by parafia Comment Closed

Piątek, 25 listopada 2022 r.

Wspomnienie św. Katarzyny Aleksandryjskiej

Podobnie jak św. Cecylia na Zachodzie, tak św. Katarzyna przede wszystkim na Wschodzie należała do najbardziej znanych świętych. Mało jednak o niej wiemy, a tak wiele powstało o niej legend, że niektórzy hagiografowie nawet powątpiewali w jej historyczne istnienie. Zachowały się dwa opisy męki i śmierci św. Katarzyny Aleksandryjskiej, ale pochodzą one dopiero z wieku VI i są pełne legend. Mamy jednak świadectwa już z wieku IV – a więc bardzo wczesne, bo sięgające prawie czasów Świętej. Wspominają bowiem o niej Rufin i Euzebiusz z Cezarei Palestyńskiej. Według legendy Katarzyna urodziła się w Aleksandrii, stolicy Egiptu, jako córka króla Kustosa. Była osobą nie tylko bardzo zamożną, ale także wykształconą. Słynęła z urody. O jej rękę daremnie ubiegali się najznakomitsi obywatele miasta, bo – jak wiele chrześcijanek – złożyła ślub dozgonnej czystości. Wkrótce wybuchło najdłuższe i najbardziej krwawe w dziejach Kościoła prześladowanie chrześcijan – za panowania cesarza Dioklecjana i jego współrządców: Galeriusza Maksymiana i Konstancjusza I. Szczególną nienawiścią do chrześcijan wyróżniał się Maksymian, władca wschodniej części Imperium Rzymskiego. Przybył on osobiście do Aleksandrii, by dopilnować realizacji prześladowczych edyktów.

Jedną z jego ofiar miała być Katarzyna. Po pojmaniu była przymuszana do złożenia ofiary bogom. Odmówiła, wyznając wiarę w Boga Jedynego. Wówczas cesarz zarządził dysputę między Katarzyną a pięćdziesięcioma tamtejszymi filozofami i retorami. Katarzyna pokonała swoich adwersarzy, udowadniając prawdziwość chrześcijaństwa, i doprowadziła wielu z nich do wiary w Chrystusa. Miała wtedy 18 lat. Cesarz rozgniewany obrotem sprawy skazał ją na tortury: smagano ją żyłami wołowymi tak, że jej ciało było jedną wielką raną; morzono ją głodem; łamano jej kości. Modlitwa Katarzyny sprawiła, że podczas miażdżenia kołem zstąpił anioł i spowodował, że rozpadło się ono w rękach kata. Na widok jej bohaterstwa w czasie znoszenia mąk miało nawrócić się kilkuset żołnierzy i oprawców. Ostatecznie wykonano wyrok śmierci przez ścięcie prawdopodobnie między rokiem 307 a 312.

Męczeństwo św. Katarzyny musiała być czymś niezwykłym, skoro została ona wyróżniona tak wielką czcią. Ciało jej od setek lat znajduje się na Górze Synaj, przeniesione tam zapewne z Aleksandrii, kiedy Arabowie, a po nich Turcy najechali Egipt. Jest tam klasztor prawosławny i kościół, do którego podążają pielgrzymi. Klasztor ten wystawił cesarz Justynian w wieku VI.

Katarzynie poświęcili swoje arcydzieła najwięksi artyści: Hans Memling, Correggio, Tintoretto, Dawid Aubert, Masolino di Panicale, Jan Provost, Caravaggio i Raffael. Św. Joanna d’Arc zaliczała Katarzynę do swoich trzech głównych patronek. Na Zachodzie uważano ją za jedną z Czternastu Świętych Wspomożycieli.

Dawniej w Polsce istniał zwyczaj, że w wigilię św. Katarzyny chłopcy wróżyli sobie, który z nich jako pierwszy ożeni się i jakie imię będzie miała wybranka. Popularne też było powiedzenie: „Święta Katarzyna Adwent zaczyna”.

 

 

1.czytanie (Ap 20, 1-4. 11 – 21, 2)

Sąd ostateczny

Czytanie z Apokalipsy Świętego Jana Apostoła

Ja, Jan, ujrzałem anioła zstępującego z nieba, który miał klucz od Czeluści i wielki łańcuch w ręce. I pochwycił Smoka, Węża starodawnego, którym jest Diabeł i Szatan, i związał go na tysiąc lat. I wtrącił go do Czeluści, i zamknął, i pieczęć nad nim położył, by już nie zwodził narodów, aż tysiąc lat się dopełni. A potem ma być na krótki czas uwolniony.

I ujrzałem trony – a na nich zasiedli sędziowie, i dano im władzę sądzenia – i ujrzałem dusze ściętych dla świadectwa Jezusa i dla słowa Bożego, i tych, którzy pokłonu nie oddali Bestii ani jej obrazowi, i nie wzięli sobie znamienia na czoło ani na rękę. Ożyli oni i tysiąc lat królowali z Chrystusem.

Potem ujrzałem wielki biały tron i na nim Zasiadającego, od którego oblicza uciekły ziemia i niebo, a miejsca dla nich nie znaleziono. I ujrzałem umarłych – wielkich i małych – stojących przed tronem, a otwarto księgi. I inną księgę otwarto, która jest księgą życia. I osądzono zmarłych z tego, co w księgach zapisano, według ich czynów. I morze wydało zmarłych, co w nim byli, i Śmierć, i Otchłań wydały zmarłych, co w nich byli, i każdy został osądzony według swoich czynów. A Śmierć i Otchłań wrzucono do jeziora ognia. To jest śmierć druga – jezioro ognia. Jeśli się ktoś nie znalazł zapisany w księdze życia, został wrzucony do jeziora ognia.

I ujrzałem niebo nowe i ziemię nową, bo pierwsze niebo i pierwsza ziemia przeminęły, i morza już nie ma.

I Miasto Święte – Jeruzalem Nowe ujrzałem zstępujące z nieba od Boga, przystrojone jak oblubienica zdobna w klejnoty dla swego męża.

Komentarz

O Księdze:

  1. Nazwa księgi pochodzi od jej pierwszego słowa (objawienie), które po grecku brzmi apokalypsis. Apokalipsa św. Jana jest więc księgą objawienia. Ukazuje sens tego, co ma się wydarzyć w przyszłości (Ap 1,1), a zarazem odsłania znaczenie aktualnych dziejów Kościoła, tego co jest (Ap 1,19).
  2. Większość najstarszych autorów kościelnych (św. Justyn, św. Ireneusz, św. Hipolit Rzymski, Tertulian, Orygenes) utożsamia autora księgi z Janem Apostołem, autorem czwartej Ewangelii i trzech listów.
  3. Adresatami Apokalipsy św. Jana są chrześcijanie, którzy z powodu wyznawanej wiary doświadczają ucisku i dla których wierność słowu Bożemu i świadectwu Jezusa wiąże się z koniecznością podejmowania różnorodnych wyrzeczeń. Wydarzenia opisane w drugiej części księgi są zresztą odpowiedzią na okrzyk męczenników: Jak długo, święty i prawdziwy Władco, będziesz zwlekał z sądem i pomstą naszej krwi wśród mieszkańców ziemi? (Ap 6,10). Jan zapewnia w swoim dziele, że kresem historii jest sprawiedliwy sąd Boga i że już teraz cała historia świata naznaczona jest zwycięstwem Baranka, który chociaż zabity, żyje i wyrusza, aby dalej zwyciężać (Ap 6,2).
  4. Czas powstania dzieła określa się na czas między 90 a 96 r.
  5. Apokalipsa św. Jana składa się z dwóch zasadniczych części. Pierwsza z nich poświęcona jest objawieniu Chrystusa przekazanemu w konkretnym momencie historycznym siedmiu Kościołom Azji Mniejszej (Ap 1 – 3). Druga część zawiera natomiast objawienie dotyczące całego świata i historii (Ap 4 – 22). Jan zdaje się przekazywać w ten sposób swoje przekonanie, że doświadczenie konkretnych wspólnot i osób można zrozumieć dopiero wtedy, gdy zostanie odniesione do Bożego działania w świecie i do sensu całej historii. Tak właśnie czyni Chrystus, zwracając się do siedmiu Kościołów Azji Mniejszej. On jest bowiem Barankiem, który jako jedyny na całym świecie może wziąć z ręki Boga zwój, objawiający sens historii i naturę Bożego działania (Ap 5). Druga część księgi zawiera kolejno: 1) wizję Boga królującego nad światem, zapieczętowanego zwoju oraz Baranka (Ap 4,1 – 5,14); 2) otwarcie pieczęci, wyjaśnienie obecności dobra i zła na świecie i zapowiedź ostatecznego zwycięstwa Chrystusa (Ap 6,1 – 8,1); 3) wizje siedmiu trąb i siedmiu plag, przez które Bóg pragnie doprowadzić świat do przemiany i nawrócenia (Ap 8,2 – 16,21); 4) ostateczny sąd Boży, który będzie polegać na zniszczeniu zła (Ap 17,1 – 21,8) i na nowym stworzeniu (Ap 21,9–22,5). Księga rozpoczyna się (Ap 1,1-8) i kończy (Ap 22,6-21) słowami, które prezentują ją jako list z objawieniem i proroctwem skierowanym do chrześcijańskiej wspólnoty. Święty Jan zachęca w nich także do wiary w rychłe przyjście Chrystusa.
  6. Biblijna wizja czasu różni się w sposób zasadniczy od pogańskiej. Dla ludzi Biblii, czas na wymiar liniowy jest historią, która zmierza ku celowi, raz wyznaczonemu przez Boga. Biblijny prorok ma objawiać swym współczesnym, Boży zamysł ukryty w dziejach narodu. Prorok przynosi Słowo Boże, które wiąże się ściśle z teraźniejszością. Mówi prawdę o przyszłości, ale tylko po to, by podtrzymać nadzieję słuchaczy przez ukazanie celu i drogi. Tym celem jest Dzień Pański na końcu czasów, w którym Bóg ostatecznie obejmie władzę nad światem. Dokładna data tego dnia pozostaje jednak nieznana; zasłona zakrywa przed ludźmi moment końca historii. W krytycznych chwilach dziejów, prorocy zdawali sobie sprawę z tego, że ich słowa nie wystarczają do podtrzymywania nadziei. Kiedy bieg historii zdaje się przeczyć Bożym planom, wówczas prorocy chcą „uchylić zasłonę” kryjącą ostateczny wyrok Boży.
  7. Technika stosowana w literaturze apokaliptycznej przypomina „skok w dal”. Sportowiec, chcąc osiągnąć możliwe najlepszy wynik, musi cofnąć się najpierw o kilkadziesiąt metrów, do nabranie rozbiegu. Nieraz czynimy podobnie przed podjęciem ważnej decyzji: aby wybiec w przyszłość, trzeba wcześniej zanurzyć się w przeszłość. Dopiero w ten sposób, w świetle minionych wydarzeń, możemy „rzucić się w ciemność przyszłości”. Tak właśnie czyni autor apokalipsy. Nie zna daty końca świata i nie zamierza jej objawiać. Ale jedno jest dla niego pewne: wierność Boga wobec własnego słowa. Chcąc zatem dowiedzieć się o rzeczach ostatecznych, prorok przebiega szybko historię świętą, bo historię z najlepszą nauczycielką, uczy o niezmiennych prawach działania Bożego. Prorok przebiega więc myślą wszelkie wielkie wydarzenia z życia narodu wybranego, aż po czasy sobie współczesne i stąd, pod natchnieniem Ducha Bożego, wyciąga wnioski zbawcze. Autor apokalipsy nie widzi więc dokładnie wydarzeń przyszłych, zna jednak sposób działania Boga, który jest wierny sobie i zgodnie z niezmiennymi prawami kieruje dziejami świata ku wyznaczonym celem. Tej samej techniki użył św. Jan w Apokalipsie, podczas pierwszych prześladowań Kościoła.
  8. Symbolika Apokalipsy św. Jana nawiązuje przede wszystkim do Starego Testamentu, do którego odwołuje się częściej niż inne teksty Nowego Testamentu (aż ok. 500 razy).
  9. Tytuł ostatniej księgi Nowego Testamentu stał się nazwą własną gatunku literackiego (apokalipsa) oraz określeniem całego nurtu literatury żydowskiej i wczesnochrześcijańskiej (apokaliptyka), rozwijającego się od III w. przed Chr. Do II w. po Chr. W pismach apokaliptycznych ważne miejsce zajmują tematy takie jak: walka między dobrem a złem, Sąd Ostateczny i zmartwychwstanie umarłych, kataklizm kosmiczny związany z końcem starego porządku świata oraz nadejście ery eschatologicznej. Apokalipsa św. Jana jest dziełem chrześcijańskim, z charakterystycznym chrystocentryzmem, i to zdecydowanie ją odróżnia od apokaliptyki żydowskiej. Wcielenie Chrystusa – Słowa Bożego i wynikające z tego faktu konsekwencje oraz Jego powtórne przyjście w chwale to dwa najważniejsze wydarzenia w historii.

O czytaniu:

Ap 20,

Tysiąc lat panowania Chrystusa

1Następnie zobaczyłem anioła zstępującego z nieba, który trzymał w ręku klucz do otchłani i ogromny łańcuch. 2Chwycił on smoka, dawnego węża, którym jest diabeł i szatan, i związał go na tysiąc lat. 3Gdy wrzucił go do otchłani, zamknął ją i położył na niej pieczęć, aby smok nie zwodził już narodów, aż upłynie tysiąc lat. Potem ma być na krótki czas wypuszczony.

4Zobaczyłem też trony. Tym, którzy na nich zasiadali, dano władzę sądzenia. Ujrzałem również dusze ściętych z powodu świadectwa Jezusa i słowa Bożego, którzy nie oddali pokłonu bestii ani jej obrazowi i nie przyjęli znaku na swoje czoło lub rękę. Ożyli oni i królowali z Chrystusem przez tysiąc lat.5A pozostali zmarli nie ożyli, dopóki nie minęło tysiąc lat.

