XXII Niedziela zwykła w ciągu roku – 28 sierpnia 2022 r.

XXII Niedziela zwykła w ciągu roku

28 sierpnia 2022 r.

1.czytanie (Syr 3, 17-18. 20. 28-29)

Bóg miłuje pokornych

Czytanie z Mądrości Syracha

Synu, z łagodnością prowadź swe sprawy, a każdy, kto jest prawy, będzie cię miłował. Im większy jesteś, tym bardziej się uniżaj, a znajdziesz łaskę u Pana. Wielka jest bowiem potęga Pana i przez pokornych bywa chwalony.

Na chorobę pyszałka nie ma lekarstwa, albowiem nasienie zła zapuściło w nim korzenie. Serce rozumnego rozważa przypowieść, a ucho słuchacza – to pragnienie mędrca.

Komentarz

O Księdze:

1. Mądrość Syracydesa Mądrość Syracha została napisana w języku hebrajskim ok. 180 r. przed Chr. przez autora, który w zakończeniu dzieła nazwany został Jezusem (hebr. Jeszua), synem Syracha (Syr 50,27). Księga zawiera mądrość narodu Izraelskiego. Syracydes zgłębiał, interpretował i dokonywał syntezy mądrości przekazywanej przez pokolenia. W swoim dziele połączył mądrość objawioną przez Boga z ludzkim doświadczeniem. Czerpiąc z historii Izraela, rozwinął swoją naukę w licznych sentencjach. Prowadził szkołę i jako jej zwierzchnik (Syr 51,23) aktywnie włączał się w interpretację i wyjaśnianie świętych pism. Korzystał przy tym nie tylko z dziedzictwa mądrości Izraela, ale również mądrości innych kultur i narodów. W zdobyciu tak cennego doświadczenia Syracydesowi pomogły liczne podróże (Syr 51,13), które miały charakter dyplomatyczny i wynikały z troski o losy własnego narodu. Dostrzegając szereg zagrożeń, wynikających z szybkiego wnikania w świat żydowski elementów kultury greckiej, Syracydes jasno wskazuje fundamenty judaizmu, a niekiedy zdecydowanie opowiada się przeciwko naukom greckim – wtedy dominującym. Ostatecznie w swoim dziele połączył on w sposób niezwykle wyważony głębię tradycji Izraela z doświadczeniem innych kultur.
2. Dzieło Syracydesa rozpoczyna opis mądrości Boga, od którego pochodzi każda mądrość (Syr 1,1-10). To oryginalne stwierdzenie stanowi wyjściową tezę całej księgi, w której jest dokładniej wyjaśniana, najpierw w opisach elementów kosmosu (Syr 18,1-7; 30,16-35) i w przymiotach dzieł stworzonego świata (Syr 42,15–43,33), a następnie w wypowiedzi samej Mądrości na temat jej udziału w historii narodu wybranego (Syr 24,1-22) i w dziejach sławnych ludzi (Syr 44 – 50). Bóg w Mądrości Syracydesa został ukazany jako Stwórca i Władca świata, narodów i człowieka. W stworzonym kosmosie i na ziemi panuje wzorowy porządek (Syr 16,24-30). Wszystkie dzieła Boże są doskonałe (Syr 18,1-14; 39,12-35) i wszędzie przejawia się Jego mądrość. Bóg zna wszystko, jest łaskawy i miłosierny (np. Syr 15,18-19; 18,13; 23,19-20; 39,19-20). Największym darem, jaki człowiek otrzymuje od Boga, jest mądrość. Syracydes ściśle łączy posiadanie mądrości z bojaźnią Bożą, co z kolei prowadzi człowieka do wypełniania przykazań. Mądrość Syracydesa ukazuje z jednej strony mądrość teoretyczną, która jest owocem osobistego wysiłku intelektualnego, doświadczeń, podróży i spotkań z mędrcami, a z drugiej strony mądrość praktyczną, która przejawia się w dyscyplinie, karności, a przez to w coraz większym doskonaleniu woli.

O czytaniu:

Syr 3,

Zachęta do pokory

¹⁷Synu, postępuj łagodnie we wszystkim, co czynisz,

a przez prawych będziesz miłowany.

¹⁸Im więcej znaczysz, tym bardziej się uniżaj,

a znajdziesz łaskę u Pana.

¹⁹Wielu jest bowiem wyniosłych i pysznych,

lecz On pokornym odsłania swe tajemnice.

²⁰Gdyż wielka jest potęga Pana,

lecz tylko pokorni oddają Mu chwałę.

²¹Nie szukaj spraw ukrytych przed tobą

i nie badaj tego, co jest silniejsze od ciebie.

²²Rozmyślaj nad tym, co ci nakazano,

nie trzeba zajmować się sprawami ukrytymi.

²³Nie trudź się niepotrzebnie tym, co cię przerasta,

wyjaśniono ci więcej, niż może pojąć ludzki rozum.

