by parafia Comment Closed

Wtorek, 30 sierpnia 2022 r.

1.czytanie (1 Kor 2, 10b-16)

Duch Boży daje poznanie Boga

Czytanie z Pierwszego Listu Świętego Pawła Apostoła do Koryntian

Bracia:

Duch przenika wszystko, nawet głębokości Boga samego. Kto zaś z ludzi zna to, co ludzkie, jeżeli nie duch, który jest w człowieku? Podobnie i tego, co Boskie, nie zna nikt, tylko Duch Boży. Otóż my nie otrzymaliśmy ducha świata, lecz Ducha, który jest z Boga, dla poznania dobra, jakim Bóg nas obdarzył. A głosimy to nie za pomocą wyszukanych słów ludzkiej mądrości, lecz korzystamy z pouczeń Ducha, przedkładając duchowe sprawy tym, którzy są z Ducha.

Człowiek zmysłowy bowiem nie pojmuje tego, co jest z Bożego Ducha. Głupstwem mu się to wydaje i nie może tego pojąć, bo tylko duchem można to zrozumieć. Człowiek zaś duchowy rozsądza wszystko, lecz sam przez nikogo nie jest sądzony. Któż więc poznał zamysł Pana tak, by Go mógł pouczać? My właśnie znamy zamysł Chrystusowy.

Komentarz

O Księdze:

  1. Miasto Korynt miało wyjątkowy korzystne położenie geograficzne, znajdowało się między dwoma portami, przez które można było dotrzeć do wszystkich portów ówczesnego świata. Dzięki takiemu położeniu Korynt był miastem bardzo bogatym i stał się w Grecji największym ośrodkiem handlowym. Już w I wieku pełnił funkcję stolicy prowincji i był siedzibą prokonsula. Jak każde miasto tego typu, Korynt charakteryzował się wielkimi kontrastami: obok bogatych elit żyły masy ludzi biednych. Historycy obliczają, że za czasów Pawła 2/3 ludzkości Koryntu stanowili niewolnicy. W Koryncie pierwsi nawróceni na chrześcijaństwo pochodzili zwłaszcza spośród biedoty i niewolników. Ponieważ było to ważne miasto w Cesarskie Rzymskim osiedlało się tam wielu legionistów – weteranów. Niektórzy z nich przyjęli chrześcijaństwo, czego potwierdzeniem są wymienione przez Pawła imiona łacińskie. W Koryncie była też duża liczba Żydów, którzy mieli w mieście własną synagogę. Ponadto do Koryntu chętnie przybywali mówcy i filozofowie, którzy przy okazji publicznych dysput promowali nowo powstałe prądy myślowe. Ogólnie Korynt nie cieszył się dobrą sławą. W świecie starożytnym miasto Korynt było synonimem moralnego zepsucia. Umiejscowiony na wąskim przesmyku łączącym dwie części Grecji (Półwysep Peloponeski i stały ląd) Korynt stanowił główne skrzyżowanie ruchu morskiego i lądowego i w konsekwencji był bogatym ośrodkiem handlowym grupującym handlarzy, przekupniów, żeglarzy, niewolników i ludzi z każdego skrawka całego imperium rzymskiego. Miasto było też siedzibą igrzysk istmijskich, odbywających się co dwa lata i ustępujących popularnością jedynie olimpiadzie. Nad niebem Koryntu panował Akrokorynt, strome i skaliste wzgórze, na którym wznosiła się świątynia Afrodyty, greckiej bogini miłości. Uwzględniwszy kosmopolityczną atmosferę Koryntu, nie jest wcale dziwne, że miał on reputację gniazda pijaństwa i rozpusty. W starożytnej grece termin „dziewczyna koryncka” zaczął oznaczać prostytutkę, a czasownik „korinthiazomai”, „koryntować”, znaczył tyle co „cudzołożyć”. Rozmaite kulty pogańskie i religie misteryjne walczyły o zwolenników. Moralny upadek i zamęt w kulturze Koryntu to tło, na którym pojawia się Paweł ze zdumiewającym orędziem: W Chrystusie jest zbawienie i wolność od grzechu! To w tym mieście ziściło się kilka jego największych dzieł ewangelizacyjnych. Jak później napisał w Pierwszym Liście do Koryntian: „Tak więc, gdy Żydzi żądają znaków, a Grecy szukają mądrości, my głosimy Chrystusa ukrzyżowanego, który jest zgorszeniem dla Żydów, a głupstwem dla pogan, dla tych zaś, którzy są powołani, tak spośród Żydów, jak i spośród Greków – Chrystusem, mocą Bożą i mądrością Bożą” (1 Kor 1,22-24).
  2. Paweł po raz pierwszy przybył do Koryntu pod koniec 50. Roku. Pozostał tam około 18. miesięcy. W tym czasie nawrócił sporą liczbę pogan i Żydów oraz zorganizował życie wspólnoty chrześcijańskiej (Dz 18,1-18). Po wyjeździe Apostoła okazało się, że nową nawróceni chrześcijanie nie do końca zerwali z dawnym stylem życia. Niektórzy z nich ponownie ulegali negatywnym wpływom środowisk pogańskich, inni próbowali wracać do judaizmu. Potężnymi problemami nękającymi młodą wspólnotę były uczestnictwo w kultach pogańskich oraz pogoń za ekstatycznymi doznaniami, przypadki profanacji podczas Eucharystii, swoboda seksualna, a także przywiązanie do pogańskich filozofii, co powodowało odrzucenie prawdy o zmartwychwstaniu ciała.
  3. Paweł czuł się od ojcem wspólnoty korynckiej, był z niej dumny i po opuszczeniu Koryntu utrzymywał ze wspólnotą stały kontakt. Pierwszy List został napisany około 5. lat po założeniu korynckiej wspólnoty, w czasie pobytu Pawła w Efezie. Bezpośrednią przyczyną napisania listu było pismo do Koryntian, którym zadawali Apostołowi pytania i przedstawiali swoje wątpliwości. W odpowiedzi Paweł nawiązuje także do innych informacji na temat sytuacji w Koryncie, które dotarły do niego. Rozwiązuje wszystkie problemy starając się ukazać się je w świetle tajemnicy Jezusa Chrystusa. W oparciu o wierność nauce Jezusa można właściwie zrozumieć i wyjaśnić każdą z pojawiających się trudności i wątpliwości. Paweł zapewnia, że każdy, kto zwróci się do Jezusa zostanie przez Niego oświecony i otrzyma zbawienie, teraz i wieczności.