To jest pierwsze zmartwychwstanie. 6Szczęśliwy i święty ten, kto weźmie udział w pierwszym zmartwychwstaniu. Nad takimi druga śmierć nie ma władzy. Będą oni kapłanami Boga i Chrystusa. Będą też z Nim królować przez tysiąc lat.

Ostatnia walka i sąd

7Kiedy upłynie tysiąc lat, ze swego więzienia zostanie wypuszczony szatan. 8Wyjdzie, aby na czterech narożnikach ziemi zwodzić narody, Goga i Magoga, aby zgromadzić ich do walki. A są liczni jak piasek morski. 9Weszli oni na wyżynę ziemską i otoczyli obóz świętych oraz umiłowane miasto. Z nieba jednak spadł ogień, który ich pochłonął.10Diabeł, który ich zwodził, został wrzucony do jeziora ognia i siarki, tam, gdzie jest bestia i fałszywy prorok. I będą dręczeni w dzień i w nocy na wieki wieków.

11Następnie zobaczyłem duży, biały tron i Tego, który na nim siedzi. Sprzed Jego oblicza uciekła ziemia i niebo, i nie znaleziono dla nich miejsca. 12Ujrzałem też zmarłych: wielkich i małych, którzy stali przed tronem. Otwarto księgi. Otwarto również inną księgę, która jest księgą życia. Zmarli zostali osądzeni zgodnie z tym, co zostało zapisane w tych księgach na podstawie ich czynów. 13Wówczas morze oddało zmarłych, którzy w nim byli, a także śmierć i kraina umarłych oddały zmarłych, którzy w nich byli. I każdy został osądzony na podstawie swoich czynów.14Natomiast śmierć i kraina umarłych zostały wrzucone do jeziora ognia. Jezioro ognia to druga śmierć.15Jeśli ktoś nie znalazł się w księdze życia, ten został wrzucony do jeziora ognia.

Ap 21,

Nowe stworzenie

1Następnie ujrzałem nowe niebo i nową ziemię, bo pierwsze niebo i pierwsza ziemia przeminęły. Również morza już nie ma. 2I zobaczyłem, że z nieba od Boga zstępuje Miasto Święte, nowe Jeruzalem, gotowe jak oblubienica, która wystroiła się dla swojego męża. 3Usłyszałem też potężny głos rozlegający się od tronu:

„Oto mieszkanie Boga z ludźmi.

On zamieszka z nimi i będą Jego ludem,

a On będzie Bogiem z nimi.

4On otrze z ich oczu każdą łzę

i nie będzie już śmierci ani bólu,

ani krzyku, ani cierpienia,

bo pierwsze rzeczy przeminęły”.

5Ten, który zasiadał na tronie, powiedział: „Oto wszystko czynię nowe”. I dodał: „Zapisz to, bo są to słowa wiarygodne i prawdziwe”. 6Powiedział mi również: „Stało się!

Ja jestem Alfa i Omega.

Początek i Koniec.

Ja spragnionemu dam pić

ze źródła wody życia –

za darmo.

7Zwycięzca to otrzyma.

Ja będę jego Bogiem,

a on będzie moim synem.

8A miejsce dla tchórzy, niewiernych, postępujących obrzydliwie, zabójców, rozpustników, czarodziejów, bałwochwalców i wszelkich kłamców jest w jeziorze płonącym ogniem i siarką”.

Nowe Jeruzalem

9Następnie jeden z siedmiu aniołów, który miał siedem czasz napełnionych siedmioma ostatnimi plagami, podszedł do mnie i powiedział: „Chodź! Pokażę ci Oblubienicę, małżonkę Baranka”.10I przeniósł mnie w duchu na wielką, wysoką górę i pokazał mi Miasto Święte, Jeruzalem, zstępujące z nieba od Boga.11W nim była chwała Boga. Jego blask podobny był do drogocennego kamienia, jakby do krystalicznego kamienia jaspisu. 12Otaczał je wielki, wysoki mur. Miało też dwanaście bram, a na bramach dwunastu aniołów oraz wypisane imiona, które są imionami dwunastu plemion Izraelitów.

13Od wschodu były trzy bramy,

od północy – trzy bramy,

od południa – trzy bramy

i od zachodu – trzy bramy.

14Mur miasta miał dwanaście fundamentów, a na nich – dwanaście imion dwunastu apostołów Baranka.15Ten, z którym rozmawiałem, miał złoty pręt mierniczy, aby zmierzyć miasto, jego bramy i mury. 16Miasto zaś miało kształt czworoboku i jego długość była równa szerokości. Prętem wymierzył miasto na dwanaście tysięcy stadiów – jego długość, szerokość i wysokość były identyczne.17Zmierzył też jego mury: sto czterdzieści cztery łokcie według miary ludzkiej, którą posłużył się anioł.18Mur był zbudowany z jaspisu, a miasto ze złota czystego jak przezroczyste szkło. 19Fundamenty muru miasta były ozdobione różnymi drogocennymi kamieniami.

Pierwszy fundament był z jaspisu,

drugi z szafiru,

trzeci z chalcedonu,

czwarty ze szmaragdu,

20piąty z sardonyksu,

szósty z krwawnika,

siódmy z chryzolitu,

ósmy z berylu,

dziewiąty z topazu,

dziesiąty z chryzoprazu,

jedenasty z hiacyntu,

dwunasty z ametystu.

21Dwanaście bram to dwanaście pereł, każda brama z jednej perły. A dziedziniec miasta był ze złota czystego jak przezroczyste szkło.

22Świątyni w mieście nie widziałem, gdyż jego świątynią jest Pan, Bóg Wszechmocny, i Baranek. 23Miastu nie potrzeba też słońca ani księżyca, bo oświetla je chwała Boża, a Baranek jest jego lampą.

24Będą chodzić w jego świetle narody i królowie ziemscy przyniosą do niego swą chwałę.25W dzień jego bramy nie będą zamykane, a nocy tam nie ma. 26Do niego wniosą chwałę i cześć narodów. 27Nie wejdzie zaś do niego nic nieczystego ani ten, kto popełniał ohydę i kłamstwo – jedynie zapisani w księdze życia Baranka.

