Poniedziałek, 19 września 2022 r.

Poniedziałek, 19 września 2022 r.

1.czytanie (Prz 3, 27-35)

Pouczenia o życiu społecznym

Czytanie z Księgi Przysłów

Nie odmawiaj dobra uprawnionemu, gdy masz możliwość działania. Nie mów bliźniemu: «Idź i wróć, dam jutro», gdy możesz dać zaraz.

Nie spiskuj przeciw bliźniemu, jeśli mieszka obok ciebie beztrosko. Nie sprzeczaj się z nikim niesłusznie, jeśli ci zła nie wyrządził. Nie zazdrość gwałtownikowi, nie skłaniaj się ku jego drogom.

Bo Pan się brzydzi przewrotnym, a z wiernymi obcuje przyjaźnie. Przekleństwo Pana na domu bezbożnych, On błogosławi mieszkanie prawych. On się naśmiewa z szyderców, a pokornym udziela swej łaski. Mądrzy dostąpią chwały, udziałem głupich jest hańba.

Komentarz

O Księdze:

1. Tytuł Przysłowia Salomona, syna Dawida, króla izraelskiego, umieszczony na początku Księgi Przysłów, wskazuje jej konkretnego autora i rodzaj literacki. Choć nie można wykluczyć prawdziwości tego sformułowania (tym bardziej że tekst 1 Krl 5,12 informuje o trzech tysiącach przysłów wypowiedzianych przez tego wybitnego króla), to jednak zróżnicowane słownictwo, styl i tematyka, a także wielość gatunków literackich, świadczą o raczej długim procesie powstawania Księgi Przysłów, dokonującym się w bliżej nieznanych ośrodkach mądrościowych. Na jej ostateczny kształt złożyły się tradycje związane z mądrością zarówno Izraela, jak i krajów ościennych. Proces redakcji zakończył się po powrocie z wygnania babilońskiego (V‑IV w. przed Chr.), w okresie upowszechnionego kształcenia mądrościowego.
2. Księga Przysłów stanowi zbiór różnorodnych tekstów. Zawiera między innymi zbiór nauk szkolnych i utworów mądrościowych w formie pouczeń, przestróg, zachęt itp. Podkreślają one znaczenie mądrości w życiu człowieka, opisują program formacji mądrościowej, zwracają uwagę na związek mądrości z pobożnością i z postępowaniem człowieka (Prz 1,7 – 9,18). Są w tych zbiorach dwie mowy uosobionej Mądrości Bożej (Prz 1,20-33; 8,1-36). Możemy jednakże w Księdze Przysłów także obszerny zbiór przysłów Salomona (Prz 10,1 – 22,16), zawierający 375 krótkich, przeważnie dwuczłonowych utworów, zwanych przysłowiami. Każde z nich składa się z dwóch zdań, dotyczących najrozmaitszych przejawów ziemskiej rzeczywistości, w której żyje człowiek. Dostarczana przez przysłowia wiedza jest sprawdzona i pewna, ponieważ pochodzi z wnikliwej obserwacji świata i człowieka. Zwięzłość sformułowań ułatwia ich zapamiętanie i stosowanie w życiu. Nauki te dotyczą przede wszystkim karności oraz ogólnej wiedzy o życiu. Choć niektóre z nich przywodzą na myśl bardzo podobne utwory egipskie i mezopotamskie (Nauki Ptah-Hotepa – ok. 2500 r. przed Chr., Pouczenia Ankszeszonki – ok. 200 r. przed Chr., Pouczenia Amenemope – ok. 1200 r. przed Chr.), to jednak zachowują swą oryginalność, gdyż są przepojone duchem religii monoteistycznej i mają na uwadze życie ludzi normowane prawem jedynego Boga. W Księdze są także nauki mędrców (Prz 24,23-34), ograniczające się zaledwie do kilku napomnień dotyczących różnych przejawów ówczesnego życia społecznego.
3. Odnajdziemy w Księdze poemat o mądrości (Prz 31,10-31), sławiący mądrość jako idealną towarzyszkę życia, na wzór najlepszej żony, matki i gospodyni.
4. Wskazania zawarte w Księdze Przysłów uczą przede wszystkim tego, jak zbudować życie, które będzie się podobać Bogu. Powinno ono opierać się na postępowaniu zgodnym z mądrością i dalekim od nieroztropności, sprowadzającej się do niemoralnego życia i braku wierności Bożym przykazaniom. Mądrość natomiast, utożsamiana w niektórych tekstach z samym Bogiem, prowadzi do życia uczciwego, sprawiedliwego, pracowitego, a zwłaszcza bogobojnego.
5. Księga Przysłów nie jest tylko zbiorem starożytnych aforyzmów, ale może przyczynić się także do duchowego rozwoju ludzi wszystkich czasów. Zbawcze znaczenie mądrości Bożej przekazanej w tej księdze zostało potwierdzone przez natchnione Duchem pisma Nowego Testamentu (Mt 25,1-13; 1Kor 1,24; 2Kor 2,1-26).