O czytaniu:

1 Kor 2,

Mądrość chrześcijan dziełem Ducha Bożego

6Głosimy mądrość ludziom doskonałym. Nie jest to mądrość tego świata ani władców tego świata, którzy przeminą. 7Głosimy mądrość Bożą ukrytą w tajemnicy, którą przed wiekami Bóg przeznaczył dla naszej chwały. 8Nie poznał jej żaden z władców tego świata, gdyby ją bowiem poznali, nie ukrzyżowaliby Pana chwały. 9Napisano bowiem: czego oko nie widziało ani ucho nie słyszało, w serce człowieka nie wstąpiło, to przygotował Bóg tym, którzy Go miłują. 10Bóg objawił nam to przez Ducha, a Duch przenika wszystko, nawet głębokości Boga.11Któż bowiem wie, co kryje się w człowieku, jeśli nie duch człowieka, który w nim jest? Tak i Boga nikt by nie poznał, gdyby nie Duch Boży. 12My nie otrzymaliśmy ducha od świata, ale Ducha od Boga, aby poznać dary otrzymane od Boga. 13Nie głosimy tego uczonymi słowami ludzkiej mądrości, ale dzięki pouczeniom Ducha, przedstawiamy sprawy duchowe tym, którzy są z Ducha. 14Bo człowiek zmysłowy nie przyjmuje tego, co pochodzi od Bożego Ducha. Jest to dla niego głupstwem i nie może zrozumieć, że ocenia się to na sposób duchowy. 15Człowiek duchowy natomiast ocenia wszystko, lecz sam nie jest przez nikogo oceniany. 16Kto bowiem poznał myśl Pana, która mogłaby go pouczać? Oto my znamy myśl Chrystusa.