²⁴Wielu bowiem zgubiła zarozumiałość

i na błędnych wyobrażeniach potknęły się ich umysły.

²⁵Gdzie nie ma źrenicy, tam brakuje światła,

gdzie brakuje wiedzy, tam nie ma mądrości.

²⁶Twarde serce będzie miało nieszczęśliwy koniec,

zginie ten, kto lubuje się w niebezpieczeństwach.

²⁷Twarde serce obciążą cierpienia,

a grzesznik będzie dodawał grzech do grzechu.

²⁸Nieszczęście pyszałka jest pewne i nieuleczalne,

gdyż ziele zła zapuściło w nim korzenie.

²⁹Roztropne serce rozważa przysłowia,

a uważne ucho ucieszy się mądrością.

³⁰Jak woda gasi płonący ogień,

tak jałmużna gładzi grzechy.

³¹Kto czyni dobro, znajdzie je na końcu,

a gdy się potknie, ono będzie mu podporą.

3. Pokora i pycha. Druga część rozdziału 3 mówi o pokorze i pysze. Autor natchniony przedstawia pokorę jako tę, którą warto wybierać, ponieważ to ona ostatecznie zawsze zwycięża, ze względu na to, że sam Bóg, choć jest wielki i potężny, upodobał sobie w niej. Usłyszymy fragment pouczeń Syracha na temat pokory.
4. Pokora jest cnotą religijną, potrzebną zwłaszcza ludziom bogatym i wpływowym. Chroni ona człowieka przed pychą, pozwala mu doświadczyć Bożego miłosierdzia, umożliwia poznawanie tajemnic Boga oraz skłania do oddawania Mu należnej czci (ww. 17-20). Pokora pozwala ustrzec się przed błędnymi dociekaniami, które skazane są na niepowodzenie. Człowiek nie potrafi wniknąć w tajniki mądrości Bożej jedynie siłą swojego rozumu, gdyż jego oczom brakuje „źrenic”, czyli nadprzyrodzonej wiedzy (ww. 21-25). Poznanie Boga jest darem Jego łaski. Ludzka wiedza o Bogu ogranicza się do tego, co On zechce objawić (Prz 2,1-5; Jr 24,7; Mi 4,2). Pyszałek trudzi się więc daremnie, próbując o własnych siłach posiąść mądrość. Jest obciążony złem, które stale go dręczy. Mądrość osiąga tylko człowiek dobry i pokorny, który chętnie przyjmuje przekazywaną mu wiedzę (ww. 26-31).
5. Synu, w sposób łagodny prowadź swe sprawy, a każdy, kto jest prawy, będzie cię miłował (Syr 3,17). Łagodność, o jakim mówi Syrach, to jedno z określeń pokory. Można je także przetłumaczyć przez uprzejmość, delikatność, postawę, w której nie daje się ponieść myśli o ważności swojej osoby. Cnoty tej oczekiwano szczególnie od tych, którzy mają władzę i decydują o losie innych.
6. Na chorobę pyszałka nie ma lekarstwa, albowiem nasienie zła zapuściło w nim korzenie (Syr 3,28). Na chorobę lub niewolę, nieszczęście pyszałka nie ma lekarstwa. Pycha sprowadza nieszczęście i zniewala.
7. Problematyczna cnota. Od tysięcy lat ludzie mieli problemy z poję-ciem, na czym polega pokora. Grecy i Rzymianie nienawidzili jej jako cechy słabych ludzi. Syrach wskazuje pokorę jako narzędzie, dzięki któremu zdobywamy sobie miłość Boga i ludzi. Pokorni chwalą Pana i oni są skłonni do słuchania Jego słowa. Jak się do niej dochodzi i na czym polega?
8. Boże poniżenie. Do pokornego serca człowiek może dochodzić różnymi drogami: poprzez poniżenie, trudną sytuację, chorobę lub bliskość śmierci (Ps 44,25; 51,17). Sam Bóg mógł poniżać nie tylko mocnych i wrogów swojego ludu (1 Sm 2,7 • Ez 21,31), ale także swoich wybranych (na przykład Hioba). Jeśli jednak Bóg decyduje się na ostateczność i uniża człowieka, nie czyni tego nigdy, aby go odrzucić, lecz zaprasza go do przemyślenia relacji, która ich łączy (Ps 116,6).
9. Uznać zależność. Boże poniżenie nie trwa długo, kończy się wraz z przywróceniem właściwego oglądu rzeczy. Bóg ma także szczególną słabość do „uniżonych”: biednych i pogardzanych, ludzi z marginesu, Jego oczy są w nich utkwione, aby przyjść z pomocą. Pokorni i uniżeni to nie tytko ci, którzy doświadczają goryczy życia, lecz przede wszystkim ludzie, którzy żyją według Jego przykazań (Ps 119,67). Innymi słowy, w Starym Testamencie, a także we współczesnych Jezusowi pismach rabinów, uniżenie to część lekcji, która ukazuje zależność człowieka od Boga. Pokora to postawa serca, z którą człowiek tę zależność przyjmuje.

