by parafia Comment Closed

Środa, 30 marca 2022 r.

1.czytanie (Iz 49, 8-15)

Przymierze Boga z Izraelem

Czytanie z Księgi proroka Izajasza

Tak mówi Pan: «Gdy nadejdzie czas mej łaski, wysłucham cię, w dniu zbawienia przyjdę ci z pomocą. A ukształtowałem cię i ustanowiłem przymierzem dla ludu, aby odnowić kraj, aby rozdzielić spustoszone dziedzictwa, aby rzec więźniom: „Wyjdźcie na wolność!”, a marniejącym w ciemnościach: „Ukażcie się!”

Oni będą się paśli przy wszystkich drogach, na każdym bezdrzewnym wzgórzu będzie ich pastwisko. Nie będą już łaknąć ani pragnąć, i nie porazi ich wiatr upalny ni słońce, bo ich poprowadzi Ten, co się lituje nad nimi, i zaprowadzi ich do tryskających zdrojów. Wszystkie me góry zamienię na drogę i moje gościńce wzniosą się wyżej.

Oto ci przychodzą z daleka, oto tamci z północy i z zachodu, a inni z krainy Sinitów. Zabrzmijcie weselem, niebiosa! Raduj się, ziemio! Góry, wybuchnijcie radosnym okrzykiem! Albowiem Pan pocieszył swój lud, zlitował się nad jego biednymi».

Mówił Syjon: «Pan mnie opuścił, Pan o mnie zapomniał ». «Czyż może niewiasta zapomnieć o swym niemowlęciu, ta, która kocha syna swego łona? A nawet gdyby ona zapomniała, Ja nie zapomnę o tobie!»

Komentarz

O Księdze:

  1. Imię „Izajasz” znaczy „Zbawieniem jest Jahwe [Pan]” i w znacznej mierze odzwierciedla program działania tego proroka. Swoje posłannictwo pełnił on w burzliwym czasie wojen spowodowanych wzrostem militarnej potęgi Asyrii. Izajasz rozpoczął działalność ok. 740 r. przed Chr. (Iz 6,1) i kontynuował ją co najmniej do 701 r. przed Chr., kiedy Jerozolima została w zaskakujący sposób uratowana od zniszczenia (Iz 37). Według starożytnej tradycji żydowskiej Izajasz poniósł męczeńską śmierć przez przepiłowanie w czasie panowania króla Manassesa (696-642 przed Chr.). Do tej tradycji nawiązuje List do Hebrajczyków (Hbr 11,37).
  2. Chociaż wydarzenia wielokrotnie potwierdzały słuszność przewidywań i rad Izajasza, to za życia proroka jego nauczanie nie zostało powszechnie przyjęte (np. Iz 6,9-11; 30,8-11). Proroctwa Izajasza były przechowywane jedynie przez małe grupy jego uczniów (Iz 8,16-20). Dopiero dwieście lat później, podczas wygnania do Babilonii (586 r. przed Chr.), jego przesłanie zostało na nowo odkryte, ponieważ przekonująco objaśniało historię Izraelitów, a zarazem ożywiało nadzieje na przyszłość.
  3. Księga Izajasza składa się z trzech części: 1) Księga sądu nad Judą i Izraelem, zawierająca mowy samego Izajasza (Iz 1 – 39); 2) Księga Pocieszenia, napisana w czasie wygnania babilońskiego (Iz 40 – 55); 3) Księga Tryumfu, napisano po powrocie z niewoli babilońskiej. Redaktorzy Księgi Izajasza zebrali istniejące wypowiedzi prorockie i połączyli je w całość.
  4. Księgę odczytujemy jako medytację nad Bożą wiernością i sprawiedliwością objawioną w historii Izraela. Treść księgi stanowi także wezwanie do przemiany własnego życia i postępowania zgodnego z wolą Bożą, aby osiągnąć obiecane zbawienie.
  5. Pierwsza część księgi (Iz 1 – 39), zwana czasami księgą Protoizajasza (z greckiego „pierwszego Izajasza”), zawiera przede wszystkim wypowiedzi proroka, skierowane do mieszkańców królestwa Judy. U podstaw nauczania proroka znajdowało się doświadczenie świętości Boga, rozumianej nie tylko jako Jego absolutna wyższość ponad wszelką inną rzeczywistość, lecz także jako doskonałość moralna, która nie toleruje grzechu i zła. Izajasz okazał się również gotów do działania na rzecz zbliżenia Izraelitów do Boga i uznania Jego obecności wśród nich. Nauczanie proroka poświęcone było przede wszystkim