  1. Żaden człowiek nie zdoła do końca zgłębić zbawczych planów Boga. Nikt z ludzi nie jest też w stanie tu na ziemi pojąć, jak wielkim dobrem jest ofiara, którą Jezus poniósł na krzyżu, i jak wielkie jest szczęście zbawionych. Człowiek naprawdę mądry będzie starał się oceniać wszystko w świetle Bożego objawienia, które dokonało się w Jezusie Chrystusie. Dzięki Niemu wszyscy wierzący otrzymali Bożego Ducha i gdy zachowują więź z Duchem Bożym, są w stanie coraz lepiej rozumieć istotę wiary, którą przyjęli. Dzięki Duchowi Bożemu chrześcijanie rozumieją też lepiej sens i cel otaczającego ich świata (J 16,13; 1 J 2,20.27). Tym, co uniemożliwia osiągnięcie prawdziwej mądrości, nie jest brak wiedzy czy inteligencji, ale pycha, zawiść i niezgoda. Chrześcijanie, którzy podkreślają wysoki stopień swojej duchowej wiedzy, a nie liczą się z tym, że ktoś ma słabą wiarę (1Kor 8,7-13; 10,29), w rzeczywistości sami są słabi i przyziemni. Uniżenie Chrystusa, wyrażające się najpełniej w Jego śmierci krzyżowej, powinno być dla chrześcijan przykładem, w jaki sposób zdobywa się mądrość i w czym tkwi prawdziwa sprawiedliwość.
  2. Ostatnie zdanie całego fragmentu, zawierające deklarację Pawła: My właśnie znamy zamysł Chrystusowy, zamyka w sobie zasadnicze orędzie, które do tej pory w liście przedstawił Apostoł. Rozpoczynając refleksję od faktu podziałów istniejących we wspólnocie korynckiej, apostoł kreśli przed adresatami wizję, na której opierać powinni jedność w gminie. Tożsamość chrześcijanina zasadza się na chrzcie w Chrystusie Jezusie, który został ukrzyżowany. Logika tego świata różni się diametralnie od logiki Bożej. Boży plan zbawienia, zrealizowany w krzyżu Jezusa i realizowany dalej w Kościele przez Ducha Świętego, jest dla świata głupstwem, zgorszeniem i słabością. Bóg jednak wybiera to, co słabe i niemądre w oczach świata, gdyż Jego mądrość objawia się w zgorszeniu krzyża. Nie można pojąć tych prawd inaczej, jak tylko pod inspiracją Ducha Świętego. Apostoł nie odrzuca tak bardzo cenionej w Koryncie mądrości, lecz mówiąc o niej, zupełnie inaczej rozkłada akcenty. Nie chodzi mu u mądrość czysto ludzką i wyuczoną, ale o mądrość, która pochodzi z objawienia Ducha Świętego i której źródłem jest sam Bóg. Poznanie bowiem jest darem Ducha Świętego. Warto przy tym wspomnieć, że przeciwstawienie ludzkiej mądrości i wiedzy mądrości objawionej nie odrzuca rozwoju tych pierwszych. Mowa jest raczej o dwóch różnych porządkach. Należy przy tym uznać ograniczony charakter ludzkiej wiedzy.
  3. Centrum życia i przepowiadania chrześcijańskiego jest Osoba Jezusa Chrystusa Ukrzyżowanego. Wobec przyjęcia głoszonych prawd bez znaczenia są mądrość, bogactwo czy uznanie tego świata. Nieprzydatna jest także ludzka retoryka, bazująca na ludzkiej tylko mądrości i sile argumentacji pozbawionej Ducha. Paradoks działania Bożego objawia się w krzyżu Chrystusa. To, co słabe i hańbiące w oczach świata, stało się narzędziem zbawienia wybranym przez Boga. Taki Boży wybór zawstydza i wywraca wszelki sposób ludzkiego tylko wartościowania. Kto jednak przyjmuje dobrą nowinę o zbawieniu dokonanym na krzyżu, ten wkracza w intymną relację z Chrystusem, który jest mocą i mądrością Bożą.
  4. Pewne kontrowersje z punktu widzenia pedagogicznego może budzić Pawłowe stwierdzenie, że człowiek duchowy nie jest sądzony przez nikogo, choć sam rozsądza wszystko. Nie wolno dopuszczać się nadinterpretacji tego stwierdzenia, jak niejednokrotnie miało to miejsce w historii podziałów i rozłamów dokonujących się w Kościele. Niebezpieczeństwo takie pojawia się niekiedy w grupach o charakterze charyzmatycznym. Ich członkowie mogą niekiedy bardzo subiektywnie odczytywać Pismo święte, bazując na przekonaniu, że są ludźmi „duchowymi” i otrzymują pouczenia bezpośrednio od Ducha Bożego. Tego typu postawa, przejaw indywidualizmu i subiektywizmu, nie uwzględnia wielowiekowej tradycji Kościoła, a także kontekstu biblijnego.

 

 

Psalm (Ps 145 (144), 8-9. 10-11. 12-13. 14 i 17 (R.: 17a))

Pan sprawiedliwy na wszystkich swych drogach

Pan jest łagodny i miłosierny, *
nieskory do gniewu i bardzo łaskawy.
Pan jest dobry dla wszystkich, *
a Jego miłosierdzie nad wszystkim, co stworzył.

Pan sprawiedliwy na wszystkich swych drogach

Niech Cię wielbią, Panie, wszystkie Twoje dzieła *
i niech Cię błogosławią Twoi wyznawcy.
Niech mówią o chwale Twojego królestwa *
i niech głoszą Twoją potęgę.

Pan sprawiedliwy na wszystkich swych drogach

Aby synom ludzkim oznajmić Twoją potęgę *
i wspaniałość chwały Twojego królestwa.
Królestwo Twoje królestwem wszystkich wieków, *
przez wszystkie pokolenia Twoje panowanie.

Pan sprawiedliwy na wszystkich swych drogach

Pan podtrzymuje wszystkich, którzy upadają, *
i podnosi wszystkich zgnębionych.
Pan jest sprawiedliwy na wszystkich swych drogach *
i łaskawy we wszystkich swoich dziełach.