 

 

Psalm (Ps 68 (67), 4 i 5ac. 6-7b. 10-11 (R.: por. 11b))

Ty, dobry Boże, biednego ochraniasz

Sprawiedliwi cieszą się i weselą przed Bogiem, *
i rozkoszują radością.
Śpiewajcie Bogu, grajcie Jego imieniu, *
bo Pan Mu na imię.

Ty, dobry Boże, biednego ochraniasz

Ojcem dla sierot i wdów opiekunem *
jest Bóg w swym świętym mieszkaniu.
Bóg dom gotuje dla opuszczonych, *
jeńców prowadzi ku lepszemu życiu.

Ty, dobry Boże, biednego ochraniasz

Deszcz obfity zesłałeś, Boże, *
Ty orzeźwiłeś swe znękane dziedzictwo.
Twoja rodzina, Boże, znalazła to mieszkanie, *
które w swej dobroci dałeś ubogiemu.

Ty, dobry Boże, biednego ochraniasz

Komentarz

O księdze:

1. Psałterz charakteryzuje się bogactwem gatunków literackich. Przyjmując je za kryterium podziału, można wyróżnić kilka grup utworów: 1) hymny – uroczyste pieśni pochwalne ku czci Boga (np. Ps 8; 19; 29; 100; 111; 148 – 150), które mogą wyrażać podziw nad dziełem stwórczym Boga (np. Ps 104) i nad Jego działaniem w historii (np. Ps 105). 2) lamentacje – liczne skargi i prośby o pomoc udręczonemu psalmiście, mogą być zbiorowe i indywidualne (np. Ps 3; 5; 13; 22; 44). Wśród lamentacji występują psalmy ufności (np. Ps 4; 11; 16; 62; 121), psalmy dziękczynne jednostki (np. Ps 30; 34; 92, 103) i wspólnoty (np. Ps 66; 117; 124) oraz kolekcja siedmiu psalmów pokutnych (Ps 6; 32; 38; 51; 102; 130; 143). 3) psalmy królewskie, które sławią królowanie Boga (np. Ps 47; 93 – 99), przejawiające się także w rządach dynastii Dawida (np. Ps 2; 18; 21; 45; 89; 110; 132). 4) pieśni Syjonu – modlitwy, które odgrywały szczególną rolę w liturgii świątynnej (Ps 15; 24; 46; 48; 76; 84; 87; 122; 134). Do nich należą też psalmy pielgrzymkowe (np. Ps 122; 126), sławiące świętą Jerozolimę i wyrażające radość ze spotkania z Bogiem w Jego ziemskiej świątyni. 5) pieśni liturgiczne, śpiewane podczas wieczerzy paschalnej i wielkich świąt Izraela. Szczególnie ważny jest tu zbiór hymnów: Hallelu (Ps 113 – 118) i Wielkiego Hallelu (Ps 136). Na ich prorocki charakter wskazał Chrystus, modląc się nimi w ostatnich godzinach ziemskiego życia (np. Mt 26,30). 6) psalmy dydaktyczne, które zawierają pouczenia o wartości prawa Bożego (Ps 25; 34; 111; 119), o sprawiedliwości i dobroci Boga (np. Ps 78; 145), rozważają problem odpłaty za dobre i złe uczynki (np. Ps 37; 49; 73; 112). 7) psalmy mesjańskie, które wprost wyrażają oczekiwanie na Pomazańca Pańskiego (np. Ps 2; 110). Tęsknota za Chrystusem, tj. Mesjaszem, obecna jest także w psalmach królewskich i pieśniach Syjonu. W każdym niemal psalmie można wyróżnić różne gatunki literackie, które nie pozwalają zaklasyfikować ich wyłącznie do jednej grupy.
2. Psalmy są utworami poetyckimi. Autorzy zastosowali w nich liczne środki stylistyczne. Najbardziej charakterystycznym elementem poetyki hebrajskiej był paralelizm członów, czyli stychów wersetu. Polegał on na tym, że najczęściej daną myśl poeta zawarł w dwóch następujących po sobie stychach, które tworzyły najmniejszą jednostkę literacką utworu. Z innych środków należy wymienić rym i rytm. Niekiedy psalmiści komponowali swoje dzieła w formie akrostychów, czyli utworów alfabetycznych (Ps 25; 34; 37; 111; 112; 119; 145). Wersety czy strofy psalmu rozpoczynały się wtedy od kolejnych liter alfabetu hebrajskiego.
3. Pomimo tak wielkiej różnorodności, będącej wyrazem rozwoju duchowego Izraela, „Psałterz” stanowi jedną zwartą księgę. Myśl przewodnia całego zbioru została zawarta we wprowadzeniu (Ps 1 – 2). Człowiek ma do wyboru dwie drogi życiowe: drogę posłuszeństwa Bożemu Prawu, która prowadzi do szczęścia, oraz drogę buntu, wiodącą do zagłady. Cała historia świata jest wypadkową tego podstawowego wyboru. Psalmista często posługuje się pojęciem „bezbożny” (Ps 1,3-4), które może oznaczać wrogie narody albo człowieka, który sprowadza sprawiedliwych z właściwej drogi. Może nim być nawet nieprzyjaciel wewnętrzny – zło ukryte w sercu ludzkim. Obrazy wojenne, tak często pojawiające się w psalmach, można więc tłumaczyć jako ilustracje walki duchowej.
4. Łatwo dostrzec w psalmach rozwój idei szczęścia. Z początku pojmuje się je materialnie jako spokojne życie, posiadanie ziemi, bogactwo, rodzinę, która zapewnia przyszłość. Stopniowo jednak człowiek odkrywa, że prawdziwe szczęście kryje się głębiej. Wypełnianie Prawa prowadzi go do odkrycia wartości nieprzemijalnych. Pociąga to za sobą przemianę relacji z bliźnimi. Pragnienie zemsty na wrogach ustępuje miejsca oczekiwaniu na ich nawrócenie. Podobnie ewoluuje rozumienie nagrody za sprawiedliwe życie i kary za popełnione zło. Początkowo psalmista, który widzi ziemskie powodzenie grzeszników, głośno krzyczy o swej niewinności i domaga się za nią odpłaty. Z czasem jednak uświadamia sobie własną grzeszność i przynależność do grzesznego ludu i pozostawia Bogu wymierzenie wszystkim sprawiedliwości.
5. Grecki przekład Biblii, „Septuaginta” (LXX), powstały w egipskiej Aleksandrii już w II w. przed Chr., pogłębia historyczną lekturę „Psałterza”, interpretując go jako proroctwo. W ślad za tą żydowską tradycją, Kościół dostrzega w psalmach zapowiedź tajemnicy Chrystusa i doskonałej wspólnoty czasów ostatecznych. Stąd nasza lektura odwołuje się nie tylko do sensu wyrazowego (dosłownego, historycznego) psalmów, ale szuka także wypełnienia ich treści w Chrystusie i w Kościele.