problemom sprawiedliwości społecznej. Izajasz poddawał krytyce nadmierne bogacenie się wąskiej grupy społeczeństwa; podkreślał, że braku solidarności nie można pogodzić z wiarą Izraela (Iz 1,10-17.21-23; 5,8-25). Sprawiedliwość, której domaga się Bóg, wymaga bowiem poszanowania praw ludzi ubogich i takiego organizowania życia społecznego, aby najsłabsi zostali otoczeni niezbędną troską (Iz 10,1n). Wojna syro-efraimska (734-732 przed Chr.) i coraz mocniejszy napór zaborczej Asyrii przesunął potem punkt ciężkości nauczania Izajasza na kwestie polityczne. Wobec różnorodnych zagrożeń Izajasz przypominał Boże obietnice dane Dawidowi i Jerozolimie. W tej części na uwagę zasługuje tzw. Księga Emmanuela (Iz 6 – 12). Jej wstęp stanowi opowiadanie o powołaniu Izajasza (Iz 6), zakończenie zaś poetycka pieśń zbawionych (Iz 12). Trzonem zbioru są trzy zapowiedzi królewskiego Mesjasza, który nosi imię Emmanuel (Iz 7; 8; 11). Radosne zapowiedzi Emmanuela podtrzymują nadzieję i pozwalają wierzyć, że ostatnim słowem Boga do Izraela i ludzkości będzie zbawienie.
  6. Część druga księgi (Iz 40 – 55), zwana Księgą Pocieszenia, napisana została w połowie VI w. przed Chr., podczas wygnania babilońskiego. Jej autorem jest nieznany prorok, umownie nazywany Deuteroizajaszem (z greckiego „drugim Izajaszem”). W swoim nauczaniu wyciągał on wnioski z wiary, że jest tylko jeden Bóg i że On sam stworzył całą rzeczywistość świata. Według tego proroka, doświadczenie Izraela, który utracił swoją niezależność państwową i został wygnany do Babilonii, należy zrozumieć w świetle objawienia przekazanego w poprzednich wiekach przez proroków oraz w perspektywie pragnienia Boga, aby obdarzyć świat zbawieniem i sprawiedliwością. Prorok interpretował więc najpierw aktualne wydarzenia, ukazując perskiego władcę Cyrusa jako sługę Boga niosącego wybawienie (Iz 41,1-5; 45,1-8; 48,12-15), aby następnie przedstawić obraz idealnego sługi Pana, który obdarzy świat wiecznym zbawieniem przez ofiarę z własnego życia (Iz 45,17; 51,6-8; 53,8-10). W drugiej części Księgi Izajasza ważne miejsce zajmują cztery utwory liryczne, które stanowią swoistą jedność, zwane Pieśniami o słudze Pana: Iz 42,1-4 (5-9); 49,1-4.5c (5ab.6.8.9a); 50,4-9 (10n); 52,13–53,12. Z literackiego punktu widzenia tworzą one rodzaj dramatu, osiągającego punkt kulminacyjny w śmierci i uwielbieniu sługi. Jezus Chrystus i autorzy Nowego Testamentu często odwoływali się do tych proroctw, wskazując na ich wypełnienie w misji i odkupieńczej śmierci Jezusa.
  7. Trzecia część (Iz 56 – 66), zwana Księgą Tryumfu, jest określana jako księga Tritoizajasza (z greckiego „trzeciego Izajasza). Zebrano w niej wypowiedzi różnych proroków z czasu po powrocie z wygnania. Prorocy ci wyjaśniają i aktualizują przesłanie swoich poprzedników. Rozwijają ich nauczanie na temat miłości Boga i Jego pragnienia, aby zbawić cały świat, oraz podkreślają potrzebę przestrzegania prawa i sprawiedliwości (Iz 56,1).
  8. Księga Izajasza jest niezwykle często cytowana w Nowym Testamencie, gdzie niektóre jej wypowiedzi zostały odniesione bezpośrednio do osoby Jezusa Chrystusa (np. Mt 12,17-21; J 1,29). Także samo pojęcie Ewangelii jako dobrej nowiny o zbawieniu ma źródło w tej właśnie księdze (Iz 40,9; 52,7). W Księdze Izajasza pojawia się też wiele innych tematów, które zostały rozwinięte w Nowym Testamencie, jak na przykład obraz Boga jako Ojca pełnego miłości, rola Bożego ducha, odnowienie ludu Bożego i poszerzenie go o przedstawicieli wszystkich narodów. Dlatego prorok Izajasz nazywany jest „Ewangelistą Starego Testamentu”.