Pan sprawiedliwy na wszystkich swych drogach

Komentarz

O księdze:

  1. Psałterz charakteryzuje się bogactwem gatunków literackich. Przyjmując je za kryterium podziału, można wyróżnić kilka grup utworów: 1) hymny – uroczyste pieśni pochwalne ku czci Boga (np. Ps 8; 19; 29; 100; 111; 148 – 150), które mogą wyrażać podziw nad dziełem stwórczym Boga (np. Ps 104) i nad Jego działaniem w historii (np. Ps 105). 2) lamentacje – liczne skargi i prośby o pomoc udręczonemu psalmiście, mogą być zbiorowe i indywidualne (np. Ps 3; 5; 13; 22; 44). Wśród lamentacji występują psalmy ufności (np. Ps 4; 11; 16; 62; 121), psalmy dziękczynne jednostki (np. Ps 30; 34; 92, 103) i wspólnoty (np. Ps 66; 117; 124) oraz kolekcja siedmiu psalmów pokutnych (Ps 6; 32; 38; 51; 102; 130; 143). 3) psalmy królewskie, które sławią królowanie Boga (np. Ps 47; 93 – 99), przejawiające się także w rządach dynastii Dawida (np. Ps 2; 18; 21; 45; 89; 110; 132). 4) pieśni Syjonu – modlitwy, które odgrywały szczególną rolę w liturgii świątynnej (Ps 15; 24; 46; 48; 76; 84; 87; 122; 134). Do nich należą też psalmy pielgrzymkowe (np. Ps 122; 126), sławiące świętą Jerozolimę i wyrażające radość ze spotkania z Bogiem w Jego ziemskiej świątyni. 5) pieśni liturgiczne, śpiewane podczas wieczerzy paschalnej i wielkich świąt Izraela. Szczególnie ważny jest tu zbiór hymnów: Hallelu (Ps 113 – 118) i Wielkiego Hallelu (Ps 136). Na ich prorocki charakter wskazał Chrystus, modląc się nimi w ostatnich godzinach ziemskiego życia (np. Mt 26,30). 6) psalmy dydaktyczne, które zawierają pouczenia o wartości prawa Bożego (Ps 25; 34; 111; 119), o sprawiedliwości i dobroci Boga (np. Ps 78; 145), rozważają problem odpłaty za dobre i złe uczynki (np. Ps 37; 49; 73; 112). 7) psalmy mesjańskie, które wprost wyrażają oczekiwanie na Pomazańca Pańskiego (np. Ps 2; 110). Tęsknota za Chrystusem, tj. Mesjaszem, obecna jest także w psalmach królewskich i pieśniach Syjonu. W każdym niemal psalmie można wyróżnić różne gatunki literackie, które nie pozwalają zaklasyfikować ich wyłącznie do jednej grupy.
  2. Psalmy są utworami poetyckimi. Autorzy zastosowali w nich liczne środki stylistyczne. Najbardziej charakterystycznym elementem poetyki hebrajskiej był paralelizm członów, czyli stychów wersetu. Polegał on na tym, że najczęściej daną myśl poeta zawarł w dwóch następujących po sobie stychach, które tworzyły najmniejszą jednostkę literacką utworu. Z innych środków należy wymienić rym i rytm. Niekiedy psalmiści komponowali swoje dzieła w formie akrostychów, czyli utworów alfabetycznych (Ps 25; 34; 37; 111; 112; 119; 145). Wersety czy strofy psalmu rozpoczynały się wtedy od kolejnych liter alfabetu hebrajskiego.
  3. Pomimo tak wielkiej różnorodności, będącej wyrazem rozwoju duchowego Izraela, „Psałterz” stanowi jedną zwartą księgę. Myśl przewodnia całego zbioru została zawarta we wprowadzeniu (Ps 1 – 2). Człowiek ma do wyboru dwie drogi życiowe: drogę posłuszeństwa Bożemu Prawu, która prowadzi do szczęścia, oraz drogę buntu, wiodącą do zagłady. Cała historia świata jest wypadkową tego podstawowego wyboru. Psalmista często posługuje się pojęciem „bezbożny” (Ps 1,3-4), które może oznaczać wrogie narody albo człowieka, który sprowadza sprawiedliwych z właściwej drogi. Może nim być nawet nieprzyjaciel wewnętrzny – zło ukryte w sercu ludzkim. Obrazy wojenne, tak często pojawiające się w psalmach, można więc tłumaczyć jako ilustracje walki duchowej.
  4. Łatwo dostrzec w psalmach rozwój idei szczęścia. Z początku pojmuje się je materialnie jako spokojne życie, posiadanie ziemi, bogactwo, rodzinę, która zapewnia przyszłość. Stopniowo jednak człowiek odkrywa, że prawdziwe szczęście kryje się głębiej. Wypełnianie Prawa prowadzi go do odkrycia wartości nieprzemijalnych. Pociąga to za sobą przemianę relacji z bliźnimi. Pragnienie zemsty na wrogach ustępuje miejsca oczekiwaniu na ich nawrócenie. Podobnie ewoluuje rozumienie nagrody za sprawiedliwe życie i kary za popełnione zło. Początkowo psalmista, który widzi ziemskie powodzenie grzeszników, głośno krzyczy o swej niewinności i domaga się za nią odpłaty. Z czasem jednak uświadamia sobie własną grzeszność i przynależność do grzesznego ludu i pozostawia Bogu wymierzenie wszystkim sprawiedliwości.
  5. Grecki przekład Biblii, „Septuaginta” (LXX), powstały w egipskiej Aleksandrii już w II w. przed Chr., pogłębia historyczną lekturę „Psałterza”, interpretując go jako proroctwo. W ślad za tą żydowską tradycją, Kościół dostrzega w psalmach zapowiedź tajemnicy Chrystusa i doskonałej wspólnoty czasów ostatecznych. Stąd nasza lektura odwołuje się nie tylko do sensu wyrazowego (dosłownego, historycznego) psalmów, ale szuka także wypełnienia ich treści w Chrystusie i w Kościele.