O czytaniu:

Prz 3,

Korzyści z życia według mądrości

¹Synu mój, nie zapominaj o moim pouczeniu, miej zawsze w pamięci moje przykazania.

²Jeśli będziesz im posłuszny,

będziesz żył długo i spokojnie.

³Nie pozwól, byś zagubił miłość i wierność,

zawieś je sobie na szyi,

zapisz na tablicy swego serca.

⁴Wtedy znajdziesz życzliwość i uznanie

w oczach Boga i ludzi.

⁵Zaufaj Panu całym sercem,

a nie polegaj na swej umiejętności.

⁶W całym twoim postępowaniu staraj się Go rozpoznać,

a On wyrówna twoje ścieżki.

⁷Nie bądź taki mądry we własnych oczach,

trwaj w bojaźni Pana i wystrzegaj się zła.

⁸To da moc twemu ciału

i twardość twoim kościom.

⁹Uczcij Pana swoim majątkiem

i pierwocinami ze wszystkich twych plonów.

¹⁰Wtedy twe spichlerze będą napełnione

i twoje tłocznie będą ociekać moszczem.

¹¹Nie gardź, mój synu, karceniem Pana

i nie zniechęcaj się Jego upomnieniem,

¹²bo kogo Pan kocha, tego karci,

jak ojciec syna, którego darzy życzliwością.

¹³Szczęśliwy człowiek, który znalazł mądrość,

i osiągnął roztropność!

¹⁴Bo lepiej ją zdobyć niż pozyskać srebro,

jej wartość przewyższa złoto.

¹⁵Jest cenniejsza od rubinów

i żaden z twych klejnotów jej nie dorówna.

¹⁶W prawej ręce trzyma długie życie,

w lewej bogactwo i sławę.

¹⁷Jej drogi to rozkosz,

wszystkie jej ścieżki zapewniają pokój.

¹⁸Ona jest drzewem życia dla tych, którzy ją osiągnęli,

szczęśliwy ten, kto przylgnął do niej!

¹⁹Pan w swej mądrości utwierdził ziemię,

w swej roztropności umocnił niebiosa.

²⁰Dzięki Jego wiedzy wytrysnęła woda spod ziemi,

a obłoki spuściły rosę.

²¹Synu mój, nie trać tych pouczeń sprzed oczu,

zawsze staraj się być rozważny i przezorny,

²²a staną się one życiem twej duszy

i ozdobą twojej szyi.

²³Wtedy będziesz szedł pewnie swoją drogą,

nie potknie się twoja noga.

²⁴Kiedy się położysz, nic cię nie zatrwoży,

zaśniesz, a sen sprawi ci przyjemność.

²⁵Nie musisz się lękać nagłej trwogi

ani burzy, która uderzy w bezbożnych,

²⁶bo Pan ciebie wesprze,

On twoją nogę uchroni przed sidłem.

Zbiór napomnień i przysłów

²⁷Nie odmawiaj proszącemu cię o wyświadczenie mu dobra,

jeśli tylko możesz mu pomóc.

²⁸Nie mów do bliźniego: „Odejdź! Przyjdź później,

dam ci jutro!” – gdy możesz to spełnić od razu.

²⁹Nie knuj zła przeciw bliźniemu,

gdy spokojnie mieszka obok ciebie.

³⁰Nie spieraj się z żadnym człowiekiem bez powodu,

gdy nie wyrządził ci krzywdy.

³¹Nie zazdrość człowiekowi czyniącemu gwałt

i nie bierz z niego przykładu,

³²bo wiarołomny wzbudza odrazę w Panu,

który darzy przyjaźnią tylko ludzi prawych.

³³W domu bezbożnego mieszka przekleństwo Pana,

który błogosławi tylko domy sprawiedliwych.

³⁴On szydzi z szyderców,

łaskawością darzy tylko pokornych.

³⁵Mędrcy osiągną sławę,

głupcy pogrążą się w hańbie.