O czytaniu:

Iz 49,

1Słuchajcie mnie, wyspy! Uważajcie pilnie, dalekie ludy!

Pan wezwał mnie w łonie matki

i w jej wnętrznościach nadał mi imię.

2Moje usta uczynił jakby ostrym mieczem,

w cieniu swojej ręki mnie chował.

Uczynił mnie strzałą zaostrzoną,

ukrył mnie w swoim kołczanie.

3Rzekł do mnie:

„Ty jesteś moim sługą, Izraelu,

przez ciebie objawię moją chwałę!”.

4A ja myślałem: Trud mój jest daremny,

na próżno, bez pożytku zużyłem me siły.

Ale moje prawo jest u Pana,

u mojego Boga jest moja zapłata.

  1. Dzisiejsze czytanie poprzedzone jest w Księdze Izajasza drugą Pieśnią o Słudze Jahwe Iz 49, 1-6 (Pozostałe Pieśni: Iz 42,1-9; 50,4-9.10n; 52,13 – 53,12). Rozpoczyna ona serię wypowiedzi proroka, które poświęcone są nowej misji ludu zgromadzonego wokół Syjonu‑Jerozolimy (Iz 49 – 55). Prorok zmienił dotychczasową retorykę. Nie mówi już więcej historii, o pogańskim królu Cyrusie i Babilonii ani o czci oddawanej fałszywym bogom. Zachęca raczej do uznania potęgi jedynego prawdziwego Boga i do przyjęcia wezwania, które On kieruje do swoich sług. Druga pieśń o słudze Pana ukazuje lud, który czuje się rozgoryczony i zawiedziony, widząc nieskuteczność swojego wysiłku (w. 4). Wygnanie, a potem daleki od chwały powrót możliwy dzięki cudzoziemskiemu królowi (Iz 45,1-8) i wieloletni trud odbudowy świątyni wydają się odległe od tego wszystkiego, co powinno być udziałem Bożego wybrańca i co zapowiadał prorok (Iz 41,8-10; 43,1-7; 44,1-5). Wracając do Jerozolimy, wygnańcy – zamiast nowego tryumfalnego podboju na wzór Mojżesza, Jozuego czy Dawida – doświadczają ubóstwa i marginalizacji (Ezd; Ne). Na te wszystkie wątpliwości prorok odpowiada, potwierdzając prawdę o Bożym wyborze. Nadzieja wierzących nie może ograniczyć się do oczekiwania na bogactwo czy dobrobyt, na ludzką sławę czy władzę. Izrael jako sługa Pana wezwany jest do wiary i zawierzenia. Obiecane szczęście nie tkwi w żadnym stworzeniu, ale znajduje się w samym Bogu, który wynagradza sprawiedliwie.
  2. Izrael został wezwany, aby być sługą Pana i objawiać Jego chwałę (Iz 49,3; por. Iz 41,8; 42,19; 44,1-2.21). Przez świadectwo życia zgodnego z Bożą nauką naród wybrany miał ukazywać światu mądrość Bożego Prawa (Pwt 4,6-8). Izrael nie okazał się jednak wystarczająco wierny. Bóg powołuje więc i posyła innego sługę, który otrzymuje misję pojednania z Nim zagubionego ludu oraz zaniesienia zbawienia całemu światu. Ten sługa odnowi dzieło Mojżesza, przez którego Bóg wyprowadził swój lud z niewoli Egiptu i na Synaju zawarł z nim przymierze. Odnowi również dzieło Jozuego, który wprowadził Izraela do Ziemi Obiecanej i rozdzielił między plemiona ziemie pogan. Zapowiedź proroka spełniła się w pewnym stopniu w osobie Cyrusa (Iz 45,1-8), a także Dariusza, który w 520 r. przed Chr. potwierdził przywileje udzielone Izraelitom i odnowił zgodę na odbudowę świątyni jerozolimskiej (Ezd 5,1). Zapowiedź ta pozostała jednak aktualna przez wszystkie następne wieki, wskazując przyszłe odnowienie ludu Bożego i zjednoczenie wszystkich rozproszonych dzieci Bożych. W Nowym Testamencie opis odnowienia zniszczonego kraju i powszechnego wezwania do powrotu zostaje odniesiony do dzieła Jezusa Chrystusa, który przyszedł jako sługa (Mt 20,28) i umarł zelżony i wzgardzony przez ludzi (Mt 27,38-44), aby zgromadzić w jedno rozproszone dzieci Boże (J 11,52), i w ten sposób rozpocząć czas łaskawości i dzień zbawienia (2Kor 6,2).
  3. Sługa Pański doświadcza upadku i niepowodzenia, ale Bóg napełnia go nową odwagą i rozszerza granice podjętej przez niego misji zbawienia. Przede wszystkim dotyczy ona wyzwolenia ludu Izraela z niewoli. To jest właśnie dzień zbawienia. Wyjdźcie na wolność! – to wołanie Boga skierowane do udręczonego ludu. Księga Izajasza, czasem zwana ewangelią Starego Testamentu, zwłaszcza w swojej drugiej części (Iz 40 – 55) jest wielkim orędziem o wyzwoleniu Izraela z niewoli. Bóg bardzo pragnie wyzwolenia człowieka. Stara się wskazać na swą ogromną miłość do swojego narodu i do każdego człowieka. Prorok potwierdza, że miłość Boga jest całkowicie bezinteresowna. Otrzymujemy jej piękny obraz w postaci bardzo czułej miłości macierzyńskiej. Czyż może niewiasta zapomnieć o swym niemowlęciu, ta, która kocha syna swego łona? A nawet, gdyby ona zapomniała, Ja nie zapomnę o tobie! (Iz 49, 15).
  4. Sługa Pański odnowi ziemię, stając się także pośrednikiem Przymierza. Stanie się jednocześnie heroldem nowego wyjścia, któremu przewodniczyć będzie sam Pan – Dobry Pasterz i dawca nadziei. Wtedy do świętego miasta nadciągną wygnańcy nie tylko z Babilonii, ale ze wszystkich miejsc swego rozproszenia – z daleka… z północy i z zachodu, a inni z krainy Sinitów. Ukazany w tym fragmencie motyw Syjonu należy do jednej z najważniejszych i najbardziej znaczących tradycji biblijnych związanych z Judą i Jerozolimą. Termin „Syjon” oznacza tu zarówno miejsce, jak i wspólnotę. Od samego początku prorok zauważa, że Syjon, przedstawiony jako kobieta, stanowił umiłowaną wybrankę Boga, lecz stał się miastem grzesznym (Iz 1, 21nn), które jednak powróci do dawnej wierności (Iz 1, 27). W przyszłości Syjon stanie się miejscem pielgrzymowania narodów (Iz 2, 1-5). Wówczas sam Bóg dokona jego oczyszczenia, aby ludy mogły tam zamieszkać (Iz 4, 4-5). Rozdziały 49 – 55 Księgi Izajasza ukazują sytuację wygnańców judzkich w Babilonii i bezpośrednio po powrocie. Sytuacja Syjonu po 587 r. przed Chr., podczas wygnania i bezpośrednio po powrocie, zostaje więc przedstawiona za pomocą obrazu opuszczonej kobiety, która nie posiada żadnego oparcia. Do Boga wznosi się więc rozpaczliwy lament Syjonu. Izrael otrzymał jednak od Boga zapewnienie, że nie zostanie nigdy opuszczony (por. Pwt 31, 6. 8). Jedynie niewierność ludu może spowodować coś przeciwnego (por. Pwt 31, 17).