 

  1. Tysiąc lat panowania Chrystusa. Ap 20,1-6. W Ap 20 został dopełniony obraz sądu, który już odbył się nad Babilonią, bestią i fałszywym prorokiem. Teraz zostaje osądzony szatan, główny sprawca wszelkiego zła i „wódz” wrogów Boga i Baranka. Szatan wrzucony do otchłani na symboliczny okres tysiąca lat, ma ograniczoną możliwość działania. Tysiąc lat to także symboliczny okres królowania Chrystusa wraz z tymi, którzy oparli się zwodniczemu urokowi bestii, trwający od Zmartwychwstania Chrystusa do Jego powtórnego przyjścia na końcu świata. Jest to czas Kościoła, którego członkowie przez chrzest mają udział w paschalnym zwycięstwie swego Pana (Kol 2,12n). Na tym polega też pierwsze zmartwychwstanie: życie w łasce Chrystusa, który mocą swojej Śmierci zwyciężył zło i grzech.
  2. Ostatnia walka i sąd. Ap 20, 7-15. Na krótko przed ostatecznym sądem szatan otrzymuje wolność, aby jeszcze raz objawiła się jego natura przeciwnika Boga (2Tes 2,3n). Wtrącenie go do więzienia i wypuszczenie na krótki czas podkreśla absolutną władzę Boga nad dokonującymi się etapami dziejów. W ostatnim zrywie nienawiści szatan usiłuje zgromadzić wrogów ludu Bożego do ostatniego natarcia, chcąc zaszkodzić Świętemu Miastu. Zostaje jednak ostatecznie pokonany i wrzucony do miejsca wiecznej kary, gdzie już znajdują się jego słudzy. Gdy już szatan zostanie osądzony, przyjdzie kolej na wszystkich ludzi. Każdy stanie przed trybunałem Boga i zda sprawę ze swoich czynów. Kto przez swój sprzeciw wobec Boga i Baranka wymazał swoje imię z księgi życia, ten zostanie wykluczony z życia wiecznego. Dosięgnie go śmierć druga (w. 14).
  3. Nowe stworzenie. Ap 21, 1-8. Dwa ostatnie rozdziały księgi (Ap 21-22) to radosne dopełnienie się Bożego planu zbawienia. Pierwszym jego etapem jest nowe stworzenie (np. Iz 65,17-25; 66,22; Mt 19,28; 2Kor 5,17; 2P 3,13). Z odnowionego świata definitywnie zostało usunięte wszelkie zło wraz z każdą formą cierpienia. Głos od tronu oznajmia, że nie chodzi tu wyłącznie o odnowienie całego wszechświata, ale o zbawienie rozumiane jako obecność Boga pośród Jego ludu. W tym przełomowym momencie, po raz pierwszy w całej księdze, Bóg przemawia bezpośrednio. Nowy świat jest miejscem wiecznego mieszkania zwycięzców, czyli zbawionych. Wykluczeni z niego zostali natomiast ci, którzy przyjęli sposób działania bestii. Wśród nich są również tchórze i kłamcy (w. 8). Przewinienia te wydają się mniejszymi grzechami niż pozostałe, jednak autor Apokalipsy wskazuje na porzucanie i zniekształcanie prawdy Bożej.
  4. Nowe Jeruzalem. Ap 21,9-27. Cechy nowego porządku zostały ukazane w opisie Nowego Jeruzalem – Oblubienicy, małżonki Baranka (Ez 40 – 48). Światłem i świątynią miasta jest sam Bóg i Baranek, nie potrzeba więc innych źródeł światła, ani świątyni zbudowanej przez człowieka. Idealna bryła miasta (sześcian) i jego wygląd są symbolem doskonałego szczęścia. W tym, co uczynił Bóg, nie ma żadnego braku, wszystko jest harmonijne, piękne, cenne i trwałe. W Nowym Jeruzalem znajduje się rzeka wody życia i drzewo życia, kolejne obrazy pełni życia i szczęścia, które człowiek utracił przez grzech pierworodny. Boży plan zbawienia wypełnia się, gdy definitywnie została usunięta noc, symbol zła, i zajaśniało światło Bożego życia. Nowe Jeruzalem to miejsce przebywania nowego ludu Boga. Tworzą go: dawny Izrael symbolizowany przez wypisane na bramach miasta imiona dwunastu plemion Izraela (w. 12), lud Nowego Przymierza symbolizowany przez apostołów, których imiona widnieją na dwunastu fundamentach miasta (w. 14), oraz wszystkie narody. Zbawienie ma bowiem charakter powszechny i wspólnotowy.

 

 

Psalm (Ps 84 (83), 3-4. 5-6a i 8a (R.: por. Ap 21, 3b))

Oto przybytek Pana Boga z ludźmi

Dusza moja stęskniona pragnie przedsionków Pańskich, *
serce moje i ciało radośnie wołają do Boga żywego.
Nawet wróbel znajduje swój dom, a jaskółka gniazdo, †
gdzie złoży swe pisklęta: *
przy ołtarzach Twoich, Panie Zastępów, Królu mój i Boże!

Oto przybytek Pana Boga z ludźmi

Szczęśliwi, którzy mieszkają w domu Twoim, Panie, *
nieustannie wielbiąc Ciebie.
Szczęśliwi, których moc jest w Tobie. *
Mocy im będzie przybywać.

Oto przybytek Pana Boga z ludźmi

Komentarz

O księdze:

  1. Psałterz charakteryzuje się bogactwem gatunków literackich. Przyjmując je za kryterium podziału, można wyróżnić kilka grup utworów: 1) hymny – uroczyste pieśni pochwalne ku czci Boga (np. Ps 8; 19; 29; 100; 111; 148 – 150), które mogą wyrażać podziw nad dziełem stwórczym Boga (np. Ps 104) i nad Jego działaniem w historii (np. Ps 105). 2) lamentacje – liczne skargi i prośby o pomoc udręczonemu psalmiście, mogą być zbiorowe i indywidualne (np. Ps 3; 5; 13; 22; 44). Wśród lamentacji występują psalmy ufności (np. Ps 4; 11; 16; 62; 121), psalmy dziękczynne jednostki (np. Ps 30; 34; 92, 103) i wspólnoty (np. Ps 66; 117; 124) oraz kolekcja siedmiu psalmów pokutnych (Ps 6; 32; 38; 51; 102; 130; 143). 3) psalmy królewskie, które sławią królowanie Boga (np. Ps 47; 93 – 99), przejawiające się także w rządach dynastii Dawida (np. Ps 2; 18; 21; 45; 89; 110; 132). 4) pieśni Syjonu – modlitwy, które odgrywały szczególną rolę w liturgii świątynnej (Ps 15; 24; 46; 48; 76; 84; 87; 122; 134). Do nich należą też psalmy pielgrzymkowe (np. Ps 122; 126), sławiące świętą Jerozolimę i wyrażające radość ze spotkania z Bogiem w Jego ziemskiej świątyni. 5) pieśni liturgiczne, śpiewane podczas wieczerzy paschalnej i wielkich świąt Izraela. Szczególnie ważny jest tu zbiór hymnów: Hallelu (Ps 113 – 118) i Wielkiego Hallelu (Ps 136). Na ich prorocki charakter wskazał Chrystus, modląc się nimi w ostatnich godzinach ziemskiego życia (np. Mt 26,30). 6) psalmy dydaktyczne, które zawierają pouczenia o wartości prawa Bożego (Ps 25; 34; 111; 119), o sprawiedliwości i dobroci Boga (np. Ps 78; 145), rozważają problem odpłaty za dobre i złe uczynki (np. Ps 37; 49; 73; 112). 7) psalmy mesjańskie, które wprost wyrażają oczekiwanie na Pomazańca Pańskiego (np. Ps 2; 110). Tęsknota za Chrystusem, tj. Mesjaszem, obecna jest także w psalmach królewskich i pieśniach Syjonu. W każdym niemal psalmie można wyróżnić różne gatunki literackie, które nie pozwalają zaklasyfikować ich wyłącznie do jednej grupy.
  2. Psalmy są utworami poetyckimi. Autorzy zastosowali w nich liczne środki stylistyczne. Najbardziej charakterystycznym elementem poetyki hebrajskiej był paralelizm członów, czyli stychów wersetu. Polegał on na tym, że najczęściej daną myśl poeta zawarł w dwóch następujących po sobie stychach, które tworzyły najmniejszą jednostkę literacką utworu. Z innych środków należy wymienić rym i rytm. Niekiedy psalmiści komponowali swoje dzieła w formie akrostychów, czyli utworów alfabetycznych (Ps 25; 34; 37; 111; 112; 119; 145). Wersety czy strofy psalmu rozpoczynały się wtedy od kolejnych liter alfabetu hebrajskiego.
  3. Pomimo tak wielkiej różnorodności, będącej wyrazem rozwoju duchowego Izraela, „Psałterz” stanowi jedną zwartą księgę. Myśl przewodnia całego zbioru została zawarta we wprowadzeniu (Ps 1 – 2). Człowiek ma do wyboru dwie drogi życiowe: drogę posłuszeństwa Bożemu Prawu, która prowadzi do szczęścia, oraz drogę buntu, wiodącą do zagłady. Cała historia świata jest wypadkową tego podstawowego wyboru. Psalmista często posługuje się pojęciem „bezbożny” (Ps 1,3-4), które może oznaczać wrogie narody albo człowieka, który sprowadza sprawiedliwych z właściwej drogi. Może nim być nawet nieprzyjaciel wewnętrzny – zło ukryte w sercu ludzkim. Obrazy wojenne, tak często pojawiające się w psalmach, można więc tłumaczyć jako ilustracje walki duchowej.
  4. Łatwo dostrzec w psalmach rozwój idei szczęścia. Z początku pojmuje się je materialnie jako spokojne życie, posiadanie ziemi, bogactwo, rodzinę, która zapewnia przyszłość. Stopniowo jednak człowiek odkrywa, że prawdziwe szczęście kryje się głębiej. Wypełnianie Prawa prowadzi go do odkrycia wartości nieprzemijalnych. Pociąga to za sobą przemianę relacji z bliźnimi. Pragnienie zemsty na wrogach ustępuje miejsca oczekiwaniu na ich nawrócenie. Podobnie ewoluuje rozumienie nagrody za sprawiedliwe życie i kary za popełnione zło. Początkowo psalmista, który widzi ziemskie powodzenie grzeszników, głośno krzyczy o swej niewinności i domaga się za nią odpłaty. Z czasem jednak uświadamia sobie własną grzeszność i przynależność do grzesznego ludu i pozostawia Bogu wymierzenie wszystkim sprawiedliwości.
  5. Grecki przekład Biblii, „Septuaginta” (LXX), powstały w egipskiej Aleksandrii już w II w. przed Chr., pogłębia historyczną lekturę „Psałterza”, interpretując go jako proroctwo. W ślad za tą żydowską tradycją, Kościół dostrzega w psalmach zapowiedź tajemnicy Chrystusa i doskonałej wspólnoty czasów ostatecznych. Stąd nasza lektura odwołuje się nie tylko do sensu wyrazowego (dosłownego, historycznego) psalmów, ale szuka także wypełnienia ich treści w Chrystusie i w Kościele.

O dzisiejszym psalmie:

Ps 84,

Radość w świątyni

1Dyrygentowi: na melodię „Haggittit”. Psalm synów Koracha.

2Jakże miłe są mieszkania Twoje, Panie Zastępów!

3Wzdycham i omdlewam z tęsknoty do dziedzińców Pana; serce moje i ciało wołają radośnie do Boga żywego.

4Nawet wróbel znajduje sobie dom, a jaskółka gniazdo, gdzie złoży swe pisklęta, przy ołtarzach Twoich, Panie Zastępów, Królu mój i Boże mój!

5Szczęśliwi, którzy mieszkają w Twoim domu, nieustannie Cię wychwalają.

Sela

6Szczęśliwi, którym sił dodajesz, którzy w sercu zamierzyli pielgrzymkę.

7Dolina płaczu zamieni się w oazę, gdy pobłogosławi ją Prawodawca.

8Idąc, wzrastają w siłę, aż ujrzą Boga na Syjonie.

9Panie, Boże Zastępów, wysłuchaj mojej modlitwy, nakłoń ucha, Boże Jakuba!

Sela

10Spójrz, o Boże, na naszą tarczę, wejrzyj na oblicze Twego pomazańca!

11Lepszy jeden dzień w Twoich dziedzińcach niż innych tysiące! Wolę stać w progu domu Boga mego, niż mieszkać w namiotach bezbożników!

12Doprawdy Pan jest słońcem i tarczą, Bóg obdarza łaską i chwałą. Pan nie odmawia dobrodziejstw tym, co postępują nienagannie.

13Panie Zastępów, szczęśliwy człowiek, który ufa Tobie!

 

  1. Pieśń śpiewana podczas jesiennej pielgrzymki Izraelitów do Świętego Miasta. Pierwsza część wyraża pragnienie oglądania Jerozolimy ze względu na uszczęśliwiającą bliskość Boga zamieszkującego świątynię (ww. 2-8: 2Jakże miłe są mieszkania Twoje, Panie Zastępów! 3Wzdycham i omdlewam z tęsknoty do dziedzińców Pana; serce moje i ciało wołają radośnie do Boga żywego. 4Nawet wróbel znajduje sobie dom, a jaskółka gniazdo, gdzie złoży swe pisklęta, przy ołtarzach Twoich, Panie Zastępów, Królu mój i Boże mój! 5Szczęśliwi, którzy mieszkają w Twoim domu, nieustannie Cię wychwalają. 6Szczęśliwi, którym sił dodajesz, którzy w sercu zamierzyli pielgrzymkę. 7Dolina płaczu zamieni się w oazę, gdy pobłogosławi ją Prawodawca. 8Idąc, wzrastają w siłę, aż ujrzą Boga na Syjonie.). Druga to modlitwa o wszelkie dary Boga, który otacza Izraela opieką jak tarczą (ww. 9-13: 9Panie, Boże Zastępów, wysłuchaj mojej modlitwy, nakłoń ucha, Boże Jakuba! 10Spójrz, o Boże, na naszą tarczę, wejrzyj na oblicze Twego pomazańca! 11Lepszy jeden dzień w Twoich dziedzińcach niż innych tysiące! Wolę stać w progu domu Boga mego, niż mieszkać w namiotach bezbożników! 12Doprawdy Pan jest słońcem i tarczą, Bóg obdarza łaską i chwałą. Pan nie odmawia dobrodziejstw tym, co postępują nienagannie.13Panie Zastępów, szczęśliwy człowiek, który ufa Tobie!).
  2. Można w tym psalmie widzieć pochwałę pielgrzymowania do miejsc świętych. Jest ono obrazem ciągłego zbliżania się do Boga na drogach ziemskiej pielgrzymki (1 Krn 25,19; 2 Kor 5,6). Psalm ukazuje chrześcijanom znaczenie zwłaszcza tej ostatniej drogi, którą każdy człowiek przemierzy. Uciążliwe przejście doliną płaczu (w. 7) to obraz śmierci, która jednak prowadzi ku życiu. Jak górskie wąwozy jesienią napełniają się potokami wody, tak dla pielgrzymów ku wiecznej świątyni tryskają strumienie wody żywej (Ez 47,1-12) z przebitego boku Chrystusa (J 19,34). Dzięki Jego ofierze i zwycięstwu śmierć stała się bramą do wiecznego świętowania z Bogiem na górnym Syjonie (w. 8), czyli w niebie.