 

6. Korzyści z życia według mądrości – (Prz 3, 1-26). Na wstępie swojej księgi autor biblijny ukazuje rolę mądrości w życiu człowieka oraz konieczność przyjęcia nauki tu zapisanej. Po wstępnym wezwaniu do przyjęcia udzielanych nauk zostaje ukazana więź z Panem, o jaką należy zadbać (Prz 3, 1-26). Piękny jest obraz cnót jako naszyjnika lub napisu, który powinno się umieścić na tablicy serca, aby nigdy nie zostały zapomniane (zauważamy tutaj analogię do Pwt 6,6-9:, gdzie coś takiego zaleca się w stosunku do Bożych przykazań: ⁶Niech słowa, które ci dziś przekazuję, trwają w twoim sercu. ⁷Wpoisz je swoim dzieciom i będziesz o nich mówił, przebywając w domu, idąc drogą, kładąc się spać i wstając ze snu. ⁸Przywiąż je sobie do ręki jako znak i umieść pomiędzy oczami. ⁹Wypisz je na odrzwiach domu i na twoich bramach.). Wiara, posłuszeństwo, ufność, szacunek, cześć to postawy, jakie należy zachować wobec Boga. Jeśli człowiek wybierze tę drogę, otrzyma Boże błogosławieństwo, które — jak głosi tzw. nauka o retrybucji¹ (przypomnijmy sobie Hioba i jego przyjaciół) — oznacza zamożność i dobrobyt. Zapewni też ono pełne szczęście (werset 13), ponieważ mądrość przewyższa wszelki skarb i jest pokojem oraz „drzewem życia”, które symbolizuje tu raczej pełnię ziemskiej egzystencji niż nieśmiertelność. W jednej i kompletnej wizji łączą się tutaj sprawy materialne i duchowe.

¹ Retrybucja – sprawiedliwa odpłata za przestępstwo. Retrybucja określa konsekwencje grożące za popełnienie czynu zabronionego przez prawo. U podstaw tej zasady stoi pogląd, że sprawca, który naruszył normę powinien zostać sprawiedliwie ukarany.

7. Zbiór napomnień i przysłów – Prz 3, 27-35. W dalszym ciągu śledzimy ojcowską lekcję na temat wyboru mądrości jako życiowego przewodnika. Gwarantuje ona bezpieczeństwo i spokojny byt. Ukazane tu obrazy przedstawiają konkretne sytuacje, w których ten spokój się urzeczywistnia: na codziennej drodze, podczas przyjemnego snu, w unikaniu nagłych zagrożeń. W tym miejscu uwaga mędrca przenosi się na relacje z bliźnim (wersety 27-35). Poruszane są różne i bardzo praktyczne tematy, takie jak hojność w udzielaniu pożyczek, walka z niegodziwością, zazdrością i kłótniami, pewność Bożej zapłaty, którą jest błogosławieństwo dla sprawiedliwych i przekleństwo dla występnych. Powraca — w tym i w innych miejscach — tradycyjna teza o odpłacie. Pojmuje się ją na sposób Bożej interwencji, która osądza historię i przywraca w niej prawidłowy porządek, wy-nagradzając dobro i karząc zło już na tym świecie.

 

 

Psalm (Ps 15 (14), 1b-2. 3 i 4b. 4c-5 (R.: por. 1b))

Prawy zamieszka w domu Twoim, Panie

Kto będzie przebywał w Twym przybytku, Panie, *
kto zamieszka na Twej górze świętej?
Ten, kto postępuje nienagannie, działa sprawiedliwie *
i mówi prawdę w swym sercu.

Prawy zamieszka w domu Twoim, Panie

Kto swym językiem oszczerstw nie głosi, *
kto nie czyni bliźniemu nic złego
i nie ubliża swoim sąsiadom, *
ale szanuje tego, który oddaje cześć Bogu.

Prawy zamieszka w domu Twoim, Panie

Kto dotrzyma przysięgi niekorzystnej dla siebie, *
kto nie daje swych pieniędzy na lichwę
i nie da się przekupić przeciw niewinnemu. *
Kto tak postępuje, nigdy się nie zachwieje.

Prawy zamieszka w domu Twoim, Panie

Komentarz

O księdze:

1. Psałterz charakteryzuje się bogactwem gatunków literackich. Przyjmując je za kryterium podziału, można wyróżnić kilka grup utworów: 1) hymny – uroczyste pieśni pochwalne ku czci Boga (np. Ps 8; 19; 29; 100; 111; 148 – 150), które mogą wyrażać podziw nad dziełem stwórczym Boga (np. Ps 104) i nad Jego działaniem w historii (np. Ps 105). 2) lamentacje – liczne skargi i prośby o pomoc udręczonemu psalmiście, mogą być zbiorowe i indywidualne (np. Ps 3; 5; 13; 22; 44). Wśród lamentacji występują psalmy ufności (np. Ps 4; 11; 16; 62; 121), psalmy dziękczynne jednostki (np. Ps 30; 34; 92, 103) i wspólnoty (np. Ps 66; 117; 124) oraz kolekcja siedmiu psalmów pokutnych (Ps 6; 32; 38; 51; 102; 130; 143). 3) psalmy królewskie, które sławią królowanie Boga (np. Ps 47; 93 – 99), przejawiające się także w rządach dynastii Dawida (np. Ps 2; 18; 21; 45; 89; 110; 132). 4) pieśni Syjonu – modlitwy, które odgrywały szczególną rolę w liturgii świątynnej (Ps 15; 24; 46; 48; 76; 84; 87; 122; 134). Do nich należą też psalmy pielgrzymkowe (np. Ps 122; 126), sławiące świętą Jerozolimę i wyrażające radość ze spotkania z Bogiem w Jego ziemskiej świątyni. 5) pieśni liturgiczne, śpiewane podczas wieczerzy paschalnej i wielkich świąt Izraela. Szczególnie ważny jest tu zbiór hymnów: Hallelu (Ps 113 – 118) i Wielkiego Hallelu (Ps 136). Na ich prorocki charakter wskazał Chrystus, modląc się nimi w ostatnich godzinach ziemskiego życia (np. Mt 26,30). 6) psalmy dydaktyczne, które zawierają pouczenia o wartości prawa Bożego (Ps 25; 34; 111; 119), o sprawiedliwości i dobroci Boga (np. Ps 78; 145), rozważają problem odpłaty za dobre i złe uczynki (np. Ps 37; 49; 73; 112). 7) psalmy mesjańskie, które wprost wyrażają oczekiwanie na Pomazańca Pańskiego (np. Ps 2; 110). Tęsknota za Chrystusem, tj. Mesjaszem, obecna jest także w psalmach królewskich i pieśniach Syjonu. W każdym niemal psalmie można wyróżnić różne gatunki literackie, które nie pozwalają zaklasyfikować ich wyłącznie do jednej grupy.
2. Psalmy są utworami poetyckimi. Autorzy zastosowali w nich liczne środki stylistyczne. Najbardziej charakterystycznym elementem poetyki hebrajskiej był paralelizm członów, czyli stychów wersetu. Polegał on na tym, że najczęściej daną myśl poeta zawarł w dwóch następujących po sobie stychach, które tworzyły najmniejszą jednostkę literacką utworu. Z innych środków należy wymienić rym i rytm. Niekiedy psalmiści komponowali swoje dzieła w formie akrostychów, czyli utworów alfabetycznych (Ps 25; 34; 37; 111; 112; 119; 145). Wersety czy strofy psalmu rozpoczynały się wtedy od kolejnych liter alfabetu hebrajskiego.
3. Pomimo tak wielkiej różnorodności, będącej wyrazem rozwoju duchowego Izraela, „Psałterz” stanowi jedną zwartą księgę. Myśl przewodnia całego zbioru została zawarta we wprowadzeniu (Ps 1 – 2). Człowiek ma do wyboru dwie drogi życiowe: drogę posłuszeństwa Bożemu Prawu, która prowadzi do szczęścia, oraz drogę buntu, wiodącą do zagłady. Cała historia świata jest wypadkową tego podstawowego wyboru. Psalmista często posługuje się pojęciem „bezbożny” (Ps 1,3-4), które może oznaczać wrogie narody albo człowieka, który sprowadza sprawiedliwych z właściwej drogi. Może nim być nawet nieprzyjaciel wewnętrzny – zło ukryte w sercu ludzkim. Obrazy wojenne, tak często pojawiające się w psalmach, można więc tłumaczyć jako ilustracje walki duchowej.
4. Łatwo dostrzec w psalmach rozwój idei szczęścia. Z początku pojmuje się je materialnie jako spokojne życie, posiadanie ziemi, bogactwo, rodzinę, która zapewnia przyszłość. Stopniowo jednak człowiek odkrywa, że prawdziwe szczęście kryje się głębiej. Wypełnianie Prawa prowadzi go do odkrycia wartości nieprzemijalnych. Pociąga to za sobą przemianę relacji z bliźnimi. Pragnienie zemsty na wrogach ustępuje miejsca oczekiwaniu na ich nawrócenie. Podobnie ewoluuje rozumienie nagrody za sprawiedliwe życie i kary za popełnione zło. Początkowo psalmista, który widzi ziemskie powodzenie grzeszników, głośno krzyczy o swej niewinności i domaga się za nią odpłaty. Z czasem jednak uświadamia sobie własną grzeszność i przynależność do grzesznego ludu i pozostawia Bogu wymierzenie wszystkim sprawiedliwości.
5. Grecki przekład Biblii, „Septuaginta” (LXX), powstały w egipskiej Aleksandrii już w II w. przed Chr., pogłębia historyczną lekturę „Psałterza”, interpretując go jako proroctwo. W ślad za tą żydowską tradycją, Kościół dostrzega w psalmach zapowiedź tajemnicy Chrystusa i doskonałej wspólnoty czasów ostatecznych. Stąd nasza lektura odwołuje się nie tylko do sensu wyrazowego (dosłownego, historycznego) psalmów, ale szuka także wypełnienia ich treści w Chrystusie i w Kościele.