O dzisiejszym psalmie:

Ps 145,

Wielkość i dobroć Boga

1Pieśń pochwalna Dawida.

Alef

Będę Cię wielbił, Boże mój i Królu! Będę wysławiał Twe imię po wieczne czasy!

Bet

2Każdego dnia będę Cię wysławiał i wychwalał Twe imię po wieczne czasy!

Gimel

3Wielki jest Pan i godny wielkiej chwały, a Jego wielkość nie ma granic.

Dalet

4Wszystkie pokolenia będą głosiły dzieła Twoje i opowiadały o Twojej potędze.

He

5Będą głosiły wspaniałą chwałę Twego majestatu, a ja opowiem cuda Twoje.

Waw

6Będą opowiadać o potędze Twoich dzieł zdumiewających, a ja będę wielbić wielkość Twoją.

Zajin

7Będą przypominać niezmierną Twą dobroć i cieszyć się Twą sprawiedliwością.

Chef

8Miłosierny jest Pan i łaskawy, cierpliwy i pełen litości.

Tet

9Dobry jest Pan dla wszystkich, okazuje miłosierdzie wszystkim swoim dziełom.

Jod

10Niech sławią Ciebie, Panie, wszystkie dzieła Twoje, a Twoi wierni niech Cię wychwalają.

Kaf

11Niech głoszą chwałę Twego królestwa i niech mówią o Twojej potędze.

Lamed

12Niech obwieszczają Twą potęgę synom ludzkim i wspaniałą chwałę Twojego królestwa.

13

Mem

Królestwo Twoje trwa na wieki, a panowanie przez wszystkie pokolenia.

Nun

Wierny jest Bóg w swoich słowach i święty we wszystkich swoich dziełach.

Samech

14Pan podtrzymuje tych, którzy upadają, i podnosi wszystkich poniżonych.

Ajin

15Oczy wszystkich ku Tobie wznoszą się z nadzieją, a Ty każdemu dajesz pokarm we właściwym czasie.

Pe

16Otwierasz swoją rękę i sycisz łaskawie wszystko, co żyje.

Cade

17Sprawiedliwy jest Pan na wszystkich swych drogach i wierny we wszystkich swych dziełach.

Qof

18Bliski jest Pan wszystkim, którzy Go wzywają, wszystkim szczerze wołającym do Niego.

Resz

19Spełnia pragnienia bogobojnych, wysłucha ich modłów i przyjdzie im z pomocą.

Szin

20Pan strzeże wszystkich, którzy Go miłują, lecz wszelką bezbożność wytraci.

Taw

21Niech usta moje głoszą chwałę Pana, niech całe stworzenie wysławia Jego święte imię, teraz i na wieki!

  1. Hymn alfabetyczny, w którym zachęta do uwielbienia Boga przeplata się z motywacją takiej postawy. Wstęp (ww. 1-3) i zakończenie (w. 21) wzywają do powszechnego uznania chwały Pana. Korpus hymnu dzieli się na dwie części (ww. 4-13b.13c‑20). Tematem głównym obu jest królowanie Pana (Ps 47; 93; 96 – 99) i Jego miłosierdzie, objawione w dziele stworzenia i wyzwolenia. Można ten klasyczny hymn pochwalny odnieść do Chrystusa Króla Wszechświata, a także do Boga, miłosiernego i łaskawego Ojca, który pomaga wszystkim poniżonym (ww. 8.14-16). Hymn sławi więc Boga bliskiego, który zawsze ma ręce otwarte dla potrzebujących (w. 16) i uszy czule nastawione na wołanie ubogich (ww. 18n). Potędze tego Boga poddane są wszystkie mocarstwa ziemi. Jeśli jednak nie będą oparte na Nim, popadną w ruinę (w. 20).
  2. Psalm alfabetyczny – gatunek niektórych utworów w biblijnej Księdze Psalmów. Każdy wiersz lub grupa wierszy zaczyna się od kolejnej litery alfabetu hebrajskiego. Miało to na celu ułatwienie w wykonywaniu utworu lub w jego zapamiętywaniu. Do tej grupy należą: Ps 9, 10, 25, 34, 37, 111,112,119,145.