O dzisiejszym psalmie:

Ps 68,

Bóg zwycięskim Władcą

¹Dyrygentowi. Psalm Dawida. Pieśń.

²Bóg powstaje, a Jego wrogowie pierzchają, uciekają przed Jego obliczem nieprzyjaciele.

³Jak dym, który się rozwiewa na wietrze, jak wosk, który się rozpływa w ogniu, tak giną bezbożni przed Bogiem.

⁴A sprawiedliwi cieszą się, weselą przed Bogiem i rozkoszują radością.

⁵Śpiewajcie Bogu, grajcie Jego imieniu, równajcie drogę Temu, który przemierza stepy: „Pan” to Jego imię! Weselcie się w Jego obecności!

⁶Ojcem dla sierot, dla wdów opiekunem jest Bóg w swojej świętej siedzibie.

⁷Bóg daje mieszkanie samotnym. On uwięzionych prowadzi ku szczęściu, lecz buntownicy zostaną na jałowej ziemi.

⁸Boże, gdy wyruszałeś przed swym ludem, gdy przechodziłeś przez pustynię,

Sela

⁹ziemia drżała i niebiosa ociekały deszczem przed obliczem Boga ze Synaju, przed obliczem Boga Izraela.

¹⁰Szczodrze deszczem obdarzyłeś, Boże, i orzeźwiłeś swoje znękane dziedzictwo.

¹¹Twoje stworzenia będą tam mieszkać; w swej dobroci zatroszczyłeś się o ubogiego, Boże!

¹²Pan wypowiedział słowo do licznego zastępu głoszących dobrą nowinę.

¹³Zbrojni królowie uciekają w popłochu, a pani domu rozdziela łupy.

¹⁴Czy chcecie zasnąć wśród zagród? Skrzydła gołębie pokryte srebrem, a wszystkie pióra mienią się złotem.

¹⁵Gdy Wszechmocny rozproszył tam królów, jakby śnieg biały pokrył Góry Mroczne.

¹⁶Góry Baszanu to góry potężne, góry Baszanu mają wiele szczytów.

¹⁷Czemu zazdrośnie patrzycie, góry o wielu szczytach, na górę, gdzie Bóg zechciał zamieszkać, gdzie Pan mieszka na wieki?

¹⁸Rydwanów Bożych niezliczone krocie, oto Pan przybywa z Synaju do świątyni.

¹⁹Wstąpiłeś na wysokości, wziąłeś do niewoli jeńców, przyjąłeś w darze ludzi. Nawet buntownicy mogą tam mieszkać, Panie Boże.

²⁰Każdego dnia niech będzie Pan błogosławiony. Niech nam Bóg udzieli zbawienia!

Sela

²¹Bóg nasz jest Bogiem, który wyzwala; do Pana Boga należą bramy śmierci.