O dzisiejszym psalmie:

Ps 15,

Kto stanie przed Bogiem?

¹Psalm Dawida.

Panie, kto zagości w Twym namiocie, kto zamieszka na Twej świętej górze?

²Ten, kto postępuje nienagannie, czyni sprawiedliwość, kto mówi prawdę w swoim sercu,

³kto swym językiem nie kłamie, nie czyni zła bliźniemu i nie znieważa sąsiada.

⁴Złoczyńcę uważa za nic, a szanuje bojących się Pana. Dotrzymuje przysięgi, nawet niekorzystnej dla siebie.

⁵Swych pieniędzy nie pożycza na lichwę i nie da się przekupić, by szkodzić niewinnym. Kto tak postępuje, pozostaje niezłomny.

 

6. Psalm 15. to część tzw. „liturgii wejścia”, która odbywała się przed bramami Świątyni Jerozolimskiej. Stojący tam wierni, pielgrzymi, kierowali do kapłanów prośbę o wstęp na teren sanktuarium. Ci z kolei przypominali prawa obowiązujące wstępujących, a dotyczące osobistej świętości, obowiązków wobec Boga i bliźnich. Restrykcje związane z prawem wstępu na teren świątyni potwierdzają wykopaliska w świątyni Jerozolimskiej – znalezione tablice, na których zabrania się poganom przekraczania wyznaczonych im granic miejsc świętych. świętość Boga domaga się świętości wiernych.
7. W Psalm 15. zaraz na początku padnie pytanie: Kto zamieszka na Twej górze świętej? Odpowiedź psalmisty wskaże na postępowanie według Prawa czyli czynienie sprawiedliwości oraz mówienie prawdy. Psalmista dalej rozwija to: nie czynić zła bliźniemu, nie walczyć z sąsiadami, oddzielić się od złoczyńców, a szukać tych, którzy się boją Pana. Wymagania stają się coraz większe. Od wiernego oczekuje się wierności niekorzystnym przysięgom, niepożyczania na lichwiarski procent i nieprzyjmowania łapówek. W zamian wierzący zyskuje stabilne życie w Bożej bliskości.

 

 

Ewangelia (Łk 8, 16-18)

Przypowieść o lampie

Słowa Ewangelii według Świętego Łukasza

Jezus powiedział do tłumów:

«Nikt nie zapala lampy i nie przykrywa jej garncem ani nie stawia pod łóżkiem; lecz umieszcza na świeczniku, aby widzieli światło ci, którzy wchodzą. Nie ma bowiem nic skrytego, co by nie miało być ujawnione, ani nic tajemnego, co by nie było poznane i na jaw nie wyszło.

Uważajcie więc, jak słuchacie. Bo kto ma, temu będzie dane; a kto nie ma, temu zabiorą nawet to, co mu się wydaje, że ma».

Komentarz

O księdze:

1. Najstarsze świadectwa chrześcijańskie stwierdzają, że autorem trzeciej Ewangelii oraz Dziejów Apostolskich jest Łukasz, lekarz i towarzysz Pawła, pochodzący z Antiochii Syryjskiej. O Łukaszu można też powiedzieć, że był historykiem i teologiem.
2. Ewangelia według św. Łukasza jest dedykowana Teofilowi (Łk 1,3). Wymienienie go w tytule nie oznacza, że jest on jedynym, do którego skierowane jest to dzieło. Łukasz w osobie Teofila adresuje swoje dzieło do ludzi wywodzących się z kręgu kultury greckiej, którzy przyjęli chrześcijaństwo.
3. Istotnym celem dzieła Łukasza (Ewangelii i Dziejów Apostolskich) było przygotowanie chrześcijan do podjęcia misji ewangelizacyjnej wśród narodów. Stwierdza się wręcz, że Łukasz napisał tzw. Ewangelię ewangelizatora. Kościół przestawał być małą grupą ludzi, którzy wzajemnie się znają, i przeradzał się w społeczność bardzo zróżnicowaną, wymagającą od jej członków uniwersalizmu i wielkiej otwartości na wszystkie ludy.
4. Ewangelia według św. Łukasza powstała ona po roku 70 po Chr., czyli po zburzeniu Jerozolimy przez Rzymian.
5. Wszyscy zgodnie przyjmują, że Ewangelia według św. Łukasza i Dzieje Apostolskie stanowią dwie części jednego dzieła, którego prologiem jest Łk 1,1-4. Łukasz, pisząc Ewangelię, musiał myśleć już o drugiej części. Potwierdzają to zabiegi literackie i ciągłość głównych tematów teologicznych, obecnych w obu tych księgach. Redagując Ewangelię, korzystał z kilku źródeł. Wiele tekstów przejął z materiału zgromadzonego w starszej Ewangelii według św. Marka. Łukasz w swojej Ewangelii zamieścił prolog (Łk 1,1-4), tradycję dotyczącą dzieciństwa Jezusa (Łk 1,5 – 2,52), opisy ukazujące Bóstwo Jezusa (Łk 24,13-53). Szerzej niż Marek opisał działalność Jezusa w Galilei (Łk 6,20 – 8,3) oraz Jego podróż do Jerozolimy (Łk 9,51 – 18,14). Szczególną rolę w kompozycji Ewangelii odgrywa Jerozolima. W tym mieście dokonują się najważniejsze wydarzenia z ziemskiego życia Jezusa. Przygotowanie uczniów dokonuje się w drodze do Jerozolimy. W Jerozolimie – a nie jak u pozostałych ewangelistów w Galilei – zmartwychwstały Chrystus spotyka się ze swoimi uczniami. Ewangelia ma być głoszona, począwszy od Jerozolimy (Łk 24,47), i z tego miejsca Kościół będzie się rozszerzał, aż obejmie swoim zasięgiem cały świat.
6. Charakterystyczną część Ewangelii według św. Łukasza stanowią przypowieści: o miłosiernym Samarytaninie (Łk 10,30-37); o bogatym rolniku (Łk 12,16-21); o miłosiernym Ojcu (Łk 15,11-32); o nieuczciwym zarządcy (Łk 16,1-8); o bogaczu i Łazarzu (Łk 16,19-31); o faryzeuszu i celniku (Łk 18,10-14). Tylko Łukasz opisuje sceny przedstawiające miłość Jezusa do grzeszników, np. nawrócona grzesznica (Łk 7,36-50); Zacheusz (Łk 19,2-10). Odnotowuje też cuda, których nie ma w pozostałych Ewangeliach: wskrzeszenie młodzieńca z Nain (Łk 7,11-17); uzdrowienie kobiety chorej na artretyzm (Łk 13,10-17); uzdrowienie chorego na puchlinę wodną (Łk 14,1-6) oraz oczyszczenie dziesięciu trędowatych (Łk 17,11-19).
7. Ewangelię według św. Łukasza cechuje atmosfera modlitwy, radości, pokoju, chwały Bożej, łagodności i dobroci. Autor posiada głębokie wyczucie psychiki i wspaniale kreśli portrety swoich bohaterów, zwłaszcza Jezusa. Jest również, bardziej niż inni ewangeliści, wrażliwy na rolę i misję kobiet. Wskazuje, że kobiety na równi z mężczyznami są zobowiązane do przyjęcia Ewangelii i odpowiedzialne za jej głoszenie. Łukasz stara się także dać odpowiedź na pytanie: Jaki jest cel i sens istnienia chrześcijaństwa w świecie? W swoim dziele ukazuje on, że historia Jezusa i dzieje Kościoła, który założył, są wypełnieniem starotestamentowych obietnic danych przez Boga. Historia Jezusa i w konsekwencji historia Kościoła stanowią ostatni etap historii zbawienia. Epoka ta zakończy się powtórnym przyjściem Chrystusa i dokonaniem sądu nad światem. Czas Kościoła zawarty pomiędzy pierwszym i drugim przyjściem Jezusa na ziemię jest czasem ostatecznym. Nie jest to tylko epoka, w której pielęgnuje się pamięć o Jezusie. Zmartwychwstały Chrystus cały czas działa w swoim Kościele i poprzez swój Kościół. Jezus przemierza wraz z Kościołem drogę, która prowadzi do ostatecznego spotkania z Bogiem.
8. Świadectwa zawarte w Ewangelii jednoznacznie wskazują, że Jezus jest jedynym Zbawicielem świata. W Starym Testamencie tytuł „Zbawca” odnoszony był do Boga i wyrażał dwa aspekty: wybawienie od zła oraz obdarowywanie dobrodziejstwami. W świetle Ewangelii według św. Łukasza Jezus w całej swojej działalności zmierza do uwolnienia człowieka od zła, od grzechów i nieszczęść oraz obdarza go darami Bożymi. Czas działalności Jezusa jest więc czasem zbawienia. Jego Ewangelia jest słowem, które zbawia. Dlatego orędzie o zbawieniu i odpuszczaniu grzechów w imię Jezusa ma być głoszone wszystkim narodom (Łk 24,47).
9. Szczególną uwagę Łukasz przywiązuje do ukazania roli modlitwy w życiu Jezusa, a także rodzącego się Kościoła. Wszystkie istotne wydarzenia z życia Jezusa poprzedzone są modlitwą. Jezus, modląc się, daje ludziom przykład, w jaki sposób mogą trwać w nieustannej łączności z Bogiem Ojcem. Modlitwa jest też ukazana jako niezawodny środek przeciwko pokusom, przeciwnościom, zniechęceniu, zagubieniu.
10. Ewangelia według św. Łukasza jest swego rodzaju podręcznikiem, który ma przygotować chrześcijan do dzieła ewangelizacji. Przekazuje słowa i czyny Jezusa w taki sposób, by ewangelizujący mógł być skutecznym świadkiem Chrystusa. Wzorem jest Jezus, który jako „pierwszy ewangelizator” nie tylko sam głosił Ewangelię (Łk 4,16-21), ale stopniowo przygotowywał do tego dzieła swoich uczniów.