 

 

Ewangelia (Łk 21, 29-33)

Przypowieść o drzewie figowym

Słowa Ewangelii według Świętego Łukasza

Jezus opowiedział swoim uczniom przypowieść: «Spójrzcie na figowiec i na wszystkie drzewa. Gdy widzicie, że wypuszczają pąki, sami poznajecie, że już blisko jest lato. Tak i wy, gdy ujrzycie te wszystkie wydarzenia, wiedzcie, iż blisko jest królestwo Boże. Zaprawdę, powiadam wam: Nie przeminie to pokolenie, aż się wszystko stanie.

Komentarz

O księdze:

  1. Najstarsze świadectwa chrześcijańskie stwierdzają, że autorem trzeciej Ewangelii oraz Dziejów Apostolskich jest Łukasz, lekarz i towarzysz Pawła, pochodzący z Antiochii Syryjskiej. O Łukaszu można też powiedzieć, że był historykiem i teologiem.
  2. Ewangelia według św. Łukasza jest dedykowana Teofilowi (Łk 1,3). Wymienienie go w tytule nie oznacza, że jest on jedynym, do którego skierowane jest to dzieło. Łukasz w osobie Teofila adresuje swoje dzieło do ludzi wywodzących się z kręgu kultury greckiej, którzy przyjęli chrześcijaństwo.
  3. Istotnym celem dzieła Łukasza (Ewangelii i Dziejów Apostolskich) było przygotowanie chrześcijan do podjęcia misji ewangelizacyjnej wśród narodów. Stwierdza się wręcz, że Łukasz napisał tzw. Ewangelię ewangelizatora. Kościół przestawał być małą grupą ludzi, którzy wzajemnie się znają, i przeradzał się w społeczność bardzo zróżnicowaną, wymagającą od jej członków uniwersalizmu i wielkiej otwartości na wszystkie ludy.
  4. Ewangelia według św. Łukasza powstała ona po roku 70 po Chr., czyli po zburzeniu Jerozolimy przez Rzymian.
  5. Wszyscy zgodnie przyjmują, że Ewangelia według św. Łukasza i Dzieje Apostolskie stanowią dwie części jednego dzieła, którego prologiem jest Łk 1,1-4. Łukasz, pisząc Ewangelię, musiał myśleć już o drugiej części. Potwierdzają to zabiegi literackie i ciągłość głównych tematów teologicznych, obecnych w obu tych księgach. Redagując Ewangelię, korzystał z kilku źródeł. Wiele tekstów przejął z materiału zgromadzonego w starszej Ewangelii według św. Marka. Łukasz w swojej Ewangelii zamieścił prolog (Łk 1,1-4), tradycję dotyczącą dzieciństwa Jezusa (Łk 1,5 – 2,52), opisy ukazujące Bóstwo Jezusa (Łk 24,13-53). Szerzej niż Marek opisał działalność Jezusa w Galilei (Łk 6,20 – 8,3) oraz Jego podróż do Jerozolimy (Łk 9,51 – 18,14). Szczególną rolę w kompozycji Ewangelii odgrywa Jerozolima. W tym mieście dokonują się najważniejsze wydarzenia z ziemskiego życia Jezusa. Przygotowanie uczniów dokonuje się w drodze do Jerozolimy. W Jerozolimie – a nie jak u pozostałych ewangelistów w Galilei – zmartwychwstały Chrystus spotyka się ze swoimi uczniami. Ewangelia ma być głoszona, począwszy od Jerozolimy (Łk 24,47), i z tego miejsca Kościół będzie się rozszerzał, aż obejmie swoim zasięgiem cały świat.
  6. Charakterystyczną część Ewangelii według św. Łukasza stanowią przypowieści: o miłosiernym Samarytaninie (Łk 10,30-37); o bogatym rolniku (Łk 12,16-21); o miłosiernym Ojcu (Łk 15,11-32); o nieuczciwym zarządcy (Łk 16,1-8); o bogaczu i Łazarzu (Łk 16,19-31); o faryzeuszu i celniku (Łk 18,10-14). Tylko Łukasz opisuje sceny przedstawiające miłość Jezusa do grzeszników, np. nawrócona grzesznica (Łk 7,36-50); Zacheusz (Łk 19,2-10). Odnotowuje też cuda, których nie ma w pozostałych Ewangeliach: wskrzeszenie młodzieńca z Nain (Łk 7,11-17); uzdrowienie kobiety chorej na artretyzm (Łk 13,10-17); uzdrowienie chorego na puchlinę wodną (Łk 14,1-6) oraz oczyszczenie dziesięciu trędowatych (Łk 17,11-19).
  7. Ewangelię według św. Łukasza cechuje atmosfera modlitwy, radości, pokoju, chwały Bożej, łagodności i dobroci. Autor posiada głębokie wyczucie psychiki i wspaniale kreśli portrety swoich bohaterów, zwłaszcza Jezusa. Jest również, bardziej niż inni ewangeliści, wrażliwy na rolę i misję kobiet. Wskazuje, że kobiety na równi z mężczyznami są zobowiązane do przyjęcia Ewangelii i odpowiedzialne za jej głoszenie. Łukasz stara się także dać odpowiedź na pytanie: Jaki jest cel i sens istnienia chrześcijaństwa w świecie? W swoim dziele ukazuje on, że historia Jezusa i dzieje Kościoła, który założył, są wypełnieniem starotestamentowych obietnic danych przez Boga. Historia Jezusa i w konsekwencji historia Kościoła stanowią ostatni etap historii zbawienia. Epoka ta zakończy się powtórnym przyjściem Chrystusa i dokonaniem sądu nad światem. Czas Kościoła zawarty pomiędzy pierwszym i drugim przyjściem Jezusa na ziemię jest czasem ostatecznym. Nie jest to tylko epoka, w której pielęgnuje się pamięć o Jezusie. Zmartwychwstały Chrystus cały czas działa w swoim Kościele i poprzez swój Kościół. Jezus przemierza wraz z Kościołem drogę, która prowadzi do ostatecznego spotkania z Bogiem.
  8. Świadectwa zawarte w Ewangelii jednoznacznie wskazują, że Jezus jest jedynym Zbawicielem świata. W Starym Testamencie tytuł „Zbawca” odnoszony był do Boga i wyrażał dwa aspekty: wybawienie od zła oraz obdarowywanie dobrodziejstwami. W świetle Ewangelii według św. Łukasza Jezus w całej swojej działalności zmierza do uwolnienia człowieka od zła, od grzechów i nieszczęść oraz obdarza go darami Bożymi. Czas działalności Jezusa jest więc czasem zbawienia. Jego Ewangelia jest słowem, które zbawia. Dlatego orędzie o zbawieniu i odpuszczaniu grzechów w imię Jezusa ma być głoszone wszystkim narodom (Łk 24,47).
  9. Szczególną uwagę Łukasz przywiązuje do ukazania roli modlitwy w życiu Jezusa, a także rodzącego się Kościoła. Wszystkie istotne wydarzenia z życia Jezusa poprzedzone są modlitwą. Jezus, modląc się, daje ludziom przykład, w jaki sposób mogą trwać w nieustannej łączności z Bogiem Ojcem. Modlitwa jest też ukazana jako niezawodny środek przeciwko pokusom, przeciwnościom, zniechęceniu, zagubieniu.
  10. Ewangelia według św. Łukasza jest swego rodzaju podręcznikiem, który ma przygotować chrześcijan do dzieła ewangelizacji. Przekazuje słowa i czyny Jezusa w taki sposób, by ewangelizujący mógł być skutecznym świadkiem Chrystusa. Wzorem jest Jezus, który jako „pierwszy ewangelizator” nie tylko sam głosił Ewangelię (Łk 4,16-21), ale stopniowo przygotowywał do tego dzieła swoich uczniów.