  5. Pełnia tej miłości Boga, miłość delikatna, ofiarna i całkowita, wyrażająca nieodwracalne przymierze Boga z ludźmi, zostanie ukazana w Jednorodzonym Synu Bożym, Jezusie Chrystusie, który przez ofiarę krzyża, Śmierć i Zmartwychwstanie pojednał z Bogiem wszystkich ludzi. Jego ofiara miłości dała dostęp do zbawienia wszystkim narodom i otworzyła drzwi wolności marniejącym w ciemnościach grzechu.
  6. Głosząc Ewangelię Chrystusa w Antiochii Pizydyjskiej, Paweł spotkał się ze zdecydowanym sprzeciwem ze strony Żydów i zapowiedział, że od tego czasu zacznie przemawiać do pogan. Wtedy zacytował im zdanie z drugiej pieśni o Słudze Pańskim: „Tak bowiem nakazał nam Pan: «Ustanowiłem Cię światłością dla pogan, abyś był zbawieniem aż po krańce ziemi»” (Dz 13, 47). Według Pawła proroctwo o Słudze Pańskim wypełnia się przez głoszenie Ewangelii Jezusa przez Kościół Chrystusowy wśród pogan.
  7. Wciąż wielu pogan, a nawet narodów pogańskich, jest pogrążonych w mroku nieznajomości prawdziwego Boga i w grzechu. Ta sytuacja wymaga od uczniów Jezusa Chrystusa odważnej i żarliwej działalności misyjnej. Nie jest prawdą, jak to głoszą współcześni oświeceni, że każda religia jest dobra i prawdziwa. Jezus Chrystus jest jedynym Odkupicielem człowieka, który potrafi rozświetlić ciemności świata. W Jezusie Chrystusie cała ludzkość może i powinna stać się jedną wielką rodziną. Pieśń zaczyna się autoprezentacją Sługi na forum narodów. Został on, jak Jeremiasz, od urodzenia wyznaczony do specjalnej misji. W całej pieśni Sługa mówi sam o swoim powołaniu. Cytuje przy tym słowa Boga, które potwierdzają to powołanie do mówienia i głoszenia prorockiego słowa. Sługa jest posłany nie tylko do Izraela, ale także do najdalszych narodów. Jest przekonany. że jego słowa obiecujące zbawienie mają być obwieszczone wszystkim narodom. Prorocka misja obejmuje całą egzystencję powołanego. Ona nadaje sens całemu jego życiu i wyznacza mu historyczne miejsce zarówno w Izraelu, jak i w całym świecie.
  8. Jest to powołanie do walki, którą będzie on prowadził za pomocą słowa. Bóg czyni jego usta i język narzędziami ostrymi i skutecznymi. Zarazem jednak narzędzia te są ukryte w Bożej dłoni. Prorok czuje się więc jak broń trzymana w ręku samego Boga. Sługą Boga można być na różne sposoby. Nasz Sługa jest jednak nim w sposób wyjątkowy: jest narzędziem, którym Bóg się posługuje według swojej woli i przez którego osiągnie swoją chwałę. Moment zniechęcenia czy zwątpienia Sługi w sens swoich wysiłków wokół głoszenia Ewangelii ma swoją wymowę dla każdego wierzącego, a zwłaszcza tego, który został wezwany do przepowiadania ewangelicznego. Takie momenty zdarzały się też świętym i mogą się przydarzyć każdemu, nawet bardzo serio traktującemu swoje życie religijne. Pan Jezus, wchodząc w swoją mękę w Getsemani, czuł się opuszczonym przez Ojca i wołał: „Boże mój, Boże mój, czemuś mnie opuścił”. Wobec szalejącego prześladowania św. Piotr chciał opuścić Rzym, a św. Jan Maria Vianney opuścił swoją parafię. Jednak Pan Jezus wytrwał na swojej drodze przepowiadania i cierpienia, aż się wszystko wykonało. Piotr zawrócił do Rzymu i Vianney do swojej parafii. Te przykłady pokazują wierzącemu, że każde dobre dzieło wymaga ofiary i że na każdej drodze naszego powołania jest z nami Bóg, który jest zdolny nas podtrzymać czy pomóc powstać i iść dalej.
  9. Tyś sługą moim, Izraelu. Nadane Słudze imię Izraela rozumiemy pełniej w czasach Nowego Przymierza. Na innym miejscu powiedziano, że Sługa jest przymierzem ludu. A zatem nie ma nowego Izraela bez Sługi, całego ciała odkupionych członków poddanych ich Głowie, czyli Mesjaszowi. Zarazem jednak Sługa uobecnia i ucieleśnia całą społeczność odkupionych (jak krzew i latorośle). Po wspomnieniu o ciele ludzkim Paweł mówi: Jak też jest z Chrystusem” (1 Kor 12, 12). Chrystus jest Izraelem jako Głowa całego ciała, prawdziwego ludu Bożego, chociaż w tym momencie emfaza pada na członki ciała. Mylą się zatem ci, którzy twierdzą, że mają swoją drogę do Boga i że nie potrzebują Kościoła, mszy, księży. On, Sługa jest naszym przymierzem.
  10. Czas łaski jest wyłącznie w gestii Boga i Jego wolnej miłosiernej decyzji. Użycie tego wersetu przez Pawła (2 Kor 6, 2) wyraźnie pokazuje, że odniósł go do ery mesjańskiej, która nastała wraz z przyjście Jezusa Chrystusa. Każdy chrześcijanin, każdy człowiek powinien sobie jasno uświadomić, że czas łaski to jest właśnie obecny czas, dany każdemu na nawrócenie, przylgnięcie do Boga i służenie Mu całym sercem. Nie należy tych rzeczy odkładać na „lepsze czasy”, na „potem”, na starość. Potem będzie tylko sąd Boski i zbawienie lub potępienie.