O czytaniu:

11. Lampa, o której jest tu mowa, w rzeczywistości jest lampką oliwną, wykonaną z gliny lub metalu. Aby mogła oświecić jak największą przestrzeń wokół siebie, musiała stać w pokoju na specjalnie przygotowanym do tego świeczniku. Jeśli się ją przykryje jakimś naczyniem, natychmiast gaśnie, a gdy się ją postawi pod łóżkiem, nie daje stamtąd żadnego światła. Szczególnie interesujący jest szczegół związany z łóżkiem (który jest także w Mk 4, 21), ponieważ ludność palestyńska najczęściej spała na podłodze lub na ławie z cegły mułowej, kładąc na nią matę albo po prostu płaszcz, który służył zarazem jako materac i jako koc. Jest rzeczą oczywistą, że pod tego rodzaju „łóżkiem” nie da się nic postawić. Jedynie w domach zamożnych byty zbudowane specjalne sypialnie z wyszukanymi meblami. Powstaje zatem pytanie, czy Jezus, pochodzący z rodziny raczej ubogiej i przemawiający za pomocą prostych obrazów do licznych tłumów, mógł posługiwać się obrazem łoża z domu bogaczy. Jakkolwiek by było, obraz użyty w przypowieści jest jasny i zrozumiały także w naszej kulturze. W Starym Testamencie lampki, które paliły się na świeczniku w świątyni, były symbolem obecności Boga pośród swego ludu (Za 4, 10; zob. też 2 Sm 22, 29; Ap 21, 23), natomiast w Ps 119, 105 psalmista pisze, że słowo Pana jest lampą dla jego stóp i światłem na jego ścieżce. Podobne znaczenie tego symbolu jest też w 2 P 1, 19, gdzie lampą, która świeci w ciemnym miejscu, jest prorocka mowa apostołów. Przypowieść o lampie zarówno w Mk 4, 21, jak też w Łk 8, 16, następuje po przypowieści o ziarnie, a wkrótce po niej znowu powraca temat słuchania (Mk 4, 24; Łk 8, 18), co wskazuje, że lampa jest tu obrazem słowa Bożego, które przyjęli jego słuchacze. Uczniowie Jezusa nie mogą tego słowa zachować dla siebie, aby potem o nim zapomnieć; nie mogą go ukryć ani też w jakikolwiek sposób zniweczyć, lecz muszą dzielić się jego światłem z innymi. Powinni umieścić je w takim miejscu, w którym będzie dawało wokół jak najwięcej światła i rozpraszało ciemności grzechu. W wersji Łukaszowej lampa ta ma służyć przede wszystkim tym, którzy wchodzą do domu. Ci ostatni symbolizują osoby, które dzięki uczniom Jezusa wchodzą do Jego wspólnoty, gdzie zaczyna je oświecać światło Jego słowa. Dodając ten szczegół, Łukasz lekko zmienia sens oryginalnej przypowieści. Uświadamia on swym adresatom, że przyjmując Ewangelię o Chrystusie i Jego zbawczym dziele, stają się oni zarazem misjonarzami. Ich zadaniem jest nieść to słowo do tych, którzy go jeszcze nie usłyszeli, albo przynajmniej głosić je w swym otoczeniu, tak by mogło dotrzeć do tych, którzy go jeszcze nie znają.
12. Mowa o sprawach ukrytych i tajemnych, które będą ujawnione, jest refleksją mądrościową opartą na przypowieści o lampie. Ponieważ lampa symbolizowała tam słowo Boże, również w tym logionie sprawy ukryte i tajemne odnoszą się do odwiecznych tajemnic Bożych, związanych zwłaszcza z czasami ostatecznymi. Zdanie to ma u swych podstaw niektóre teksty Starego Testamentu. Według Mdr 7, 21, Mądrość Boża pozwala człowiekowi pobożnemu poznać zarówno to, co było przed nim zakryte, jak też to, co jest jawne. Natomiast według Księgi Syracha, rozważanie ukrytych spraw stanie się dla mędrca źródłem szczęścia (Syr 14, 21). Mędrcy Starego Testamentu byli jednak świadomi, że nie są w stanie zgłębić wszystkich tajemnic Bożych (najbardziej sceptyczny w tym względzie był w całej swojej księdze Kohelet). Ponieważ wiele jest tajemnic, dotyczących Boga i jego królestwa (zob. Łk 8, 10), których człowiek sam z siebie nie jest w stanie poznać, Bóg stopniowo objawia je przez swoich wysłanników. Z woli Bożej były one przez jakiś czas zakryte przed ludźmi, teraz jednak, w nauczaniu Jezusa Chrystusa, stają się jawne i dostępne poznaniu ludzkiemu (w J 15, 15 objawienie wszystkiego jest dowodem przyjaźni Jezusa wobec swoich uczniów).