O czytaniu:

Łk 21,

Zapowiedź dotycząca przyszłości

5Kiedy niektórzy mówili o świątyni, że jest przyozdobiona pięknymi kamieniami i darami, On powiedział: 6„Nastaną dni, kiedy z tego wszystkiego, czemu się przyglądacie, nie pozostanie kamień na kamieniu. Wszystko legnie w gruzach”. 7Zapytali Go: „Nauczycielu, kiedy to się stanie i jaki będzie znak, że to wszystko już nadchodzi?”. 8On zaś odpowiedział: „Uważajcie, abyście nie zostali wprowadzeni w błąd! Pojawi się bowiem wielu takich, którzy w moje imię będą mówić: «Ja jestem» oraz: «Nadchodzi czas». Nie idźcie za nimi!9A kiedy usłyszycie o wojnach i rozruchach, nie trwóżcie się. To bowiem musi się najpierw wydarzyć, ale jeszcze nie zaraz będzie koniec”. 10I mówił do nich: „Powstanie naród przeciwko narodowi i królestwo przeciw królestwu. 11Będą też wielkie trzęsienia ziemi, a w różnych miejscach klęski głodu i zarazy. Pojawią się straszne zjawiska i znaki wielkie na niebie. 12Ale zanim to wszystko się stanie, wystąpią przeciwko wam i będą was prześladować, wydając synagogom i wtrącając do więzień. Ze względu na moje imię poprowadzą was przed królów i namiestników. 13Będzie to dla was okazja do dawania świadectwa. 14Weźcie to sobie do serca, by nie przygotowywać wcześniej swojej obrony. 15Ja wam dam wymowę i mądrość, której nie będzie mógł się oprzeć ani przeciwstawić żaden wasz przeciwnik. 16Będą was wydawać nawet rodzice i bracia, krewni i przyjaciele. A niektórych z was zabiją. 17Będziecie znienawidzeni przez wszystkich z powodu mojego imienia. 18Ale nie zginie nawet włos z waszej głowy. 19Dzięki swej wytrwałości zyskacie wasze życie. 20Kiedy ujrzycie Jeruzalem otoczone przez wojska, wtedy wiedzcie, że nadchodzi już jego spustoszenie. 21Wtedy mieszkańcy Judei niech uciekają w góry, przebywający w mieście niech z niego wyjdą, ci zaś, którzy będą w okolicy, niech do niego nie wchodzą. 22Będą to bowiem dni odpłaty, aby się wypełniło wszystko, co zostało napisane. 23Biada w te dni kobietom w ciąży i karmiącym. Nastanie bowiem wielka udręka na ziemi i gniew na ten lud. 24Jedni zginą od miecza, a inni zostaną uprowadzeni do niewoli do wszystkich narodów. A Jeruzalem będzie deptane przez pogan, aż czasy pogan przeminą. 25Będą też znaki na słońcu, księżycu i gwiazdach, a na ziemi trwoga ogarnie narody bezradne wobec szumu wzburzonego morza. 26Ludzie mdleć będą ze strachu w oczekiwaniu tego, co ma nadejść na ziemię, gdyż moce niebieskie zostaną wstrząśnięte. 27Wtedy zobaczą Syna Człowieczego przychodzącego na obłoku z wielką mocą i chwałą.28A gdy to zacznie się dziać, wyprostujcie się i podnieście głowy, bo zbliża się wasze odkupienie”.

głowy, bo zbliża się wasze odkupienie”.

Przykład z drzewa figowego

29Opowiedział im też przypowieść: „Spójrzcie na drzewo figowe i na inne drzewa.30Gdy widzicie, że wypuszczają pąki, poznajecie, że już zbliża się lato. 31Tak też i wy, gdy zobaczycie, że to się dzieje, wiedzcie, że królestwo Boże jest już blisko. 32Zapewniam was: Nie przeminie to pokolenie, aż spełni się wszystko. 33Niebo i ziemia przeminą, ale moje słowa nie przeminą.

Zachęta do czuwania

34Uważajcie więc na siebie, aby wasze serca nie były ociężałe wskutek obżarstwa, pijaństwa oraz trosk codziennego życia, aby ten dzień nagle was nie zaskoczył. 35Przyjdzie on bowiem nieoczekiwanie na mieszkańców całej ziemi. 36Czuwajcie więc i módlcie się w każdym czasie, abyście zdołali uniknąć tego wszystkiego, co ma się zdarzyć, i mogli stanąć przed Synem Człowieczym”.

37Jezus spędzał dni na nauczaniu w świątyni. Na noc wychodził na górę zwaną Oliwną i tam przebywał. 38Wcześnie rano cały lud przychodził do Niego, aby Go słuchać w świątyni.

 

