześnie głosicielem i wykonawcą (J 3,16). Przedwieczne Słowo Boże w Jezusie objawiło się światu. Wielu ludzi uwierzyło w Bóstwo Jezusa i przyjęło Jego posłannictwo, ale częściej spotykał się On z niezrozumieniem, a nawet z wrogością. Jezus w Ewangelii według św. Jana jest przede wszystkim ukazany jako Syn Boży (J 20,31). Godność Jezusa już na początku Jego publicznej działalności została rozpoznana przez Jana Chrzciciela (J 1,34) i Natanaela (J 1,49). Sam Jezus użył tego określenia wobec siebie dopiero pod koniec swojego posługiwania wśród ludzi (J 10,36). Ogłoszenie wprost tej prawdy stało się powodem skazania i śmierci Jezusa (J 19,7). Śmierć na krzyżu stała się jednocześnie Jego wywyższeniem (J 3,14; 8,12; 12,32.34). Jezus przyniósł ludziom wierzącym w Niego (J 3,15.36; 6,40) i w Tego, który Go posłał (J 5,24), nadzieję życia wiecznego. Woda (J 4,14) i pokarm (J 6,27), pochodzące od Jezusa, dają życie wieczne, ale źródłem życia jest On sam (J 11,25). Jezus jest także światłem (J 8,12; 12,46), które sprawia, że rozpraszają się ciemności zła i grzechu.