13. Z tego wypływa praktyczny wniosek dla tych, którzy słuchają słowa Bożego. W tym miejscu tekst Mk 4, 21, gdzie Jezus mówi: „Uważajcie na to, czego słuchacie” Łukasz zmienia na: Uważajcie, jak słuchacie. Ogromnie ważny jest zatem sposób słuchania, o czym w czterech obrazach uczyła już przypowieść o ziarnie. Od niego bowiem zależy, czy słowo Boże zakorzeni się w sercu słuchacza i wyda swój owoc. W tym kontekście tajemnicze przysłowie: Temu bowiem, kto ma, będzie dodane, a temu, kto nie ma, zostanie zabrane nawet to, co wydaje mu się, że ma wyraża prawdę, iż od sposobu słuchania słowa Bożego zależy, czy człowiek będzie wzbogacał jego poznanie, czy też nie. Uczniowie, którzy poszli za Jezusem, nieustannie Mu towarzyszą i słuchają Jego nauki z otwartym sercem, dostąpili poznania tajemnic królestwa Bożego (Łk 8, 10), a Jezus każdego dnia coraz głębiej zapoznaje ich z odwiecznymi planami zbawienia, które do tej pory były zakryte nawet przed prorokami (Łk 10, 23-24). Ci jednak, którzy zamknęli swe serce na słowo Boże i związane z nim wymagania (ci zatem, którzy „nie mają”), nie dochodzą do poznania zbawczej woli Bożej. Nawet nowy sposób głoszenia Dobrej Nowiny o królestwie Bożym nic im nie daje, gdyż nie są w stanie zrozumieć najprostszych Jego przypowieści. Co więcej, ich stan zamknięcia się na Boga sprawia, że powoli tracą to, co wcześniej uzyskali. Łukasz w tym miejscu nieco rozwija tekst Mk 4, 25: „Temu, kto nie ma, zostanie zabrane nawet to, co ma” i dodaje do niego słowa: co wydaje mu się, że ma (w Łk 19, 26 ten sam logion jest w wersji bardzo podobnej do tej, którą przekazał Marek). W gruncie rzeczy, interpretując pouczenie Jezusa w kontekście słuchania słowa Bożego, także wersja Marka jest zrozumiała (absolutnie nie odnosi się ona do dóbr materialnych i nie należy jej interpretować w taki sposób, że bogaty z woli Bożej staje się jeszcze bogatszy, a biedny staje się z dopustu Bożego jeszcze biedniejszy). Łukasz jednak wprowadza do niej nowy odcień znaczeniowy. W jego wersji ci, którzy są zamknięci na Bożą naukę, mogą uważać, że są w posiadaniu jakiejś mądrości. W gruncie rzeczy jest to jednak tylko złudzenie. Ich ludzka mądrość jest niczym w porównaniu z mądrością Bożą (zob. tu też 1 Kor 1, 25) i jeśli nie otworzą się na słowo Boże, ich własna mądrość nie doprowadzi ich do zbawienia.
14. Jezus przychodzi jako światło objawienia dla narodów (Łk 2, 32). Głosi naukę o królestwie Bożym, aby zgodnie z zapowiedziami proroka Izajasza (np. Iz 2, 2-4; 45, 22-24; 49, 1-9) wszystkie narody zwrócić ku Bogu. Po Jego odejściu do nieba naukę tę przejęli Jego apostołowie. Otrzymali od Niego zadanie głoszenia Ewangelii, aby otwierać oczy pogan i odwracać ich „od ciemności ku światłu, od władzy szatana do Boga” (Dz 26, 18). Od nich zaś obowiązek przekazywania innym nauki Jezusa otrzymują wszyscy, którzy przez wejście do wspólnoty Kościoła stają się uczniami Chrystusa. Żaden chrześcijanin nie może chować słowa Bożego w ukryciu jako największej tajemnicy, przeznaczonej jedynie dla wybranych. Bóg bowiem – jak pisze Paweł w 1 Tm 2, 4 – pragnie, aby wszyscy ludzie doszli do poznania prawdy i zostali zbawieni. Wszyscy jednak najpierw muszą uważnie wsłuchać się w naukę Jezusa, zawartą na kartach Ewangelii, aby dogłębnie w tę prawdę wniknąć i dopiero potem głosić ją bez domieszki fałszu albo własnej filozofii.