²²Bóg roztrzaska głowy swoich wrogów, włochate czaszki tych, co trwają w grzechu.

²³Rzekł Pan: „Spędzę ich z Baszanu, sprowadzę ku morskiej głębinie.

²⁴Niech twoja stopa we krwi brodzi, a twoje psy rozszarpią twych wrogów”.

²⁵Oto widać Twoje wejście, Boże, wejście mego Boga i Króla do świątyni.

²⁶Z przodu idą śpiewacy, a z tyłu grający, w środku dziewczęta z bębenkami.

²⁷Na zgromadzeniach wysławiajcie Boga, Pana – gdzie zbiera się Izrael.

²⁸Idzie przed nimi Beniamin, najmłodszy; książęta Judy ze swymi hufcami; książęta Zabulona, książęta Neftalego.

²⁹Boże, okaż swą potęgę! Umocnij, Boże, to, czegoś dla nas dokonał!

³⁰Ze względu na Twą świątynię w Jeruzalem niech królowie złożą Ci dary!

³¹Skarć dzikie bestie w zaroślach, stado byków z cielcami narodów. Rozprosz ludy, które pragną wojen! Z Patros przybędą doświadczeni jak srebro,

³²z Egiptu przybędą posłowie, Kusz wzniesie swe ręce ku Bogu.

³³Królestwa ziemi, śpiewajcie Bogu, grajcie Panu naszemu,

Sela

³⁴Temu, który przemierza odwieczne niebiosa! Oto wydaje swój głos, potężne wołanie:

³⁵„Uznajcie potęgę Boga!”. Jego wspaniałość nad Izraelem, a Jego potęga sięga obłoków.

³⁶Przedziwny jest Bóg w swej świątyni. Bóg Izraela udziela mocy i siły ludowi. Niech będzie Bóg błogosławiony!

6. Cały Psalm 68. ukazuje etapy historii zbawienia Izraela, ale także otwiera się ku perspektywie zbawienia wszystkich ludzi i całego świata. Początek psalmu przedstawia Boga jadącego przez pustynię; część środkowa mówi o Jego tajemniczej obecności na Synaju w otoczeniu rydwanów; wreszcie w zakończeniu Bóg wszechświata przemierza sfery niebieskie. Tym trzem etapom „podróży” Boga przez wszechświat odpowiadają trzy fazy historii zbawienia: przeszłość (Synaj), teraźniejszość (Syjon) i przyszłość (zjednoczenie świata pod władzą Boga). W lekturze chrześcijańskiej łatwo dostrzec tu tajemnicę paschalną Chrystusa. Już w sensie dosłownym psalm ukazuje stopniowe pogłębienie tematu świętej góry: Synaj, miejsce objawienia Boga Izraela, musi ustąpić przed niewielkim Syjonem, gdzie stanie świątynia jerozolimska. Jeszcze pokorniejszą górą jest Golgota, małe wzniesienie poza murami miasta, miejsce egzekucji Chrystusa, które przemieni się w centrum świata.

2.czytanie (Hbr 12, 18-19. 22-24a)

Stare i Nowe Przymierze

Czytanie z Listu do Hebrajczyków

Bracia:

Nie przyszliście do namacalnego i płonącego ognia, do mgły, do ciemności i burzy ani też do grzmiących trąb i do takiego dźwięku słów, iż wszyscy, którzy go usłyszeli, prosili, aby do nich nie mówił.

Wy natomiast przyszliście do góry Syjon, do miasta Boga żywego – Jeruzalem niebieskiego, do niezliczonej liczby aniołów, na uroczyste zgromadzenie, i do Kościoła pierworodnych, którzy są zapisani w niebiosach, do Boga, który sądzi wszystkich, do duchów ludzi sprawiedliwych, którzy już doszli do celu, do Pośrednika Nowego Testamentu – Jezusa.

O księdze:

1. List do Hebrajczyków należy do najbardziej tajemniczym pismem Nowego Nieznane jest imię autora, niełatwo podać dokładne okoliczności napisania go, nieznani są bezpośredni odbiorcy pisma. Jednak pomimo niepewności nie umniejsza to wartości Listy do Hebrajczyków. Kościół niemal od początku uważał go za test natchniony i włączył do kanonu Nowego Testamentu.
2. Kanon (od greckiego słowa oznaczającego „regułę postępowania”) jest to zbiór lub spis ksiąg uznanych za autentyczne i natchnione, jako Pismo Święte. Ustalenie kanonu jest ściśle związane z uznaniem Biblii i jej poszczególnych części za dzieło powstałe z inspiracji samego Boga. Ostateczną swoją formę w Kościele katolickim kanon przyjął na Soborze trydenckim w 1546 roku. Kanon Biblii katolickiej składa się z 73 ksiąg Starego i Nowego Testamentu (w Starym Testamencie – 46; w Nowym Testamencie – 27).
3. Doniosłość Listu do Hebrajczyków polega głównie na ukazaniu kapłańskiego wymiaru tajemnicy Chrystusa. Jest to jedyne pismo Nowego Testamentu, które wprost odnosi do Chrystusa tytuł najwyższego kapłana. Wyraża w ten sposób istotne powiązanie między wiarą chrześcijańską, a dawnym kultem rytualnym. List, akcentując doskonałą skuteczność jedynej ofiary Jezusa Chrystusa, przedstawia zarazem życie chrześcijan jako składanie codziennych ofiar. Zachęca wiernych, aby zanosili do Boga przez Jezusa Chrystusa ustawiczną ofiarę uchwały przez życie w braterski służbie i miłości. Za przykładem swego Pana, chrześcijanin łączy się z Bogiem w trudzie codzienności, nie rozdzielając kultu czyli pobożności od życia. Ważne jest także pilnowanie wspólnoty wiary, ściślej ścisłej łączności między chrześcijanami. Służy temu wzajemna troska, regularny udział w zgromadzeniach liturgicznych, posłuszeństwo przełożonym. Autor przypomina o znaczeniu liturgii w podwójnym wymiarze: słowa i ofiary. Byłoby złudnym dążyć do Boga bez zjednoczenia z Chrystusem i braćmi. List do Hebrajczyków bardziej niż inne pisma Nowego Testamentu ukazuje wypełnienie obietnic Bożych w Chrystusie. Akcentuje w ten sposób łączność obu testamentów.
4. Misterium Męki Jezusa Chrystusa, według autora Listu do Hebrajczyków, jest kontynuacją tradycji żydowskiej związanej z ofiarą baranka, który uchronił Izraelitów przed śmiercią pierworodnych w Egipcie przed wyjściem do Ziemi Obiecanej. Jezus zmienił jednak sens ofiary przez swoją śmierć na krzyżu. Dlatego zamiast rytualnego uboju zwierząt mamy osobisty dar życia Chrystusa, w pełnym posłuszeństwie Bogu i solidarności z ludźmi.

O czytaniu:

5. W dzisiejszym fragmencie autor Listu powraca do zaznaczonego wcześniej kontrastu (Hbr 2,2-4) pomiędzy wydarzeniem przekazania Prawa na Synaju a przekazaniem Ewangelii. Jeśli okoliczności przekazania Prawa budziły lęk i przerażenie, o ileż bardziej wzbudzające lęk są lekceważone i znieważane dary Ewangelii. Ci, którzy całym sercem przyjmują Ewangelię nie mają powodów do obaw – wchodzą oni do niebieskiego Jeruzalem przez krew Chrystusa. Surowe natomiast ostrzeżenie należy się tym, którzy odpadają.
6. Opis pełnego trwogi wydarzenia pod Synajem opiera się na Księdze Wyjścia (Wj 19,16-19; 20, 18-21). Góra Synaj była tak przeniknięta świętością Jahwe, że nikt nie mógł jej dotknąć i pozostać żywym. Jeśli nawet zwierzę dotknęło się góry, ściągało na siebie tyle świętości, że nie mogło pozostać przy życiu, ale musiało być zabite. Ta okoliczność powoduje, że lud lęka się słów Jahwe. Jeśli bowiem dla nierozumnych zwierząt niebezpieczna jest święta obecność Jahwe, o ileż bardziej świętą Bożą obecnością zagrożony jest człowiek.
7. Objawienie Nowego Przymierza pod wieloma względami przewyższa objawienie na Synaju. Ograniczenia przestrzenno – czasowe zostały zniesione. Przez chrzest wierzący przystąpili już nie do dotykalnej fizycznie świętej góry, ale przystąpi do miejsca niebieskiego mieszkania Boga, do wiecznego Syjonu. Góra Syjon podobnie jak w Starym Testamencie, także i tutaj, stanowi symbol przyszłego eschatologicznego zbawienia.
8. Góra Synaj – Jerozolima była twierdzą Jebuzytów, którą zdobył Dawid i uczynił stolicą swego królestwa. Wkrótce stał się także stolicą religijną państwa. Syjon stał się ziemskim mieszkaniem Boga. Kiedy potem Salomon zbudował świątynię na północ od Syjonu i umieścił tam Arkę, Syjon stał się praktycznie synonimem całego miasta Jeruzalem.
9. Podobnie jak ziemskie wzgórze Syjon był miejscem spotkania pokoleń Izraela, tak niebieski Syjon jest miejscem spotkaniem nowego Izraela. Jeśli sanktuarium na pustyni zbudowane było na wzór sanktuarium niebieskiego, tak też świątynia i miasto Jeruzalem było jego materialną kopią. Zarówno w chrześcijańskiej, jak i żydowskiej tradycji, niebieskie Jeruzalem było modelem dla ziemskiego.
10. Fundamentem nowego zbawczego porządku jest Jezus, Pośrednik Nowego Przymierza oraz pokropienie krwią.
11. Krew Abla na początku dziejów wołała o pomstę, natomiast przelew w tych ostatecznych czasach krew Jezusa ogłoszą uwolnienie z win i zbawienie.