  11. Miłość oblubieńcza Jahwe do Izraela wciąż trwa. Głęboka relacja Jahwe i Syjonu jest pokazana w obrazie małżeństwa. Ta metafora małżeńska na wyrażenia związku między Bogiem i Izraelem nie jest dziełem Drugiego Izajasza. Już przed niewolą rozwijali ją pięknie Ozeasz i Jeremiasz, potem na wygnaniu Ezechiel. Jednak u Deutero-Izajasza pojawia się coś nowego. Poprzedni prorocy kładli nacisk na to, że więź małżeńska między Jahwe i Izraelem została zerwana i nastąpił jakby rozwód. Wygnańcy żydowscy mieli wszelkie powody, aby sądzić, że tak się właśnie stało, że Syjon został przez boskiego oblubieńca porzucony, a nawet pozbawiony swoich dzieci. Tutaj Jahwe stwierdza, że żadnego rozwodu nie było, a dzieci nie zostały sprzedane w niewolę (51, 1). Bóg się niejako tłumaczy, że rozstanie było tylko chwilowe, że miłość nadal trwa.
  12. Gdy zapytamy teraz o rzeczywistość, która odpowiada obrazowi małżeństwa Jahwe z Izraelem, to bez wątpienia nasuwa się przymierze synajskie. Społeczność ludu Izraela występuje tutaj jako osobowy partner przymierza. Popadnięcie w bałwochwalstwo zostanie bardzo naturalnie pojęte jako cudzołóstwo i powód dla odtrącenia niewiernej żony. Drugi Izajasz nie eksponuje tego wątku cudzołóstwa, choć oczywiście uważa bałwochwalstwo za jedną z przyczyn wygnania.
  13. W przeciwieństwie do wcześniejszych prorockich piętnowań Syjonu jako niewiernej czy wprost cudzołożnej kobiety / żony, Drugi Izajasz tworzy pozytywny obraz żeńskiej osobowości. W obecnej wyroczni (Iz 49) pociechy i odnowy Bóg mówi delikatnie i bez żadnej przygany do Jerozolimy jako zasmuconej ma i opuszczonej małżonki. Syjon w swoim nieszczęściu myśli, że Bóg go opuścił o nim zapomniał. Takie opuszczenie połączone z zapomnieniem oznacza brak zainteresowania i jest w ustach Izraela równoznaczne z oskarżeniem Boga o bezduszne potraktowanie ludu. Ale Bóg pokazał w ciągu historii, że nie jest Bogiem, który opuszcza i zapomina. Takie zachowania o wiele częściej zdarzały się po stronie Izraela niż Boga w stosunku do ludu przymierza.
  14. Na skargę Izraela Bóg odpowiada zmiłowaniem. Nie oskarża go ani nie przypomina mu przeszłych uczynków, przez które ten rzeczywiście zasłużył na odrzucenie, ale koncentruje się na niezmiennej miłości i współczuciu w teraźniejszości i przyszłości. A ta pocieszająca wyrocznia jest lekarstwem na czas, kiedy matka Syjon zapomniała o swojej roli. Historia zbawienia wciąż trwa, bo Bóg kocha bezinteresownie.
  15. Dowód, że słowa Boga nie są pustymi słowami, jest namacalny i widoczny. Nie jest to żadna tajemnica ani ukryta sprawa; Syjon zostaje wypisany na dłoniach Jahwe. Deutero-lzajasz mówi o czymś wyrysowanym czy wypisanym na rękach jako znaku związku i identyfikacji. Bóg nie tylko wypisał imię Syjonu, ale jeszcze wyrysował miasto na swoich dłoniach. Ten rysunek jest przypomnieniem, ale także planem na przyszłość. Służy nie tylko do ożywiania Bożej pamięci, ale przedstawia projekt odnowy. Mury miasta wyrosną szybciej, niż mogły zostać rozwalone. Pomimo zwłoki i przeszkód dzieło odnowy nastąpi. Wyrocznia pociechy jest rękojmią i zapoczątkowaniem odnowy.
  16. Miłość Boga jak miłość macierzyńska. Zarówno Stary, jak i Nowy Testament często ukazują Boga jako Ojca, natomiast obraz macierzyński pozostaje w świecie podobieństwa czy metafory. Mojżesz zadał Bogu retoryczne pytanie: „Czy to ja począłem ten lud w łonie albo go zrodziłem, żeś mi powiedział: Noś go na łonie swoim jak nosi piastunka dziecię, i zanieś go do ziemi, którą poprzysiągłem dać ich przodkom”? (Lb 11, 12). Oczekiwana odpowiedź była przecząca: Nie Mojżesz był tym, który począł i zrodził tych wszystkich niewiernych synów. W ten sposób troskę o ich istnienie i po-wodzenie wyraźnie została złożona na Pana Boga. Na innym miejscu Bóg jest pokazany jako żywiący i osłaniający na wzór orła (Wj 19, 4-6), zaś Jezus swoje pragnienie zebrania i ochronienia dzieci Jerozolimy porównuje do kokoszy, która ochrania swoje pisklęta (Mt 23, 37).
  17. Odpowiedź Boga rozbrzmiewa uczuciami jakby matczynymi; tak pokazana miłość matczyna staje się symbolem jeszcze większej i trwalszej miłości Bożej. Jest to miłość, która się nie opiera na odpowiedzi dziecka i ma w sobie coś nieodpartego i niezwyciężonego. Taka jest odpowiedź Boga na skargę wygnanej Jerozolimy. Prorok, mówiąc o miłości Boga do ludzi w kategorii miłości macierzyńskiej, stworzył jedno z najmocniejszych, jeśli nie najmocniejsze stwierdzenie o miłości Boga w Starym Testamencie. Opuszczenia przez Boga doświadczała nie tylko społeczność wygnańców w Babilonie; doświadczali go prorocy, psalmiści, nasz Pan Jezus Chrystus i święci, nawet mistycy. Opuszczenia doznają dzieci porzucone przez rodziców, doświadczają tego małżonkowie porzucani przez współmałżonków. Zauważmy jeszcze i to, że powodem do prawdziwego wybuchu radości przyszłej Jerozolimy jest widok licznych dzieci – to symbol tych, którzy w czasie opuszczenia uwierzyli, że Bóg jest, żyje i działa.