 

 

Ewangelia (Łk 4, 31-37)

Uzdrowienie opętanego

Słowa Ewangelii według Świętego Łukasza

Jezus udał się do Kafarnaum, miasta w Galilei, i tam nauczał w szabat. Zdumiewali się Jego nauką, gdyż słowo Jego było pełne mocy.

A był w synagodze człowiek, który miał w sobie ducha nieczystego. Zaczął on krzyczeć wniebogłosy: «Och, czego chcesz od nas, Jezusie Nazarejczyku? Przyszedłeś nas zgubić? Wiem, kto jesteś: Święty Boga». Lecz Jezus rozkazał mu surowo: «Milcz i wyjdź z niego!» Wtedy zły duch rzucił go na środek i wyszedł z niego, nie wyrządzając mu żadnej szkody.

Wprawiło to wszystkich w zdumienie, i mówili między sobą: «Cóż to za słowo, że z władzą i mocą rozkazuje nawet duchom nieczystym, i wychodzą».

I wieść o Nim rozchodziła się wszędzie po okolicy.

Komentarz

O księdze:

  1. Najstarsze świadectwa chrześcijańskie stwierdzają, że autorem trzeciej Ewangelii oraz Dziejów Apostolskich jest Łukasz, lekarz i towarzysz Pawła, pochodzący z Antiochii Syryjskiej. O Łukaszu można też powiedzieć, że był historykiem i teologiem.
  2. Ewangelia według św. Łukasza jest dedykowana Teofilowi (Łk 1,3). Wymienienie go w tytule nie oznacza, że jest on jedynym, do którego skierowane jest to dzieło. Łukasz w osobie Teofila adresuje swoje dzieło do ludzi wywodzących się z kręgu kultury greckiej, którzy przyjęli chrześcijaństwo.
  3. Istotnym celem dzieła Łukasza (Ewangelii i Dziejów Apostolskich) było przygotowanie chrześcijan do podjęcia misji ewangelizacyjnej wśród narodów. Stwierdza się wręcz, że Łukasz napisał tzw. Ewangelię ewangelizatora. Kościół przestawał być małą grupą ludzi, którzy wzajemnie się znają, i przeradzał się w społeczność bardzo zróżnicowaną, wymagającą od jej członków uniwersalizmu i wielkiej otwartości na wszystkie ludy.
  4. Ewangelia według św. Łukasza powstała ona po roku 70 po Chr., czyli po zburzeniu Jerozolimy przez Rzymian.
  5. Wszyscy zgodnie przyjmują, że Ewangelia według św. Łukasza i Dzieje Apostolskie stanowią dwie części jednego dzieła, którego prologiem jest Łk 1,1-4. Łukasz, pisząc Ewangelię, musiał myśleć już o drugiej części. Potwierdzają to zabiegi literackie i ciągłość głównych tematów teologicznych, obecnych w obu tych księgach. Redagując Ewangelię, korzystał z kilku źródeł. Wiele tekstów przejął z materiału zgromadzonego w starszej Ewangelii według św. Marka. Łukasz w swojej Ewangelii zamieścił prolog (Łk 1,1-4), tradycję dotyczącą dzieciństwa Jezusa (Łk 1,5 – 2,52), opisy ukazujące Bóstwo Jezusa (Łk 24,13-53). Szerzej niż Marek opisał działalność Jezusa w Galilei (Łk 6,20 – 8,3) oraz Jego podróż do Jerozolimy (Łk 9,51 – 18,14). Szczególną rolę w kompozycji Ewangelii odgrywa Jerozolima. W tym mieście dokonują się najważniejsze wydarzenia z ziemskiego życia Jezusa. Przygotowanie uczniów dokonuje się w drodze do Jerozolimy. W Jerozolimie – a nie jak u pozostałych ewangelistów w Galilei – zmartwychwstały Chrystus spotyka się ze swoimi uczniami. Ewangelia ma być głoszona, począwszy od Jerozolimy (Łk 24,47), i z tego miejsca Kościół będzie się rozszerzał, aż obejmie swoim zasięgiem cały świat.