 

 

Ewangelia (Łk 14, 1. 7-14)

Kto się wywyższa, będzie poniżony, a kto się uniża, będzie wywyższony

Słowa Ewangelii według Świętego Łukasza

Gdy Jezus przyszedł do domu pewnego przywódcy faryzeuszów, aby w szabat spożyć posiłek, oni Go śledzili. Potem opowiedział zaproszonym przypowieść, gdy zauważył, jak sobie pierwsze miejsca wybierali. Tak mówił do nich:

«Jeśli cię ktoś zaprosi na ucztę, nie zajmuj pierwszego miejsca, by przypadkiem ktoś znamienitszy od ciebie nie był zaproszony przez niego. Wówczas przyjdzie ten, kto was obu zaprosił, i powie ci: „Ustąp temu miejsca”, a wtedy musiałbyś ze wstydem zająć ostatnie miejsce.

Lecz gdy będziesz zaproszony, idź i usiądź na ostatnim miejscu. A gdy przyjdzie ten, który cię zaprosił, powie ci: „Przyjacielu, przesiądź się wyżej”. I spotka cię zaszczyt wobec wszystkich współbiesiadników. Każdy bowiem, kto się wywyższa, będzie poniżony, a kto się uniża, będzie wywyższony».

Do tego zaś, który Go zaprosił, mówił także: «Gdy wydajesz obiad albo wieczerzę, nie zapraszaj swoich przyjaciół ani braci, ani krewnych, ani zamożnych sąsiadów, aby cię i oni nawzajem nie zaprosili, i miałbyś odpłatę. Lecz kiedy urządzasz przyjęcie, zaproś ubogich, ułomnych, chromych i niewidomych. A będziesz szczęśliwy, ponieważ nie mają czym tobie się odwdzięczyć; odpłatę bowiem otrzymasz przy zmartwychwstaniu sprawiedliwych».

Komentarz

O księdze:

1. Najstarsze świadectwa chrześcijańskie stwierdzają, że autorem trzeciej Ewangelii oraz Dziejów Apostolskich jest Łukasz, lekarz i towarzysz Pawła, pochodzący z Antiochii Syryjskiej. O Łukaszu można też powiedzieć, że był historykiem i teologiem.
2. Ewangelia według św. Łukasza jest dedykowana Teofilowi (Łk 1,3). Wymienienie go w tytule nie oznacza, że jest on jedynym, do którego skierowane jest to dzieło. Łukasz w osobie Teofila adresuje swoje dzieło do ludzi wywodzących się z kręgu kultury greckiej, którzy przyjęli chrześcijaństwo.
3. Istotnym celem dzieła Łukasza (Ewangelii i Dziejów Apostolskich) było przygotowanie chrześcijan do podjęcia misji ewangelizacyjnej wśród narodów. Stwierdza się wręcz, że Łukasz napisał tzw. Ewangelię ewangelizatora. Kościół przestawał być małą grupą ludzi, którzy wzajemnie się znają, i przeradzał się w społeczność bardzo zróżnicowaną, wymagającą od jej członków uniwersalizmu i wielkiej otwartości na wszystkie ludy.
4. Ewangelia według św. Łukasza powstała ona po roku 70 po Chr., czyli po zburzeniu Jerozolimy przez Rzymian.
5. Wszyscy zgodnie przyjmują, że Ewangelia według św. Łukasza i Dzieje Apostolskie stanowią dwie części jednego dzieła, którego prologiem jest Łk 1,1-4. Łukasz, pisząc Ewangelię, musiał myśleć już o drugiej części. Potwierdzają to zabiegi literackie i ciągłość głównych tematów teologicznych, obecnych w obu tych księgach. Redagując Ewangelię, korzystał z kilku źródeł. Wiele tekstów przejął z materiału zgromadzonego w starszej Ewangelii według św. Marka. Łukasz w swojej Ewangelii zamieścił prolog (Łk 1,1-4), tradycję dotyczącą dzieciństwa Jezusa (Łk 1,5 – 2,52), opisy ukazujące Bóstwo Jezusa (Łk 24,13-53). Szerzej niż Marek opisał działalność Jezusa w Galilei (Łk 6,20 – 8,3) oraz Jego podróż do Jerozolimy (Łk 9,51 – 18,14). Szczególną rolę w kompozycji Ewangelii odgrywa Jerozolima. W tym mieście dokonują się najważniejsze wydarzenia z ziemskiego życia Jezusa. Przygotowanie uczniów dokonuje się w drodze do Jerozolimy. W Jerozolimie – a nie jak u pozostałych ewangelistów w Galilei – zmartwychwstały Chrystus spotyka się ze swoimi uczniami. Ewangelia ma być głoszona, począwszy od Jerozolimy (Łk 24,47), i z tego miejsca Kościół będzie się rozszerzał, aż obejmie swoim zasięgiem cały świat.
6. Charakterystyczną część Ewangelii według św. Łukasza stanowią przypowieści: o miłosiernym Samarytaninie (Łk 10,30-37); o bogatym rolniku (Łk 12,16-21); o miłosiernym Ojcu (Łk 15,11-32); o nieuczciwym zarządcy (Łk 16,1-8); o bogaczu i Łazarzu (Łk 16,19-31); o faryzeuszu i celniku (Łk 18,10-14). Tylko Łukasz opisuje sceny przedstawiające miłość Jezusa do grzeszników, np. nawrócona grzesznica (Łk 7,36-50); Zacheusz (Łk 19,2-10). Odnotowuje też cuda, których nie ma w pozostałych Ewangeliach: wskrzeszenie młodzieńca z Nain (Łk 7,11-17); uzdrowienie kobiety chorej na artretyzm (Łk 13,10-17); uzdrowienie chorego na puchlinę wodną (Łk 14,1-6) oraz oczyszczenie dziesięciu trędowatych (Łk 17,11-19).
7. Ewangelię według św. Łukasza cechuje atmosfera modlitwy, radości, pokoju, chwały Bożej, łagodności i dobroci. Autor posiada głębokie wyczucie psychiki i wspaniale kreśli portrety swoich bohaterów, zwłaszcza Jezusa. Jest również, bardziej niż inni ewangeliści, wrażliwy na rolę i misję kobiet. Wskazuje, że kobiety na równi z mężczyznami są zobowiązane do przyjęcia Ewangelii i odpowiedzialne za jej głoszenie. Łukasz stara się także dać odpowiedź na pytanie: Jaki jest cel i sens istnienia chrześcijaństwa w świecie? W swoim dziele ukazuje on, że historia Jezusa i dzieje Kościoła, który założył, są wypełnieniem starotestamentowych obietnic danych przez Boga. Historia Jezusa i w konsekwencji historia Kościoła stanowią ostatni etap historii zbawienia. Epoka ta zakończy się powtórnym przyjściem Chrystusa i dokonaniem sądu nad światem. Czas Kościoła zawarty pomiędzy pierwszym i drugim przyjściem Jezusa na ziemię jest czasem ostatecznym. Nie jest to tylko epoka, w której pielęgnuje się pamięć o Jezusie. Zmartwychwstały Chrystus cały czas działa w swoim Kościele i poprzez swój Kościół. Jezus przemierza wraz z Kościołem drogę, która prowadzi do ostatecznego spotkania z Bogiem.
8. Świadectwa zawarte w Ewangelii jednoznacznie wskazują, że Jezus jest jedynym Zbawicielem świata. W Starym Testamencie tytuł „Zbawca” odnoszony był do Boga i wyrażał dwa aspekty: wybawienie od zła oraz obdarowywanie dobrodziejstwami. W świetle Ewangelii według św. Łukasza Jezus w całej swojej działalności zmierza do uwolnienia człowieka od zła, od grzechów i nieszczęść oraz obdarza go darami Bożymi. Czas działalności Jezusa jest więc czasem zbawienia. Jego Ewangelia jest słowem, które zbawia. Dlatego orędzie o zbawieniu i odpuszczaniu grzechów w imię Jezusa ma być głoszone wszystkim narodom (Łk 24,47).
9. Szczególną uwagę Łukasz przywiązuje do ukazania roli modlitwy w życiu Jezusa, a także rodzącego się Kościoła. Wszystkie istotne wydarzenia z życia Jezusa poprzedzone są modlitwą. Jezus, modląc się, daje ludziom przykład, w jaki sposób mogą trwać w nieustannej łączności z Bogiem Ojcem. Modlitwa jest też ukazana jako niezawodny środek przeciwko pokusom, przeciwnościom, zniechęceniu, zagubieniu.
10. Ewangelia według św. Łukasza jest swego rodzaju podręcznikiem, który ma przygotować chrześcijan do dzieła ewangelizacji. Przekazuje słowa i czyny Jezusa w taki sposób, by ewangelizujący mógł być skutecznym świadkiem Chrystusa. Wzorem jest Jezus, który jako „pierwszy ewangelizator” nie tylko sam głosił Ewangelię (Łk 4,16-21), ale stopniowo przygotowywał do tego dzieła swoich uczniów.

O czytaniu:

11. Człowiek powinien być zawsze skromny i unikać jakiegokolwiek wywyższania się ponad innych ludzi. Powinien być także otwarty, bezinteresowny i hojny wobec potrzebujących. Gdy człowiek daje coś w tym celu, aby jeszcze więcej otrzymać, uprawia handel. Jego postępowanie nie ma wówczas nic wspólnego z prawdziwą dobroczynnością, która polega na tym, że nie przestaje się czynić dobra nawet wówczas, gdy nikt za to nie dziękuje.