 

 

Psalm (Ps 145 (144), 8-9. 13-14. 17-18 (R.: por. 8a))

Pan jest łaskawy, pełen miłosierdzia

Pan jest łagodny i miłosierny, *
nieskory do gniewu i bardzo łaskawy.
Pan jest dobry dla wszystkich, *
a Jego miłosierdzie nad wszystkim, co stworzył.

Pan jest łaskawy, pełen miłosierdzia

Królestwo Twoje królestwem wszystkich wieków, *
przez wszystkie pokolenia Twoje panowanie.
Pan podtrzymuje wszystkich, którzy upadają, *
i podnosi wszystkich zgnębionych.

Pan jest łaskawy, pełen miłosierdzia

Pan jest sprawiedliwy na wszystkich swych drogach *
i łaskawy we wszystkich swoich dziełach.
Pan jest blisko wszystkich, którzy Go wzywają, *
wszystkich wzywających Go szczerze.

Pan jest łaskawy, pełen miłosierdzia

Komentarz

Autor Psalmu 145. zachęca do uwielbienia Boga i do powszechnego uznania chwały Pana. Tematem głównym jest królowanie Pana i Jego miłosierdzie, objawione w dziele stworzenia i wyzwolenia(podobnie jak Ps 47; 93; 96 – 99). Można ten klasyczny hymn pochwalny odnieść do Chrystusa Króla Wszechświata, a także do Boga, miłosiernego i łaskawego Ojca, który pomaga wszystkim poniżonym. W dalszej części, która nie została włączona do dzisiejszej pieśni, Psalm sławi Boga bliskiego, który zawsze ma ręce otwarte dla potrzebujących i uszy czule nastawione na wołanie ubogich. Potędze tego Boga poddane są wszystkie mocarstwa ziemi. Jeśli jednak nie będą oparte na Nim, popadną w ruinę.

 

Aklamacja (J 11, 25a. 26)

Chwała Tobie, Królu wieków

Ja jestem zmartwychwstaniem i życiem,
kto wierzy we Mnie, nie umrze na wieki.

Chwała Tobie, Królu wieków

 

Ewangelia (J 5, 17-30)

Syn Boży ożywia tych, których chce

Słowa Ewangelii według Świętego Jana

Żydzi prześladowali Jezusa, ponieważ uzdrowił w szabat.

Lecz Jezus im odpowiedział: «Ojciec mój działa aż do tej chwili i Ja działam».

Dlatego więc Żydzi tym bardziej usiłowali Go zabić, bo nie tylko nie zachowywał szabatu, ale nadto Boga nazywał swoim Ojcem, czyniąc się równym Bogu.

W odpowiedzi na to Jezus im mówił: «Zaprawdę, zaprawdę, powiadam wam: Syn nie może niczego czynić sam z siebie, jeśli nie widzi Ojca czyniącego. Albowiem to samo, co On czyni, podobnie i Syn czyni. Ojciec bowiem miłuje Syna i ukazuje Mu to wszystko, co sam czyni, i jeszcze większe dzieła ukaże Mu, abyście się dziwili.

Albowiem jak Ojciec wskrzesza umarłych i ożywia, tak również i Syn ożywia tych, których chce. Ojciec bowiem nie sądzi nikogo, lecz cały sąd przekazał Synowi, aby wszyscy oddawali cześć Synowi, tak jak oddają cześć Ojcu. Kto nie oddaje czci Synowi, nie oddaje czci Ojcu, który Go posłał. Zaprawdę, zaprawdę, powiadam wam: Kto słucha słowa mego i wierzy w Tego, który Mnie posłał, ma życie wieczne i nie idzie pod sąd, lecz ze śmierci przeszedł do życia.