  6. Charakterystyczną część Ewangelii według św. Łukasza stanowią przypowieści: o miłosiernym Samarytaninie (Łk 10,30-37); o bogatym rolniku (Łk 12,16-21); o miłosiernym Ojcu (Łk 15,11-32); o nieuczciwym zarządcy (Łk 16,1-8); o bogaczu i Łazarzu (Łk 16,19-31); o faryzeuszu i celniku (Łk 18,10-14). Tylko Łukasz opisuje sceny przedstawiające miłość Jezusa do grzeszników, np. nawrócona grzesznica (Łk 7,36-50); Zacheusz (Łk 19,2-10). Odnotowuje też cuda, których nie ma w pozostałych Ewangeliach: wskrzeszenie młodzieńca z Nain (Łk 7,11-17); uzdrowienie kobiety chorej na artretyzm (Łk 13,10-17); uzdrowienie chorego na puchlinę wodną (Łk 14,1-6) oraz oczyszczenie dziesięciu trędowatych (Łk 17,11-19).
  7. Ewangelię według św. Łukasza cechuje atmosfera modlitwy, radości, pokoju, chwały Bożej, łagodności i dobroci. Autor posiada głębokie wyczucie psychiki i wspaniale kreśli portrety swoich bohaterów, zwłaszcza Jezusa. Jest również, bardziej niż inni ewangeliści, wrażliwy na rolę i misję kobiet. Wskazuje, że kobiety na równi z mężczyznami są zobowiązane do przyjęcia Ewangelii i odpowiedzialne za jej głoszenie. Łukasz stara się także dać odpowiedź na pytanie: Jaki jest cel i sens istnienia chrześcijaństwa w świecie? W swoim dziele ukazuje on, że historia Jezusa i dzieje Kościoła, który założył, są wypełnieniem starotestamentowych obietnic danych przez Boga. Historia Jezusa i w konsekwencji historia Kościoła stanowią ostatni etap historii zbawienia. Epoka ta zakończy się powtórnym przyjściem Chrystusa i dokonaniem sądu nad światem. Czas Kościoła zawarty pomiędzy pierwszym i drugim przyjściem Jezusa na ziemię jest czasem ostatecznym. Nie jest to tylko epoka, w której pielęgnuje się pamięć o Jezusie. Zmartwychwstały Chrystus cały czas działa w swoim Kościele i poprzez swój Kościół. Jezus przemierza wraz z Kościołem drogę, która prowadzi do ostatecznego spotkania z Bogiem.
  8. Świadectwa zawarte w Ewangelii jednoznacznie wskazują, że Jezus jest jedynym Zbawicielem świata. W Starym Testamencie tytuł „Zbawca” odnoszony był do Boga i wyrażał dwa aspekty: wybawienie od zła oraz obdarowywanie dobrodziejstwami. W świetle Ewangelii według św. Łukasza Jezus w całej swojej działalności zmierza do uwolnienia człowieka od zła, od grzechów i nieszczęść oraz obdarza go darami Bożymi. Czas działalności Jezusa jest więc czasem zbawienia. Jego Ewangelia jest słowem, które zbawia. Dlatego orędzie o zbawieniu i odpuszczaniu grzechów w imię Jezusa ma być głoszone wszystkim narodom (Łk 24,47).
  9. Szczególną uwagę Łukasz przywiązuje do ukazania roli modlitwy w życiu Jezusa, a także rodzącego się Kościoła. Wszystkie istotne wydarzenia z życia Jezusa poprzedzone są modlitwą. Jezus, modląc się, daje ludziom przykład, w jaki sposób mogą trwać w nieustannej łączności z Bogiem Ojcem. Modlitwa jest też ukazana jako niezawodny środek przeciwko pokusom, przeciwnościom, zniechęceniu, zagubieniu.
  10. Ewangelia według św. Łukasza jest swego rodzaju podręcznikiem, który ma przygotować chrześcijan do dzieła ewangelizacji. Przekazuje słowa i czyny Jezusa w taki sposób, by ewangelizujący mógł być skutecznym świadkiem Chrystusa. Wzorem jest Jezus, który jako „pierwszy ewangelizator” nie tylko sam głosił Ewangelię (Łk 4,16-21), ale stopniowo przygotowywał do tego dzieła swoich uczniów.