  1. Dzisiejszy fragment kontynuuje mowę eschatologiczną Jezusa (zakończona w Łk 21,36). W niej Łukasz ukazuje zapowiedzi Jezusa dotyczące losu Izraela, a także czasów ostatecznych. Treści historyczne przeplatają się z wypowiedziami o charakterze symbolicznym.
  2. Celem dzisiejszej przypowieści jest zachęcenie wierzących w Boga do wnikliwej analizy wydarzeń, w których jest im dane uczestniczyć. Poprzez te wydarzenia realizuje się bowiem historia zbawienia. Dla chrześcijan kluczem do właściwej interpretacji tego, co się dzieje, mają być słowa Jezusa zawarte w Ewangelii. Tylko w ten sposób odczytają prawdziwy sens własnego życia i sens ukryty w dziejach świata. Nikt z ludzi nie wie, kiedy Bóg uzna, że jest już czas, aby w pełni ukazało się Jego królestwo. Jezus natomiast zapewnia, że wszystko ku temu zmierza.
  3. Obserwując zjawiska naturalne, w których można dostrzec zapowiedź najbliższej przyszłości (tak jak pąki na drzewie są zapowiedzią nadchodzącej wiosny, a potem lata), ludzie powinni uczyć się rozpoznawać znaki działania Boga w świecie. W wierszu bezpośrednio poprzedzającym przypowieść (28A gdy to zacznie się dziać, wyprostujcie się i podnieście głowy, bo zbliża się wasze odkupienie”.), Jezus dodawał otuchy zapewnieniem, że niezwykłe zjawiska kosmiczne zapowiadają przybliżanie się odkupienia. Teraz zaś stwierdza, iż są to znaki bliskiego królestwa Bożego. Te dwa zdania wzajemnie się uzupełniają i niosą wspólnie przesłanie, iż odkupienie wierzących dokona się w królestwie Bożym, które na zawsze zapanuje w świecie, a Tym, który je przyniesie ludzkości, jest Syn Człowieczy, przychodzący w mocy i chwale (Łk 21 27Wtedy zobaczą Syna Człowieczego przychodzącego na obłoku z wielką mocą i chwałą.). Z przypowieści o drzewie figowym da się jeszcze wyciągnąć wniosek, że ów czas królestwa Bożego jest jak lato. Będzie to bowiem czas żniw (takie przesłanie jest też zawarte w przypowieści z Mt 13, 36-43), a tym samym zbierania owoców całej działalności Jezusa Chrystusa oraz Jego Kościoła. Ponadto, podobnie jak lato jest okresem słonecznym, odmiennym od ponurej jesieni, tak też czas nastania królestwa Bożego będzie czasem radości i szczęścia płynącego z pełnego panowania Boga w świecie.
  4. Całą mowę Jezusa zamyka zdanie, które w Kościele pierwotnym stało się przyczyną wielu nieporozumień. W wersji Mk 13, 30: „Nie przeminie to pokolenie, dopóki nie spełni się to wszystko” Jezus zdaje się nawiązywać do opisanych bezpośrednio przed tą wypowiedzią znaków zwiastujących dzień ostateczny oraz powtórne przyjście Syna Człowieczego (Mk 13, 19-29) i zapewniać, że „to wszystko”, co zapowiada, wydarzy się jeszcze za życia pokolenia Jego słuchaczy. Zdanie o podobnej treści z pewnością wypowiedział przy tej lub innej okazji, ale teksty Mk 9, 1 („Niektórzy z was nie umrą, dopóki nie zobaczą królestwa Bożego przychodzącego z mocą”) oraz Mt 10, 23 („nie zdążycie obejść wszystkich miast izraelskich, zanim nadejdzie Syn Człowieczy”) pozwalają przypuszczać, że oryginalne słowa Nauczyciela były przez wspólnotę Jego uczniów powtarzane w różnej postaci i dostosowywane do różnych okoliczności. Łukasz przedstawia to w takim znaczeniu: Nie przeminie to pokolenie, aż spełni się wszystko nie odnosi się już wyłącznie do wydarzeń z czasów eschatologicznych, lecz dotyczy dosłownie wszystkiego, co Jezus w tej ostatniej mowie wypowiedział do swych słuchaczy: tego, co mówił o prześladowaniach, o sądzeniu uczniów za głoszoną przez nich Ewangelię, o zburzeniu Jeruzalem, jak też o zbawczym planie Bożym, który realizuje się poprzez wieki, a pełne urzeczywistnienie uzyska dopiero w czasach ostatecznych. Nie ma wątpliwości, że wszystkie te wydarzenia rzeczywiście miały miejsce za życia pokolenia tych, którzy mieli możliwość słuchać słów Jezusa. Łukasz, który pisze już za życia drugiego pokolenia chrześcijan po Chrystusie i wie, że budzące grozę zjawiska kosmiczne, zapowiadające koniec świata, wciąż jeszcze się nie pojawiały, w słowach Jezusa przesuwa akcent z dnia ostatecznego na aktualne dzieje Kościoła i podkreśla, że w życiu każdego pokolenia urzeczywistnia się zbawczy plan Boży.
  5. Jezus jest świadomy, że przekazuje swym słuchaczom pochodzącą od Boga naukę, której człowiek nie powinien lekceważyć. Dlatego podkreśla jej autorytet oświadczeniem: Niebo i ziemia przeminą, ale moje słowa nie przeminą. Podobne sformułowanie (łatwiej przeminie niebo i ziemia), wypowiedziane w odniesieniu do trwałości Prawa, znajduje się w Łk 16, 17. Podobnie jak w tamtym tekście, niebo i ziemia oznaczają cały świat zamieszkany przez duchy tworzące orszak Boży (niebo) oraz przez człowieka (ziemia). Niebo i ziemia stanowią teren panowania Boga oraz Jego własność, gdyż zostały przez Niego stworzone (zob. np. Pwt 10, 14; Ps 89, 12; Iz 37, 16 i wiele innych). Dlatego Bóg opiekuje się dziełami swych rąk i zapewnia im istnienie. Jednakże prorocy i autorzy apokalips ostrzegają, że nadejdzie czas, kiedy Stwórca i Pan wszechrzeczy dokona nad nimi sądu, poruszy niebem i wstrząśnie ziemią (por. Iz 13, 13; 24, 18; Łk 21, 25-26), aby odnowić świat, przezwyciężyć panujące w nim zło i zapewnić dobru wieczne panowanie. W Iz 51, 6 Bóg nawet mówi: „Niebiosa jak dym się rozwieją, ziemia jak odzież ulegnie zniszczeniu, a jej mieszkańcy wyginą jak komary. Lecz moje zbawienie będzie trwać na wieki, a moje wyzwolenie nigdy nie przeminie”. Jezus z jednej strony nawiązuje do starotestamentalnych obrazów, ukazujących przeświadczenie, że wśród zmiennych kolei rzeczy jedynie niebo i ziemia są trwałe, tak że nie mogą ich zniszczyć żadne siły naturalne. Z drugiej strony oznajmia, że również one podlegają władzy swego Stwórcy i po Jego interwencji mogą przeminąć. W obliczu tych wszystkich nietrwałych dzieł jedynie słowo Boga jest wieczne. Ono trwa na wieki (zob. 2 Sm 7, 25; 1 Krn 17, 23; Ps 119, 89; Iz 40, 8; 1 P 1, 25) i to właśnie ono jest narzędziem, za pomocą którego Bóg kieruje światem. Umieszczając takie właśnie zapewnienie (moje słowa nie przeminą) na końcu swej działalności publicznej, Jezus zarazem wzywa do przyjęcia całej Jego nauki z powagą i posłuszeństwem. Ponieważ zawarta jest w niej pełnia prawdy, będzie ona dalej głoszona w Kościele jako Dobra Nowina o zbawieniu. Dzięki wiernym apostołom zostanie ona zaniesiona aż po krańce ziemi (zob. Dz 1, 8; 13, 47; Rz 10, 18) i będzie przekazywana z pokolenia na pokolenie aż do skończenia świata. Co więcej, słowo Boga, skierowane do ludzi przez Chrystusa, zachowa swe znaczenie nawet w królestwie Bożym, które nastanie po przeminięciu całego doczesnego świata.