Zaprawdę, zaprawdę, powiadam wam, że nadchodzi godzina, nawet już jest, kiedy to umarli usłyszą głos Syna Bożego, i ci, którzy usłyszą, żyć będą. Jak Ojciec ma życie w sobie samym, tak również dał to Synowi: mieć życie w sobie. Dał Mu władzę wykonywania sądu, ponieważ jest Synem Człowieczym.

Nie dziwcie się temu! Nadchodzi bowiem godzina, kiedy wszyscy, co są w grobach, usłyszą głos Jego: i ci, którzy pełnili dobre czyny, pójdą na zmartwychwstanie do życia; ci, którzy pełnili złe czyny – na zmartwychwstanie do potępienia.

Ja sam z siebie nic czynić nie mogę. Sądzę tak, jak słyszę, a sąd mój jest sprawiedliwy; szukam bowiem nie własnej woli, lecz woli Tego, który Mnie posłał».

Komentarz

O księdze:

  1. Kościelna tradycja, sięgająca końca II w. (św. Ireneusz z Lyonu, św. Klemens Aleksandryjski, Kanon Muratoriego), stwierdza, że autorem czwartej Ewangelii jest św. Jan Apostoł. Przyjmuje się, że powstała ona około 90 r.
  2. Ewangelia według św. Jana jest relacją o Jezusie Chrystusie, napisaną z wielkim talentem literackim i teologiczną głębią. Znacznie odbiega ona od Ewangelii synoptycznych napisanych przez Mateusza, Marka i Łukasza. Ma inny styl, ponieważ posługuje się często wypowiedziami dialogowymi, rozbudowanymi opowiadaniami, ironią i nieporozumieniem. Nadaje to Ewangelii specyficzny rytm, wolniejszy niż w posługujących się krótkimi opowiadaniami Ewangeliach synoptycznych. Brak natomiast w niej przypowieści, formy bardzo charakterystycznej dla trzech poprzednich Ewangelii.
  3. Można jednak wskazać w czwartej Ewangelii na punkty zbieżne z opowieściami innych ewangelistów. Wszyscy czterej ewangeliści piszą o świadectwie Jana Chrzciciela (J 1,26; por. Mt 3,11; Mk 1,7-8; Łk 3,16); chrzcie Jezusa (J 1,29-34; por. Mt 3,13-17; Mk 1,9-11; Łk 3,21n); oczyszczeniu świątyni (J 2,14-22; por. Mt 21,12n; Mk 11,15-17; Łk 19,45n); rozmnożeniu chlebów (J 6,1-15, por. Mt 14,13-21; Mk 6,34-44; Łk 9,12-17); wjeździe do Jerozolimy (J 12,12-19; por. Mt 21,1-10.14-16; Mk 11,1-11; Łk 19,29-44). Wiele wspólnych elementów występuje w opowieści o Męce i Zmartwychwstaniu Jezusa.
  4. Ewangelia dzieli się na dwie zasadnicze części: 1) opowiadanie o objawieniu się Jezusa Żydom poprzez znaki (J 1,19 – 12,50); 2) nauczanie skierowane do uczniów (J 13,1 – 20,31). Księgę rozpoczyna prolog (J 1,1-18), a rozdz. 21 jest dodanym do opowiadania epilogiem. Pierwsza część dzieli się na dwa etapy. Najpierw Jezus często zmienia miejsce pobytu (Galilea – Jerozolima). Etap ten kończy się mową o chlebie życia i opisem następujących po niej wydarzeń (J 1,19 – 7,9). Czas Jezusa jeszcze się nie wypełnił, dlatego Jego objawienie nie budzi sprzeciwów. Drugi etap pierwszej części (J 7,10 – 12,50) rozgrywa się w Jerozolimie i jej najbliższych okolicach (Betania). Naznaczony jest zaostrzającym się konfliktem między Jezusem a przywódcami religijnymi z Jerozolimy. Część ta dzieli się na czas nauczania (J 7,10 – 10,42) oraz bezpośredniego przygotowania do dramatycznych wydarzeń ostatniej Paschy Jezusa w Jerozolimie (J 11,1 – 12,50). Pierwsza część Ewangelii relacjonuje wydarzenia rozgrywające się w ciągu ponad dwóch lat, co można wywnioskować z aluzji do święta Paschy (J 2,13). Druga część Ewangelii (J 13,1 – 20,31) jest relacją obejmującą bardzo krótki okres: od dnia, w którym Jezus spożył Ostatnią Wieczerzę z uczniami, do dnia po szabacie, gdy Jezus Zmartwychwstał. Wydarzenia podczas Ostatniej Wieczerzy (J 13,1 – 14,31) oraz obszerna mowa Jezusa (J 15,1 – 17,26) poprzedzają opis Męki (J 18,1 – 19,42) i Zmartwychwstania Jezusa (J 20,1-31).
  5. Czwarta Ewangelia jest skupiona na problemie, który miał zasadnicze znaczenie w misji Jezusa: Bóg z miłości do świata dokonuje zbawienia, którego Syn Boży – Słowo Boga jest jednocześnie głosicielem i wykonawcą (J 3,16). Przedwieczne Słowo Boże w Jezusie objawiło się światu. Wielu ludzi uwierzyło w Bóstwo Jezusa i przyjęło Jego posłannictwo, ale częściej spotykał się On z niezrozumieniem, a nawet z wrogością. Jezus w Ewangelii według św. Jana jest przede wszystkim ukazany jako Syn Boży (J 20,31). Godność Jezusa już na początku Jego publicznej działalności została rozpoznana przez Jana Chrzciciela (J 1,34) i Natanaela (J 1,49). Sam Jezus użył tego określenia wobec siebie dopiero pod koniec swojego posługiwania wśród ludzi (J 10,36). Ogłoszenie wprost tej prawdy stało się powodem skazania i śmierci Jezusa (J 19,7). Śmierć na krzyżu stała się jednocześnie Jego wywyższeniem (J 3,14; 8,12; 12,32.34). Jezus przyniósł ludziom wierzącym w Niego (J 3,15.36; 6,40) i w Tego, który Go posłał (J 5,24), nadzieję życia wiecznego. Woda (J 4,14) i pokarm (J 6,27), pochodzące od Jezusa, dają życie wieczne, ale źródłem życia jest On sam (J 11,25). Jezus jest także światłem (J 8,12; 12,46), które sprawia, że rozpraszają się ciemności zła i grzechu.