O czytaniu:

  1. Według relacji Łukasza, w Kafarnaum dokonał się pierwszy cud Jezusa, rozpoczynający całą serię Jego boskich interwencji. Cuda mają potwierdzić prawdziwość nauki głoszonej przez Jezusa. Nie bez znaczenia jest to, że cud dokonuje się w szabat i dotyczy uwolnienia człowieka od ducha nieczystego, a Jezus zostaje nazwany Świętym Boga. Szabat jest dniem odpoczynku oraz czasem poświęconym Bogu. Człowiek znajdujący się w synagodze był opanowany przez ducha nieczystego i całkowicie zależny od niego. Uzdrowienie było więc dla niego wyzwoleniem, uzyskaniem odpoczynku, otwarciem się na świętość Boga i przede wszystkim początkiem nowego życia. Chociaż duch nieczysty powiedział prawdę o Jezusie, On nakazuje mu milczeć. Prawdy bowiem nie powinien ogłaszać ten, kto nie żyje w prawdzie i próbuje ją głosić po to, by rozumiano ją niewłaściwie. To nie złe duchy objawią, kim jest Jezus Chrystus, ale Jego Męka i Zmartwychwstanie.
  2. Trzecie przykazanie Dekalogu przypomina o świętości szabatu: „Dzień siódmy będzie szabatem odpoczynku, poświęconym Panu” (Wj 31,15). Żydzi świętują szabat jako pamiątkę dzieła stworzenia, pamiątkę wyzwolenia Izraela z niewoli egipskiej oraz znak przymierza zawartego na górze Synaj. Chrześcijanie zaś świętują dzień Pański, w pierwszy dzień po szabacie, czyli w niedzielę, jako pamiątkę zmartwychwstania Chrystusa.
  3. Jezus nie był pierwszym prorokiem w Izraelu ani też pierwszym nauczycielem, ukazującym właściwą drogę życia. Jednakże Jego osobowość i głoszone przez Niego orędzie były czymś jedynym i wyjątkowym. Jego słuchacze nie potrafili wyrazić inaczej Jego wyjątkowości jak tylko stwierdzeniem, że Jego słowo było „pełne mocy”. Jego słowo zawiera w sobie moc, ponieważ jest słowem samego Boga. Słowo to jest zdolne powołać cały świat do istnienia oraz nieustannie go tworzyć i zmieniać, aby był lepszy, doskonalszy, bardziej przyjazny zarówno dla człowieka, jego mieszkańca, jak też dla Boga, jego Pana. Od samego początku swojej działalności Jezus okazuje troskę o człowieka znajdującego się w sidłach zła. Aby go wprowadzić na drogę Bożą, musi go najpierw wyzwolić spod władzy demona, który jest wrogiem Boga i podstępnie usiłuje sobie podporządkować Jego stworzenie. Spośród tych, którzy byli zebrani w synagodze, nikt nie poprosił Jezusa o pomoc. Wszyscy wiedzieli, że tylko ci, którzy byli obdarzeni szczególnymi darami duchowymi, mogli uprawiać egzorcyzmy. Dlatego Jezus sam wychodzi z inicjatywą i zdecydowanie staje do walki z szatanem. Jest bowiem Świętym Boga, co więcej, Synem Bożym, przed którym złe duchy drżą i któremu muszą okazać posłuszeństwo. Stając w obronie opętanego, Jezus zarazem pokazuje wszystkim dokoła, jak wielki autorytet ma Jego słowo. Ono bowiem zawsze łączy się z konkretnym czynem, który potwierdza jego prawdziwość i moc, a tym samym – jego boskie pochodzenie. Przed zebranymi w synagodze Jezus staje jako Pan świata duchowego, nad którym zwykły człowiek nie miał władzy. Ponieważ wieść o tym wydarzeniu rozchodzi się po okolicy lotem błyskawicy, odtąd dokądkolwiek się uda, będzie witany jako cudotwórca i Zbawiciel.
  4. Człowiek lęka się potęg duchowych, ponieważ czuje się wobec nich bezsilny. Sam nie wie, kiedy jakiś duch wkracza w jego egzystencję i próbuje nad nią zapanować. Ewangeliści przekonują swych czytelników, że Bóg jest większy i silniejszy od demonów zła. Dlatego jeśli człowiek żyje w obecności Bożej, chroni się pod skrzydłami Jego mocy (por. Ps 17, 8; 36, 8; 57, 2 i in.), może być pewnym, że nic mu nie grozi ze strony duchów, które boją się tego, co czyste i święte. Jeśli jednak odchodzi od Boga i zwraca się w stronę grzechu, opuszcza bezpieczną osłonę i niejako prowokuje ducha nieczystego do zainteresowania się jego stanem. Tymczasem wpadnięcie w jego sidła oznacza zanurzenie się w duchową ciemność, w której człowiek czuje się samotny i nieszczęśliwy, ponieważ od złego ducha przejmuje wrogość do wszystkiego, co piękne i dobre. Nawet wtedy jednak człowiek nie może powiedzieć, że został całkowicie opuszczony przez Boga. Przykład uzdrowienia opętanego w Kafarnaum pokazuje, że Bogu ciągle zależy na zbawieniu wszystkich ludzi i nie przestaje troszczyć się o ich życie wieczne.
  5. Prawda ta oznacza, że również człowiek powinien stanąć po stronie Boga i otworzyć przed Nim swe serce. Mieszkańcy Kafarnaum potraktowali Jezusa inaczej niż nazaretanie: nie okazali Mu zdziwienia i powątpiewania, lecz byli pełni zdumienia, podziwu, a na koniec entuzjazmu i religijnego wręcz uniesienia. Podczas gdy rodacy Jezusa odrzucili Go, ponieważ Jego misja wykraczała poza ich ograniczone horyzonty myślowe, mieszkańcy Kafarnaum przyjęli Go z wiarą i posłuszeństwem. Oni rozpoznali wartość Jego zbawczego słowa, odkryli jego moc oraz przyjęli je otwartym sercem. To właśnie słowo, które jest słowem Boga, stanowi najbardziej skuteczną obronę przed wszelkimi potęgami zła. Sam z siebie człowiek nie jest w stanie się im przeciwstawić, ale mając Boże słowo jako oręż, wyjdzie zwycięsko z każdej walki prowadzonej z demonem grzechu.