O czytaniu:

  1. Polemika Jezusa z Jego przeciwnikami jest ściśle związana z cudem przy sadzawce Betesda oraz dyskusją na temat szabatu. Jezus obszernie udowadnia w niej, że jest Synem Boga, równym Ojcu. Rozwija wiele aspektów tej prawdy, lecz głównym przedmiotem Jego wywodu jest działanie Ojca i Syna. Boże działanie polega na wskrzeszaniu umarłych i sprawowaniu sądu. Tylko Bóg jest w stanie przywracać do życia (np. 2Krl 5,7; Ne 9,6; Ps 71,20; Rz 4,17; 8,11; 1Kor 15,22; 1P 3,18). W czwartej Ewangelii życie daje Jezus, a właściwie Jego słowo (J 6,63). Opis sądu sprawowanego przez Boga pokazuje, kim Jezus jest względem Ojca. Występuje On jako ten, któremu Bóg przekazał swoją władzę sądowniczą (J 5,22.27; 8,16). Ojciec i Syn mają równą chwałę oraz w jednakowy sposób posiadają życie w sobie.
  2. Dzisiejszy fragment następuje bezpośrednio po opisie uzdrowienia chromego przy sadzawce Bestesda. Jezus wyjaśnia duchowe znaczenie dokonanego czynu. Choć jest krytykowany przez władze żydowskie za przekroczenie prawa szabatu, to jednak swoje działanie uzasadnia swoją szczególną relacją z Ojcem. Ścisła komunia pomiędzy Ojcem i Synem jest mocno akcentowana na kartach czwartej Ewangelii. Jezus podkreśla stwórcze działanie Boga, które trwa przez cały czas aż do tej chwili. W to Boże działanie włącza się także Jezus wybrany i posłany przez samego Ojca. Jezus współpracuje z Ojcem w stwórczym dziele zbawienia aż do uzyskania eschatologicznej pełni.
  3. Słowa Jezusa, które negują prawo szabatu oraz czynią Go równym Bogu, oburzają przedstawicieli judaizmu. Zaczynają oni żywić niechęć wobec Niego i pragną Go zgładzić. Jezus rozwija tę problematykę w swojej dalszej mowie: Syn nie może niczego czynić sam z siebie, jeśli nie widzi Ojca (J 5, 19), Ojciec zaś z miłości ukazuje Synowi to wszystko, co sam czyni. Dzięki temu Jezus staje się dla ludzkości obliczem miłosiernego Boga. Stwórcze działanie Ojca skoncentrowane jest na zwycięstwie nad śmiercią i na obdarowywaniu życiem. W to działanie wpisuje się cudowne uzdrowienie paralityka dokonane przez Jezusa. Ojciec cały sąd przekazuje Synowi. W Jezusie obecna jest cała pełnia bóstwa, dlatego kto nie oddaje czci Synowi, nie oddaje czci Ojcu, który Go posłał (J 5, 23). Relacja wobec Jezusa ukazuje w ten sposób naszą pozycję wobec Boga Stwórcy. Dzięki Jezusowi ludzkość zostaje obdarowana życiem pochodzącym od samego Boga. Każdy, kto słucha słowa Jezusa objawiającego zamysły Boga, zostaje wskrzeszony ze śmierci do życia. Dzięki Niemu do życia zostaną wzbudzeni zarówno ci, którzy umarli na duchu, jak i ci, którzy umarli cieleśnie. Słowo Jezusa inauguruje nowe stworzenie, dzięki któremu człowiek z grzechu i śmierci może wraz ze swym Zbawcą przechodzić drogę paschalną ku życiu wiecznemu.
  4. Tekst dzisiejszej Ewangelii uczy nas o istocie działania Jezusa ściśle złączonego ze stwórczym dziełem Ojca. Jezus w swoim działaniu ukazuje Boże przymioty, dzięki którym może podjąć misję zbawienia świata. Jego dzieło polega na obdarowywaniu życiem wszystkich pogrążonych w cieniu śmierci duchowej i fizycznej. Dzieło to nie jest ograniczone tylko do grupy naśladowców Jezusa, ale ma wymiar uniwersalny. Wywyższony na krzyżu Jezus pragnie przyciągnąć do siebie wszystkich bez wyjątku (J 12, 32). Tylko z Nim możliwe jest nasze zwycięstwo nad śmiercią i wejście do krainy wiecznego szczęścia.